Cách chăm sóc người bệnh Parkinson đúng cách và hiệu quả nhất

Parkinson là căn bệnh mạn tính, không thể chữa khỏi nhưng hoàn toàn có thể sống chung hòa bình nếu biết cách chăm sóc đúng. Vì vậy, việc nắm rõ cách lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân bị Parkinson không chỉ giúp giảm nguy cơ té ngã, viêm phổi hít, loét da, suy dinh dưỡng… mà còn giúp người bệnh giữ được sự tự tin và niềm vui sống lâu nhất có thể. Hãy cùng tìm hiểu những nguyên tắc quan trọng nhất ngay sau đây.

Cách chăm sóc người bệnh Parkinson 

Chăm sóc người bệnh Parkinson đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và những biện pháp hỗ trợ phù hợp để giúp người bệnh duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất.

Trong vận động

Đây là phần quan trọng nhất trong cách chăm sóc người bệnh Parkinson.

• Khuyến khích tập luyện mỗi ngày 20 - 30 phút: Đi bộ chậm, thái cực quyền, kéo giãn cơ, đạp xe tại chỗ.
• Trang bị nhà cửa an toàn: Lắp tay vịn ở cầu thang, nhà vệ sinh; dán băng keo chống trượt; bỏ hết thảm lông, dây điện lòng thòng.
• Khi đỡ người bệnh đứng dậy: Luôn đứng phía trước hoặc bên cạnh, nắm chắc cổ tay hoặc khuỷu tay họ, không kéo nách.
• Hỗ trợ vượt qua “đóng băng” (đứng yên không nhúc nhích được): Đếm nhịp 1 - 2 - 1 - 2, bật nhạc có tiết tấu, đặt một thanh ngang trước mặt để họ tưởng tượng bước qua.

Trong dinh dưỡng 

Rối loạn nuốt xuất hiện ở hơn 80% người bệnh giai đoạn sau.

• Chia nhỏ 5 - 6 bữa/ngày, ưu tiên thức ăn mềm, ẩm (cháo, súp, sữa, khoai lang nghiền).
• Cho ăn khi ngồi thẳng 90 độ, đầu hơi cúi về trước, không nằm ăn.
• Tránh thức ăn khô, vụn (bánh quy, hạt rang) và thức ăn dễ sặc (nước lọc uống từng ngụm lớn).
• Nếu ho sặc liên tục, sụt cân nhanh, cần gặp bác sĩ chuyên nuốt để đánh giá và hướng dẫn kỹ thuật nuốt an toàn hoặc đặt sonde sớm.

Chăm sóc tâm lý và giao tiếp

Trầm cảm và lo âu cũng thường gặp ở đa phần người bệnh.

• Nói chậm, rõ, câu ngắn, nhìn thẳng vào mắt.
• Không cãi lại khi người bệnh ảo giác (ví dụ nói thấy có người lạ trong nhà), chỉ cần trấn an: “Con ở đây với mẹ rồi, không sao đâu ạ”.
• Duy trì hoạt động yêu thích: Nghe nhạc, xem ảnh cũ, chơi cờ, trồng cây…
• Theo dõi dấu hiệu trầm cảm (khóc vô cớ, không muốn ăn, nói muốn chết), cần gặp bác sĩ tâm thần ngay.

Theo dõi dùng thuốc đúng cách

Việc theo dõi quá trình dùng thuốc giúp đảm bảo hiệu quả điều trị và hạn chế rủi ro, hỗ trợ gia đình chăm sóc người bệnh an toàn hơn.

• Uống thuốc đúng giờ từng phút một, không được trễ quá 30 phút.
• Không tự ý tăng giảm liều dù thấy “hôm nay tốt hơn”.
• Ghi nhật ký, ví dụ giờ uống thuốc, giờ ăn, mức độ run, khả năng vận động, tác dụng phụ.

Nguyên tắc chăm sóc người bệnh Parkinson theo từng giai đoạn bệnh

Việc chăm sóc người bệnh Parkinson cần thay đổi theo từng giai đoạn bệnh, giúp đảm bảo an toàn, duy trì khả năng vận động và nâng đỡ sức khỏe tinh thần cho người bệnh.

Giai đoạn nhẹ (1 - 2)

Ở giai đoạn này, người bệnh vẫn còn khá chủ động, vì vậy việc duy trì hoạt động và thói quen tốt sẽ giúp làm chậm tiến triển bệnh.

• Tập thể dục đều đặn ít nhất 150 phút/tuần.
• Vẫn khuyến khích làm việc nhà, đi chợ, lái xe nếu còn an toàn.
• Tập sửa tư thế, đi thẳng lưng, bước dài để làm chậm quá trình gù người.

Giai đoạn trung bình (3)

Khi bước sang giai đoạn trung bình, khả năng giữ thăng bằng giảm rõ rệt, nên cần tăng cường an toàn và hỗ trợ khi di chuyển.

• Cần có người đi cùng khi ra ngoài.
• Sử dụng gậy 4 chân hoặc khung tập đi.
• Tập vật lý trị liệu chuyên sâu về thăng bằng và dáng đi.

Giai đoạn nặng (4 - 5)

Ở giai đoạn nặng, người bệnh cần hỗ trợ gần như toàn bộ; chăm sóc toàn diện và phòng biến chứng trở thành ưu tiên hàng đầu.

• Thay đổi tư thế mỗi 2 giờ để phòng loét.
• Theo dõi sát viêm phổi hít, táo bón mạn, nhiễm trùng tiểu.
• Chuyển sang chăm sóc giảm nhẹ như giảm đau, giảm lo âu.

Môi trường sống phù hợp cho người bệnh Parkinson

Một môi trường sống an toàn, gọn gàng giúp người bệnh Parkinson di chuyển dễ dàng hơn, giảm nguy cơ té ngã và hỗ trợ họ sinh hoạt tự tin mỗi ngày.

Điều chỉnh không gian đi lại

Sắp xếp không gian đi lại an toàn giúp người bệnh di chuyển dễ dàng hơn và giảm nguy cơ té ngã trong sinh hoạt hằng ngày:

• Đường đi rộng ít nhất 90 cm, ánh sáng mạnh cả ngày lẫn đêm.
• Giường cao 50 - 55 cm, có thanh vịn hai bên để tự ngồi dậy.
• Nhà vệ sinh có ghế ngồi, vòi sen cầm tay.

Dụng cụ hỗ trợ bắt buộc

Việc trang bị đầy đủ các dụng cụ hỗ trợ phù hợp sẽ giúp người bệnh giữ thăng bằng tốt hơn và tự tin hơn trong các hoạt động thường ngày:

• Thanh vịn khắp nhà, thảm chống trượt, bồn cầu nâng cao, xe lăn gấp gọn.
• Giày chống trượt, dép có quai hậu (không đi dép lê).

Công nghệ hỗ trợ hiện đại

Ứng dụng các thiết bị và công nghệ thông minh có thể giúp theo dõi triệu chứng, nhắc nhở dùng thuốc và kịp thời xử lý khi có sự cố:

• Đồng hồ nhắc uống thuốc có báo thức.
• Vòng đeo tay báo động khi té ngã (gọi ngay cho người nhà).
• Ứng dụng điện thoại theo dõi run và “đóng băng”.

Khi nào cần đưa người bệnh Parkinson đến bệnh viện ngay?

Một số dấu hiệu có thể báo trước tình trạng nguy hiểm ở người bệnh Parkinson. Khi xuất hiện những biểu hiện dưới đây, cần đưa người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt để tránh biến chứng nặng:

• Ho nhiều, sốt, đờm vàng hoặc xanh, khó thở. Đây có thể là dấu hiệu của viêm phổi hít, một biến chứng rất nguy hiểm.
• Té ngã mạnh kèm đau hông, đau đầu hoặc nôn. Tình huống này có thể liên quan đến gãy xương hoặc chảy máu trong não.
• Lú lẫn xuất hiện đột ngột, gọi nhưng không đáp lại. Điều này có thể do rối loạn điện giải.
• Không uống được thuốc hoặc nôn liên tục. Đây là tình trạng có nguy cơ gây mất nước nghiêm trọng.
• Co giật, tím tái hoặc ngưng thở. Đây là trường hợp khẩn cấp cần đưa đi cấp cứu ngay lập tức.

Cách chăm sóc người bệnh Parkinson không chỉ là kỹ thuật mà còn là cả một tấm lòng. Khi bạn hiểu đúng bệnh, kiên nhẫn thực hiện từng bước nhỏ, từ tập luyện, ăn uống, môi trường sống đến hỗ trợ tinh thần, người bệnh có thể sống thêm nhiều năm chất lượng và hạnh phúc. Hy vọng bài viết này đã mang đến cho bạn những thông tin thực sự hữu ích và dễ áp dụng. Hãy bắt đầu thay đổi từ hôm nay, dù chỉ là một cái nắm tay ấm áp hoặc một bữa ăn được đút chậm rãi, đó đã là món quà lớn nhất dành cho người thân yêu đang mang bệnh Parkinson rồi.