Bị COVID có mất ngủ không? Giải đáp và hướng dẫn cải thiện hiệu quả

Sau đại dịch COVID-19, không ít người gặp phải tình trạng khó ngủ, ngủ không sâu hoặc mất ngủ kéo dài dù đã khỏi bệnh. Đây không chỉ là hiện tượng cá biệt mà đã trở thành một vấn đề y tế cần được quan tâm. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ mối liên hệ giữa COVID-19 và mất ngủ từ đó có giải pháp cải thiện giấc ngủ hiệu quả và an toàn.

Bị COVID có mất ngủ không? 

Câu trả lời là có. Đây là một vấn đề được ghi nhận rộng rãi trong các tài liệu y khoa. COVID-19 có thể gây ra mất ngủ cả trong giai đoạn cấp tính lẫn hậu COVID. Theo các nghiên cứu y học, mất ngủ là một trong những biểu hiện phổ biến thuộc nhóm hội chứng hậu COVID-19 (Post-COVID syndrome). Tình trạng này có thể kéo dài từ vài tuần đến vài tháng sau khi khỏi bệnh, thậm chí lâu hơn ở một số trường hợp.

Những dấu hiệu mất ngủ phổ biến ở bệnh nhân hậu COVID bao gồm:

• Khó đi vào giấc ngủ: Người bệnh có thể trằn trọc hàng giờ mà không thể chợp mắt.
• Ngủ không sâu, dễ tỉnh giữa đêm: Giấc ngủ bị gián đoạn khiến người bệnh mệt mỏi vào ban ngày.
• Ác mộng, giật mình khi ngủ: Tình trạng này thường liên quan đến căng thẳng tâm lý.
• Thức dậy sớm bất thường và không thể ngủ lại: Điều này làm giảm chất lượng giấc ngủ tổng thể.

Nhìn chung, từ góc nhìn y học, câu trả lời khẳng định là có và nó liên quan đến sự thay đổi sinh lý do virus gây ra. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng này, việc theo dõi và xử lý kịp thời là rất quan trọng.

Nguyên nhân gây mất ngủ sau khi bị COVID-19

Theo các chuyên gia, nguyên nhân gây mất ngủ sau khi bị COVID-19 bao gồm cả yếu tố sinh lý và tâm lý. Chúng thường kết hợp với nhau để tạo nên tình trạng phức tạp. Cụ thể:

• Ảnh hưởng thần kinh và hệ miễn dịch: Virus SARS-CoV-2 có thể gây viêm lan tỏa, ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương - vùng kiểm soát giấc ngủ trong não. Viêm não nhẹ hoặc viêm thần kinh có thể làm gián đoạn tín hiệu điều chỉnh giấc ngủ. Sự gia tăng cytokine như IL-6 và TNF-alpha làm rối loạn chu trình ngủ tự nhiên khiến người bệnh khó duy trì giấc ngủ sâu.
• Rối loạn tâm thần sau chấn thương (PTSD): Nhiều bệnh nhân trải qua căng thẳng khi điều trị COVID-19, chẳng hạn như thở máy, cách ly xã hội hoặc lo âu về tử vong. Những trải nghiệm này dễ dẫn đến PTSD - một nguyên nhân gây mất ngủ kinh niên.
• Tác dụng phụ của thuốc điều trị COVID: Một số thuốc như corticosteroids có thể gây kích thích thần kinh, tăng tỉnh táo và làm gián đoạn giấc ngủ. Những loại thuốc này thường được dùng để giảm viêm nhưng chúng có thể ảnh hưởng đến nhịp sinh học tự nhiên.
• Lối sống thay đổi trong và sau dịch: Cách ly xã hội gây cô lập, giảm tương tác xã hội dẫn đến căng thẳng tâm lý. Làm việc tại nhà, ít vận động thể chất và sử dụng thiết bị điện tử nhiều làm thay đổi đồng hồ sinh học.

Tác hại của mất ngủ hậu COVID đối với sức khỏe thể chất và tinh thần

Mất ngủ hậu COVID không chỉ là vấn đề tạm thời mà có thể gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe thể chất và tinh thần. 

Các nghiên cứu chỉ ra rằng, mất ngủ kéo dài sau khi bị COVID có thể dẫn đến các vấn đề sau:

• Suy giảm hệ miễn dịch: Ngủ không đủ sẽ làm giảm tế bào miễn dịch như NK cells khiến cơ thể dễ mắc bệnh hoặc tái nhiễm virus. Điều này đặc biệt nguy hiểm trong bối cảnh virus vẫn lưu hành, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát.
• Rối loạn tâm lý: Mất ngủ làm tăng nguy cơ lo âu, trầm cảm, cáu gắt và mất tập trung. Những vấn đề này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hiệu suất làm việc và học tập, tạo thành vòng luẩn quẩn nơi lo âu càng làm mất ngủ tệ hơn.
• Nguy cơ mắc bệnh mạn tính: Người mất ngủ kéo dài dễ bị tăng huyết áp, tiểu đường, béo phì - những bệnh nền có thể khiến COVID-19 trở nặng nếu tái nhiễm. Các nghiên cứu dài hạn về hậu COVID cũng cho thấy mất ngủ góp phần làm tăng nguy cơ các vấn đề sức khỏe mãn tính.

Biện pháp cải thiện mất ngủ sau khi bị COVID hiệu quả và an toàn

Thực tế cho thấy, mất ngủ hậu COVID hoàn toàn có thể cải thiện nếu áp dụng đúng phương pháp. Để lấy lại giấc ngủ chất lượng, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Thay đổi lối sống và thói quen ngủ:

• Duy trì giờ ngủ - thức cố định để giúp đồng hồ sinh học ổn định.
• Tránh thiết bị điện tử trước khi ngủ ít nhất 1 giờ để giảm ánh sáng xanh gây ức chế melatonin.
• Không ăn quá no hoặc dùng chất kích thích như cà phê, rượu vào buổi tối.
• Tạo không gian ngủ thoáng mát, yên tĩnh bằng cách sử dụng rèm cửa tối, giảm tiếng ồn và duy trì nhiệt độ phòng khoảng 18 - 22 độ C.

Vận động nhẹ nhàng hàng ngày:

• Các hoạt động như yoga, thiền, đi bộ giúp thư giãn tinh thần và điều chỉnh nhịp sinh học.
• Hạn chế vận động mạnh sau 20h để tránh kích thích cơ thể.

Can thiệp y tế nếu cần thiết:

• Sử dụng thuốc hỗ trợ giấc ngủ theo hướng dẫn của bác sĩ, chỉ khi các biện pháp tự nhiên không hiệu quả.
• Tư vấn tâm lý nếu có dấu hiệu stress, lo âu kéo dài.
• Trị liệu hành vi nhận thức (CBT-I) là phương pháp được chứng minh hiệu quả trong điều trị mất ngủ không dùng thuốc.

Khi nào cần gặp bác sĩ? 

Nếu bạn đang gặp các vấn đề về giấc ngủ kéo dài, việc nhận biết khi nào cần can thiệp y tế là rất quan trọng. Hãy đến gặp chuyên gia y tế nếu bạn gặp các dấu hiệu sau:

• Mất ngủ kéo dài hơn 4 tuần và không có dấu hiệu cải thiện.
• Giấc ngủ không cải thiện dù đã thay đổi thói quen sinh hoạt.
• Kèm theo các biểu hiện như đau đầu, chóng mặt, lo âu, tim đập nhanh.
• Có tiền sử trầm cảm hoặc rối loạn lo âu vì tình trạng có thể phức tạp hơn.

Việc can thiệp kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng nặng nề và cải thiện chất lượng sống rõ rệt.

Bị COVID có mất ngủ không? Mất ngủ là một triệu chứng thường gặp sau khi nhiễm COVID-19 và không nên xem nhẹ. Việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phù hợp sẽ giúp bạn nhanh chóng lấy lại giấc ngủ và cải thiện sức khỏe tổng thể. Nếu tình trạng kéo dài, hãy tìm đến các chuyên gia để được tư vấn và điều trị hiệu quả. Mong rằng những chia sẻ hôm nay của Tiêm chủng Long Châu có thể giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tình trạng này.