Dị ứng sau tiêm vắc xin là như thế nào? Đâu là biện pháp xử trí phù hợp?

Trước khi tiêm chủng, nhiều người thường băn khoăn vắc xin có an toàn không, đặc biệt là khả năng gây ra các phản ứng dị ứng. Thực tế, phần lớn các ca tiêm vắc xin đều an toàn, tuy nhiên dị ứng sau tiêm vắc xin vẫn có thể xảy ra, dù hiếm gặp. Cùng tìm hiểu kỹ hơn trong các phần sau.

Dị ứng sau tiêm vắc xin là như thế nào?

Phản ứng dị ứng sau tiêm chủng là một hiện tượng xảy ra khi hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng quá mức với một hoặc nhiều thành phần trong vắc xin. Những phản ứng này thường mang tính chất miễn dịch và cần được phân biệt rõ với các biểu hiện không đặc hiệu khác như lo âu, phản ứng phế vị hoặc phản ứng tại chỗ tiêm.

Tổ chức Dị ứng Thế giới (WAO) đề xuất hệ thống phân loại phản ứng miễn dịch theo thời gian khởi phát. Theo đó, dị ứng sau tiêm vắc xin được chia làm hai nhóm lớn:

• Phản ứng tức thời: Xuất hiện trong vòng vài phút đến một giờ sau tiêm.
• Phản ứng chậm: Xuất hiện sau vài giờ hoặc thậm chí vài ngày.

Dựa trên triệu chứng lâm sàng, phản ứng được chia làm 4 độ:

• Độ I – Nhẹ: Triệu chứng khu trú trên da và niêm mạc như nổi mề đay, ngứa, phù nhẹ quanh mắt hoặc môi.
• Độ II – Trung bình: Ảnh hưởng toàn thân như nổi mề đay lan rộng, phù mạch nhanh, khó thở nhẹ, tức ngực, đau bụng, tiêu chảy, tụt huyết áp nhẹ.
• Độ III – Nặng: Ảnh hưởng hệ hô hấp và tuần hoàn: Phù thanh quản, thở rít, khò khè, tím tái, rối loạn ý thức, sốc phản vệ, co giật.
• Độ IV – Nguy kịch: Ngưng tim, ngưng thở.

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), phản ứng dị ứng nặng sau tiêm vắc xin (phản vệ) xảy ra với tỷ lệ 1 trên 100.000 đến 1 trên 1.000.000 liều. Các phản ứng nhẹ phổ biến hơn nhưng thường tự giới hạn và ít ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Do đó, dị ứng sau tiêm vắc xin là một hiện tượng có thể xảy ra, nhưng tỷ lệ rất thấp và đa số đều có thể kiểm soát được nếu xử trí đúng cách và kịp thời.

Biện pháp hạn chế dị ứng sau tiêm vắc xin

Dù không thể loại trừ hoàn toàn nguy cơ, nhưng việc chuẩn bị và thực hiện đúng quy trình tiêm chủng sẽ giúp giảm thiểu tối đa khả năng xảy ra dị ứng sau tiêm vắc xin.

Sàng lọc kỹ trước tiêm:

• Người đi tiêm cần khai báo trung thực về tiền sử dị ứng, đặc biệt là với thuốc, thực phẩm hoặc các lần tiêm chủng trước đó.
• Trẻ nhỏ cần được bác sĩ khám đánh giá trước, loại trừ các bệnh lý nền có thể làm tăng nguy cơ phản ứng.

Theo dõi sau tiêm tại cơ sở y tế

• Người được tiêm phải được theo dõi tại chỗ ít nhất 30 phút sau tiêm để phát hiện sớm các biểu hiện bất thường.
• Những phản ứng dị ứng thường xảy ra sớm nên việc theo dõi này là cực kỳ quan trọng.

Trang bị đủ phương tiện xử trí cấp cứu

Lựa chọn tiêm tại các cơ sở tiêm chủng luôn có sẵn với:

• Adrenalin - thuốc cấp cứu số 1 trong phản vệ.
• Các thuốc hỗ trợ như kháng histamin, corticoid.
• Trang thiết bị cấp cứu đường thở như bóng Ambu, mặt nạ oxy, ống nội khí quản…

Nhờ tuân thủ quy trình này, phần lớn các ca dị ứng sau tiêm vắc xin đều được phát hiện và xử trí kịp thời, không để lại di chứng nghiêm trọng.

Tự theo dõi tại nhà sau tiêm:

• Sau khi rời khỏi điểm tiêm, người tiêm (hoặc cha mẹ trẻ) cần tiếp tục theo dõi trong 24 - 48 giờ.
• Nếu xuất hiện các dấu hiệu như phát ban, phù nề, khó thở, mệt lả hoặc sốt cao không giảm, cần đưa ngay đến cơ sở y tế.

Nên tiêm chủng ở đâu để đảm bảo an toàn?

Một trong những yếu tố quan trọng giúp giảm nguy cơ dị ứng sau tiêm vắc xin là lựa chọn đúng địa điểm tiêm chủng. Các cơ sở phải đáp ứng được đầy đủ yêu cầu chuyên môn, từ nhân lực, trang thiết bị đến quy trình xử trí phản ứng sau tiêm.

Tiêm chủng Long Châu là hệ thống tiêm chủng hiện đại, được nhiều phụ huynh tin tưởng nhờ vào:

• Đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng được đào tạo chuyên sâu, có khả năng nhận biết sớm và xử lý nhanh mọi tình huống phát sinh, bao gồm cả dị ứng và phản vệ.
• Quy trình khám sàng lọc trước khi tiêm chủng chặt chẽ, giúp phát hiện yếu tố nguy cơ và chỉ định phù hợp.
• Khu vực theo dõi sau tiêm riêng biệt, thoáng mát, an toàn, giúp người được tiêm cảm thấy yên tâm và thoải mái.
• Trang thiết bị cấp cứu đạt chuẩn, luôn sẵn sàng ứng phó với các phản ứng như dị ứng sau tiêm vắc xin nếu có xảy ra.
• Ngoài ra, hệ thống nhắc lịch tiêm tự động, lưu trữ hồ sơ sức khỏe điện tử, giúp cha mẹ quản lý lịch tiêm cho con một cách tiện lợi và chính xác.

Dị ứng sau tiêm vắc xin là một phản ứng hiếm gặp nhưng có thể xảy ra, từ mức độ nhẹ như nổi mẩn ngứa đến nghiêm trọng như sốc phản vệ. Tuy nhiên, nếu được tiêm chủng tại cơ sở y tế đạt chuẩn, được theo dõi đầy đủ và xử trí đúng cách, các phản ứng này hoàn toàn có thể kiểm soát được.

Tiêm vắc xin vẫn là biện pháp phòng bệnh an toàn và hiệu quả nhất hiện nay. Để tiêm chủng an tâm hơn, bạn có thể lựa chọn Tiêm chủng Long Châu – nơi đảm bảo quy trình chuẩn, chuyên môn vững vàng. Đặt lịch tiêm ngay hôm nay để được tư vấn kỹ càng, sàng lọc kỹ lưỡng và chăm sóc sau tiêm chuyên nghiệp!