Cách chữa lưỡi bị mất vị giác hiệu quả và an toàn ngay tại nhà

Cảm giác mất vị giác có thể khiến việc ăn uống trở nên khó khăn và giảm chất lượng cuộc sống. Tình trạng này xuất phát từ nhiều nguyên nhân, như viêm nhiễm vùng miệng - họng, thiếu hụt dinh dưỡng hoặc ảnh hưởng sau COVID-19. 

Nguyên nhân khiến lưỡi bị mất vị giác

Lưỡi bị mất vị giác (hay còn gọi là rối loạn vị giác) là tình trạng các tế bào cảm nhận vị trên bề mặt lưỡi hoạt động bất thường, khiến bạn không phân biệt được vị ngọt, mặn, chua, đắng hoặc umami.

Trong y học, tình trạng này được chia thành hai dạng như sau:

• Giảm vị giác: Khi cảm nhận vị yếu đi;
• Mất vị giác hoàn toàn: Khi không cảm nhận được bất kỳ vị nào. 

Hầu hết các trường hợp mất vị giác là tạm thời. Tuy nhiên, nếu kéo dài, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề thần kinh, dinh dưỡng hoặc tai - mũi - họng cần điều trị sớm.

Hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để xác định cách chữa lưỡi bị mất vị giác phù hợp và hiệu quả. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân phổ biến được ghi nhận trong y học, bao gồm:

Nguyên nhân tại chỗ (vùng miệng - họng)

Các bệnh lý tại chỗ thường gây ảnh hưởng trực tiếp đến các thụ thể vị giác:

• Viêm họng, viêm lợi, viêm lưỡi hoặc nhiễm nấm miệng.
• Tổn thương vùng miệng sau phẫu thuật tai - mũi - họng.
• Vệ sinh răng miệng kém khiến vi khuẩn tích tụ làm thay đổi cảm nhận vị.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể làm thay đổi khả năng cảm nhận mùi vị, chẳng hạn:

• Thuốc kháng sinh hoặc thuốc trị nấm.
• Thuốc điều trị tim mạch, huyết áp hoặc hóa trị liệu.
• Thuốc nội tiết như điều trị tuyến giáp, tiểu đường.

Thiếu hụt dinh dưỡng và bệnh toàn thân

Khi cơ thể thiếu các dưỡng chất quan trọng, hoạt động của tế bào vị giác bị rối loạn. Các yếu tố thường gặp gồm:

• Thiếu vitamin B12, kẽm hoặc vitamin D.
• Bệnh tiểu đường, rối loạn thần kinh, đa xơ cứng.
• Di chứng sau COVID-19 hoặc cúm kéo dài.

Thói quen và môi trường

Một số thói quen sinh hoạt xấu và yếu tố môi trường cũng ảnh hưởng đến vị giác:

• Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên.
• Tiếp xúc hóa chất độc hại như dung môi, thuốc trừ sâu.
• Ăn thực phẩm quá cay, nóng hoặc ôi thiu làm tổn thương niêm mạc lưỡi.

Cách chữa lưỡi bị mất vị giác tại nhà hiệu quả

Nếu tình trạng mất vị giác mới xuất hiện và chưa nghiêm trọng, bạn có thể thử áp dụng một số phương pháp tự nhiên, dễ thực hiện ngay tại nhà. Những biện pháp này vừa giúp giảm cảm giác rát, khô hoặc tê ở lưỡi, vừa hỗ trợ phục hồi tế bào vị giác. 

Ngậm mật ong nguyên chất

Mật ong được xem là một trong những phương pháp tự nhiên giúp làm dịu lưỡi và kích thích vị giác hoạt động trở lại. Thành phần của mật ong chứa các enzym kháng khuẩn, giúp giảm viêm và phục hồi niêm mạc bị tổn thương.

Cách thực hiện: Dùng thìa hoặc ngón tay sạch lấy một lượng nhỏ mật ong nguyên chất, ngậm ở vùng lưỡi bị mất vị giác trong khoảng 10 - 15 phút để dưỡng chất thấm sâu. Thực hiện 2 - 3 lần mỗi ngày. Bạn nên chọn mật ong nguyên chất, không pha tạp để đạt hiệu quả tối đa.

Súc miệng bằng tinh dầu bạc hà

Tinh dầu bạc hà có đặc tính kháng viêm, khử khuẩn và tạo cảm giác mát lạnh dễ chịu cho khoang miệng. Việc sử dụng tinh dầu bạc hà thường xuyên có thể giúp làm sạch lưỡi, cải thiện tình trạng khô rát và tăng khả năng cảm nhận vị.

Cách làm: Nhỏ khoảng 3 - 4 giọt tinh dầu bạc hà nguyên chất vào một cốc nước ấm, khuấy đều. Dùng dung dịch này để súc miệng sau mỗi bữa ăn, giữ trong miệng khoảng 30 - 60 giây trước khi nhổ ra. Lặp lại 3 - 4 lần mỗi ngày để phát huy hiệu quả sát khuẩn và giảm viêm tốt nhất.

Ngậm đá viên làm dịu lưỡi

Ngậm đá lạnh là phương pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong việc giảm cảm giác nóng rát, đau hoặc khô ở đầu lưỡi. Nhiệt độ thấp giúp co mạch nhẹ, giảm sưng và kích thích cảm nhận vị trở lại.

Cách làm: Lấy 1 - 2 viên đá nhỏ, đặt dưới lưỡi và ngậm trong khoảng 5 - 10 phút. Khi đá tan dần, cảm giác rát hoặc tê sẽ dịu xuống. Bạn có thể thực hiện vài lần trong ngày tùy theo mức độ khó chịu. Tuy nhiên, bạn không nên ngậm đá quá lâu để tránh kích ứng niêm mạc.

Dưỡng ẩm và phục hồi vị giác bằng gel nha đam

Gel nha đam chứa nhiều chất chống oxy hóa và hợp chất làm mát tự nhiên, có khả năng làm dịu niêm mạc và giữ ẩm cho lưỡi. Ngoài ra, nha đam còn giúp thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào, hỗ trợ phục hồi cảm giác vị giác nhanh hơn.

Cách làm: Cắt một lá nha đam tươi, lấy phần gel trong suốt bên trong rồi thoa trực tiếp lên vùng lưỡi bị rát. Giữ gel trong miệng khoảng 15 - 20 phút để dưỡng chất thẩm thấu, sau đó súc miệng lại bằng nước sạch. Có thể thực hiện 2 - 3 lần mỗi ngày để duy trì hiệu quả làm dịu và phục hồi vị giác tự nhiên.

Lưu ý quan trọng khi áp dụng các biện pháp tại nhà: Các biện pháp như ngậm mật ong, sử dụng tinh dầu bạc hà, nha đam hoặc ngậm đá lạnh có thể giúp làm dịu triệu chứng khó chịu tạm thời và hỗ trợ quá trình phục hồi vị giác. Tuy nhiên:

• Hiện chưa có bằng chứng khoa học rõ ràng chứng minh các phương pháp này có thể chữa khỏi hoàn toàn tình trạng mất vị giác.
• Những biện pháp này chỉ nên được xem là hỗ trợ tại nhà, không thay thế cho việc thăm khám và điều trị y tế chuyên khoa nếu triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng.

Khi nào cần đi khám bác sĩ để chữa mất vị giác?

Hầu hết các trường hợp nhẹ sẽ tự cải thiện sau vài ngày đến vài tuần. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường sau, bạn nên đi khám chuyên khoa Tai - Mũi - Họng hoặc Nội thần kinh:

• Mất vị giác hoàn toàn và không cảm nhận được bất kỳ vị nào.
• Đau, sưng, loét hoặc nổi mụn trên lưỡi.
• Sốt, mệt mỏi, sụt cân hoặc ăn uống khó khăn.
• Mất vị giác sau COVID-19 kéo dài hơn 1 tháng.

Cách phòng ngừa và duy trì vị giác khỏe mạnh lâu dài

Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh và vệ sinh miệng tốt là chìa khóa bảo vệ vị giác. Dưới đây là những biện pháp đơn giản giúp giữ cho lưỡi và hệ vị giác khỏe mạnh:

Vệ sinh răng miệng đúng cách

Giữ khoang miệng sạch sẽ giúp ngăn ngừa viêm nhiễm và bảo vệ các tế bào vị giác:

• Đánh răng ít nhất 2 lần mỗi ngày, dùng chỉ nha khoa để làm sạch kẽ răng.
• Súc miệng sau ăn và sử dụng dụng cụ làm sạch bề mặt lưỡi chuyên dụng.

Duy trì lối sống lành mạnh

Sức khỏe toàn thân có ảnh hưởng trực tiếp đến cảm nhận vị giác.

• Ngủ đủ 7 - 8 giờ mỗi đêm, tránh căng thẳng kéo dài.
• Tập thể dục thường xuyên, bổ sung rau xanh và trái cây tươi.
• Tránh hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và các chất kích thích.

Khám sức khỏe định kỳ

Thăm khám định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề ảnh hưởng đến vị giác. Khi đi khám sức khỏe, bác sĩ có thể chỉ định kiểm tra tai - mũi - họng và xét nghiệm máu định kỳ. Đồng thời, bác sĩ sẽ theo dõi nồng độ vitamin, khoáng chất và tình trạng miễn dịch.

Cách chữa lưỡi bị mất vị giác cần bắt đầu từ việc xác định nguyên nhân và áp dụng đúng phương pháp phục hồi. Phần lớn trường hợp nhẹ có thể cải thiện tại nhà nhờ vệ sinh miệng tốt, bổ sung dinh dưỡng và duy trì lối sống lành mạnh. Tuy nhiên, nếu tình trạng kéo dài hơn hai tuần hoặc kèm theo đau, sưng, rối loạn cảm giác khác, người bệnh nên thăm khám sớm để được điều trị chuyên khoa. Chủ động chăm sóc đúng cách không chỉ giúp khôi phục vị giác nhanh chóng mà còn duy trì sức khỏe răng miệng và hệ thần kinh ổn định lâu dài.