Dấu hiệu nhận biết và cách phòng ngừa uốn ván rốn sơ sinh

Uốn ván rốn sơ sinh là bệnh lý nghiêm trọng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của trẻ nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin về cách nhận biết dấu hiệu uốn ván rốn sơ sinh và các phương pháp phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ trẻ sơ sinh.

Bệnh uốn ván rốn sơ sinh là gì?

Uốn ván rốn sơ sinh là một bệnh lý nghiêm trọng do ngoại độc tố tetanus exotoxin từ vi khuẩn Clostridium tetani gây ra. Uốn ván rốn sơ sinh có thể dẫn đến các cơn co giật và cứng cơ ở trẻ, thường xuất hiện sau khi vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể qua vết cắt dây rốn, nhất là khi dụng cụ cắt không được tiệt trùng đúng cách như dao, kéo hay băng gạc. Đây là một bệnh lý nguy hiểm, với tỷ lệ tử vong cao, dao động từ 25 - 90%, đặc biệt là đối với trẻ sơ sinh và phụ nữ mang thai.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm, khoảng 500.000 trẻ sơ sinh trên toàn cầu tử vong do uốn ván sơ sinh, chủ yếu ở các quốc gia đang phát triển. Tỷ lệ mắc và tử vong của bệnh này rất cao, có thể vượt quá 80%, đặc biệt trong các trường hợp bệnh phát triển nhanh sau thời gian ủ bệnh ngắn. Vì vậy, vào năm 1989, Hội đồng Y tế Thế giới đã nhận định uốn ván sơ sinh là vấn đề y tế cấp bách, có ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của trẻ em và bà mẹ, và đề ra mục tiêu loại trừ bệnh này trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, bệnh uốn ván rốn sơ sinh vẫn xảy ra ở nhiều khu vực trong cả nước. Tuy nhiên, kể từ khi chương trình loại trừ uốn ván sơ sinh được triển khai từ năm 1992, tình hình bệnh đã có sự cải thiện đáng kể. Từ năm 2005, Việt Nam đã đạt được mục tiêu loại trừ uốn ván sơ sinh ở quy mô huyện, với tỷ lệ mắc bệnh dưới 1/1.000 trẻ đẻ sống.

Triệu chứng uốn ván rốn ở trẻ sơ sinh

Uốn ván rốn sơ sinh thường bắt đầu xuất hiện từ 5 đến 7 ngày sau khi sinh, nhưng có thể xảy ra sớm hơn hoặc muộn hơn, với thời gian ủ bệnh từ 3 đến 24 ngày. Bệnh phát triển nhanh chóng ở trẻ sơ sinh và có thể tiến triển trong vài giờ thay vì kéo dài nhiều ngày như ở người lớn. Một lý do có thể là do chiều dài sợi trục thần kinh ngắn hơn ở trẻ sơ sinh.

Triệu chứng đầu tiên của uốn ván rốn sơ sinh là sự từ chối bú và khó khăn khi mở miệng, vì trẻ bị cứng hàm. Trẻ sơ sinh, trước đây có thể bú và khóc bình thường, bắt đầu không thể bú và xuất hiện co thắt cơ mặt, thậm chí dẫn đến hiện tượng risus sardonicus (nụ cười mỉa mai). Tay của trẻ thường nắm chặt, trong khi bàn chân có thể gập lại và trương lực cơ tăng lên. Khi bệnh tiến triển, trẻ có thể trở nên cứng và có hiện tượng opisthotonus (co thắt cơ duỗi cột sống).

Tiếp theo, trẻ có thể trải qua các cơn co giật và động kinh, thường do các yếu tố như âm thanh, ánh sáng hoặc tiếp xúc từ bên ngoài. Cuối cùng, bệnh có thể dẫn đến co thắt uốn ván tổng quát, với cơ thể trẻ cứng lại và bị cong vẹo, thậm chí có thể cong ngược về phía sau, gây nguy hiểm cho tính mạng của trẻ.

Phòng ngừa uốn ván rốn sơ sinh

Để ngăn ngừa uốn ván rốn sơ sinh một cách hiệu quả, cha mẹ và những người chăm sóc trẻ cần có hiểu biết rõ ràng về nguy cơ và nguyên nhân gây bệnh, từ đó chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Dưới đây là một số cách phòng ngừa quan trọng:

• Nâng cao nhận thức cộng đồng: Cần tuyên truyền, giáo dục về sự nguy hiểm của uốn ván rốn và cách phòng tránh bệnh này, đặc biệt là đối với những người chuẩn bị có con.
• Loại bỏ thói quen sinh đẻ không khoa học: Các thói quen sinh đẻ phản khoa học, như đẻ tại nhà hoặc đỡ đẻ không đảm bảo vệ sinh, cần được loại bỏ triệt để. Đây là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh uốn ván rốn.
• Cải thiện điều kiện vệ sinh: Các cơ sở y tế, đặc biệt là phòng sinh của các nhà hộ sinh, cần được trang bị đầy đủ các phương tiện tiệt trùng và đảm bảo vệ sinh để ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn.
• Đảm bảo tiêm chủng đầy đủ: Tiêm vắc xin phòng uốn ván cho phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ là điều quan trọng để bảo vệ cả mẹ và bé. Phụ nữ mang thai cũng cần được tiêm vắc xin để giảm nguy cơ lây bệnh từ mẹ sang con. Đối với trẻ sơ sinh, ngoài việc tiêm vắc xin, cần thực hiện tiêm huyết thanh chống uốn ván.
• Tiêm vắc xin uốn ván cho mẹ bầu: Tiêm phòng vắc xin uốn ván cho phụ nữ mang thai sẽ giúp bảo vệ cả mẹ và con, đặc biệt là phòng ngừa nguy cơ uốn ván rốn sơ sinh.
• Thực hiện biện pháp đẻ vô khuẩn: Các nhân viên y tế cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và sát khuẩn bằng cồn trước khi đỡ đẻ và chăm sóc trẻ. Dụng cụ đỡ đẻ, như kéo cắt rốn và băng rốn, phải được tiệt trùng đúng cách. Không băng rốn quá kín và chỉ cắt dây rốn cách cuống rốn khoảng 2 - 3cm.
• Chăm sóc rốn sơ sinh: Sau khi sinh, cần giữ băng rốn sạch sẽ. Nếu băng rốn bị ướt, cần thay ngay để tránh nguy cơ nhiễm trùng.

Uốn ván rốn sơ sinh là một bệnh lý nguy hiểm và có thể gây tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu của bệnh như co giật, cứng cơ và khó bú là rất quan trọng để có biện pháp can thiệp sớm. Đồng thời, các biện pháp phòng ngừa, bao gồm tiêm vắc xin đầy đủ cho phụ nữ mang thai và đảm bảo các điều kiện sinh đẻ vô khuẩn, là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của trẻ sơ sinh. Để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh uốn ván rốn, mỗi gia đình và cộng đồng cần chủ động nâng cao nhận thức và thực hiện các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Tiêm phòng vắc xin uốn ván là biện pháp bảo vệ quan trọng, giúp bạn ngăn ngừa bệnh lý nguy hiểm do vi khuẩn uốn ván gây ra. Tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu, mỗi mũi tiêm không chỉ là một liều vắc xin, mà còn là một hệ thống bảo vệ toàn diện với quy trình khép kín, đội ngũ chuyên gia tận tâm và vắc xin chất lượng cao được bảo quản theo tiêu chuẩn GSP. Hãy gọi ngay 1800 6928 để đặt lịch tiêm nhanh chóng và dễ dàng - vì chủ động bảo vệ sức khỏe hôm nay sẽ mang lại sự yên tâm cho bạn trong tương lai.