Dấu hiệu thai nhi bị dị tật và cách phòng tránh

Trong thai kỳ, mỗi thay đổi nhỏ của thai nhi đều có ý nghĩa đặc biệt đối với mẹ bầu. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng có những dấu hiệu bất thường có thể là cảnh báo sớm của dị tật bẩm sinh. Việc phát hiện kịp thời và có biện pháp phòng tránh ngay từ đầu sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và đảm bảo sự phát triển toàn diện cho thai nhi.

Vì sao không nên chủ quan trước các dấu hiệu thai nhi bị dị tật?

Chủ quan trước các dấu hiệu thai nhi bị dị tật có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí kéo dài suốt cuộc đời của trẻ và trở thành nỗi đau dai dẳng cho cả gia đình. Dị tật bẩm sinh không chỉ ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ mà còn đòi hỏi gia đình phải gánh vác chi phí điều trị, chăm sóc trong thời gian dài.

Một số dị tật nghiêm trọng như bất thường nhiễm sắc thể (Down, Patau…) hoàn toàn có thể được phát hiện sớm thông qua các xét nghiệm sàng lọc trước sinh. Đây là những dị tật không thể chữa khỏi, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống của trẻ và là gánh nặng tinh thần cho cha mẹ.

Tương tự, dị tật tim bẩm sinh thường có yếu tố di truyền cũng có thể phát hiện nhờ siêu âm tim thai hoặc siêu âm 4D trong tam cá nguyệt thứ hai. Việc sàng lọc sớm dấu hiệu thai nhi bị dị tật tim bẩm sinh giúp các bác sĩ có phương án can thiệp hoặc chuẩn bị kế hoạch chăm sóc phù hợp sau sinh.

Đặc biệt, những dị tật thần kinh như vô sọ hay bất thường cấu trúc não cũng có thể được phát hiện từ tuần thai thứ 12 nếu thực hiện siêu âm định kỳ. Ngoài ra, việc theo dõi sức khỏe tổng thể của mẹ như huyết áp, cân nặng và các chỉ số sinh hóa khác cũng là yếu tố quan trọng để sàng lọc rủi ro dị tật thai nhi.

Tóm lại, không nên chủ quan trước các dấu hiệu thai nhi bị dị tật. Mẹ bầu cần tuân thủ lịch khám thai đầy đủ, thực hiện các xét nghiệm cần thiết theo chỉ định bác sĩ để đảm bảo phát hiện và xử trí kịp thời các bất thường, mang lại cơ hội sinh ra một em bé khỏe mạnh.

Cách phát hiện dấu hiệu thai nhi bị dị tật sớm nhất

Dị tật thai nhi, dù nhẹ hay nặng, đều có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ, đồng thời để lại gánh nặng tâm lý cho gia đình. Do đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu thai nhi bị dị tật là yếu tố quan trọng giúp kịp thời can thiệp, hỗ trợ và nâng cao cơ hội sinh ra một em bé khỏe mạnh. 

Dưới đây là các phương pháp được áp dụng phổ biến trong sản khoa hiện đại:

Siêu âm thai định kỳ

Siêu âm là kỹ thuật hình ảnh không xâm lấn, sử dụng sóng âm để quan sát sự phát triển của thai nhi. Ngoài việc dự đoán ngày sinh, siêu âm giúp kiểm tra các chỉ số tăng trưởng, vị trí thai, tình trạng nhau thai và nước ối. Nhờ đó, bác sĩ có thể phát hiện sớm các dị tật như hở hàm ếch, vô sọ, tim bẩm sinh hay bất thường cấu trúc não.

Xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn (NIPT)

Đây là phương pháp hiện đại có độ chính xác cao, thực hiện từ tuần thai thứ 10. Bằng cách phân tích ADN tự do của thai nhi trong máu mẹ, NIPT giúp phát hiện sớm tới 99% các bất thường nhiễm sắc thể như hội chứng Down, Edwards, Patau…

Double test và triple test

Hai phương pháp xét nghiệm sinh hóa này được chỉ định lần lượt vào tuần thai thứ 12 - 13 và 16 - 18, giúp đánh giá nguy cơ thai nhi mắc dị tật như hội chứng Down, khiếm khuyết não hoặc tủy sống.

Chọc ối

Áp dụng từ tuần 16 - 20, chọc ối là phương pháp chẩn đoán chính xác các rối loạn di truyền như hội chứng Down, bệnh Tay–Sachs, Hunter… Tuy nhiên, do có nguy cơ biến chứng, phương pháp này chỉ được chỉ định khi kết quả sàng lọc trước đó cho thấy nguy cơ cao.

Yếu tố tăng nguy cơ mắc dị tật ở thai nhi

Mặc dù không phải tất cả các thai nhi đều có nguy cơ mắc dị tật nhưng một số yếu tố nhất định có thể làm tăng khả năng xảy ra tình trạng này. Việc nhận diện sớm các yếu tố nguy cơ sẽ giúp mẹ bầu chủ động hơn trong quá trình chăm sóc thai kỳ và phòng ngừa hiệu quả.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ dị tật ở thai nhi bao gồm:

Tuổi mẹ trên 35

Phụ nữ mang thai sau tuổi 35 dễ gặp nguy cơ sinh con mắc hội chứng Down hoặc các bất thường về nhiễm sắc thể do chất lượng trứng suy giảm theo tuổi.

Tiền sử gia đình

Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng, đặc biệt nếu cha hoặc mẹ có người thân từng mắc các dị tật bẩm sinh.

Bệnh lý mãn tính ở mẹ

Các bệnh như đái tháo đường, lupus ban đỏ hệ thống, rối loạn tuyến giáp… có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển thai nhi nếu không được kiểm soát tốt.

Tiếp xúc với hóa chất độc hại

Phơi nhiễm với thuốc trừ sâu, tia X, kim loại nặng hoặc chất phóng xạ trong thai kỳ có thể gây biến đổi cấu trúc tế bào thai nhi.

Tự ý dùng thuốc

Việc sử dụng thuốc không theo chỉ định, kể cả các loại thảo dược tự nhiên, có thể dẫn đến dị tật nghiêm trọng nếu không có sự tư vấn chuyên môn.

Sử dụng chất kích thích

Rượu, bia, thuốc lá và ma túy có liên quan trực tiếp đến các dị tật về tim, não và hệ thần kinh trung ương của thai nhi.

Cách phòng tránh dị tật bẩm sinh ở thai nhi

Việc chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe trước và trong thai kỳ sẽ góp phần đáng kể làm giảm nguy cơ dị tật ở thai nhi. 

Phòng tránh dị tật thai nhi từ trước thai kỳ

Trước khi mang thai, phụ nữ nên:

Khám tiền sản và giám định di truyền

Những người có tiền sử gia đình mắc dị tật bẩm sinh nên được tư vấn và làm xét nghiệm di truyền nhằm xác định nguy cơ lây truyền bệnh cho con.

Điều trị bệnh lý nền

Các bệnh nội tiết, viêm thận, tiểu đường… cần được kiểm soát tốt trước khi mang thai để tránh biến chứng cho thai nhi.

Bổ sung axit folic đúng cách

Uống axit folic ít nhất 3 tháng trước khi mang thai giúp hỗ trợ ngăn ngừa dị tật ống thần kinh.

Tiêm phòng đầy đủ

Phụ nữ nên tiêm phòng vắc xin rubella, cúm, vắc xin viêm gan B… trước khi mang thai để tránh ảnh hưởng tới thai nhi.

Phòng tránh dị tật thai nhi trong thai kỳ

Khi đã mang thai, mẹ bầu cần:

• Tuân thủ dùng thuốc theo chỉ định

• Tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng.

• Tránh xa chất kích thích và môi trường độc hại

• Rượu, thuốc lá, hóa chất đều có thể gây dị tật thai nhi.

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý

• Ăn uống đầy đủ dưỡng chất, an toàn và cân đối.

Khám thai định kỳ

Giúp phát hiện sớm các bất thường và có hướng xử trí kịp thời.

Hy vọng bài viết trên đây đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các dấu hiệu thai nhi bị dị tật cùng cách phòng ngừa hiệu quả. Dị tật thai nhi có thể để lại hậu quả nghiêm trọng nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa nếu mẹ bầu được trang bị đầy đủ kiến thức và tuân thủ chỉ định y tế. Khám thai định kỳ, bổ sung dinh dưỡng hợp lý và chủ động thực hiện các xét nghiệm sàng lọc là những yếu tố quan trọng giúp mẹ và bé an toàn trong suốt thai kỳ.