Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn: Dấu hiệu, nguy cơ và cách phòng ngừa

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn là một trong những bệnh lý nhiễm trùng thần kinh nguy hiểm, có khả năng gây tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Mặc dù thường gặp ở trẻ nhỏ, người lớn vẫn có nguy cơ mắc bệnh, đặc biệt là trong môi trường đông người hoặc khi hệ miễn dịch suy yếu. Nhận biết sớm các dấu hiệu và chủ động phòng ngừa là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe trước căn bệnh nguy hiểm này.

Viêm não mô cầu ở người lớn là gì?

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn là bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Khi xâm nhập vào dịch não tủy và màng não, vi khuẩn gây viêm màng não cấp tính. Trong nhiều trường hợp, vi khuẩn còn lan vào máu gây nhiễm khuẩn huyết – một biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa tính mạng.

Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng người lớn có hệ miễn dịch suy yếu đang mắc bệnh nền hoặc sống trong môi trường tập thể đông người như ký túc xá, doanh trại, nhà máy... sẽ có nguy cơ mắc viêm não mô cầu cao hơn.

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn: Dấu hiệu, nguy cơ và cách phòng ngừa 1 — *Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn là bệnh nhiễm trùng nghiêm trọng với mức độ nguy hiểm cao*

Dấu hiệu nhận biết bệnh viêm não mô cầu ở người lớn

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn thường có diễn tiến rất nhanh các triệu chứng ban đầu có thể giống cảm cúm khiến nhiều người chủ quan. Tuy nhiên, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây biến chứng nghiêm trọng chỉ sau vài giờ đến vài ngày. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo mà người lớn cần đặc biệt lưu ý:

Sốt cao đột ngột: Đây là triệu chứng phổ biến và xuất hiện sớm nhất. Người bệnh có thể sốt cao trên 39–40°C, kèm ớn lạnh, run người, mặt đỏ bừng. Sốt thường không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường.
Đau đầu dữ dội: Cơn đau đầu thường khu trú ở vùng trán hoặc sau gáy, ngày càng tăng nặng. Không giống các loại đau đầu thông thường, đau trong viêm màng não mô cầu có tính chất “bóp chặt”, khó chịu dữ dội và không thuyên giảm khi nghỉ ngơi.
Cứng gáy, khó cúi đầu: Người bệnh không thể cúi đầu chạm ngực do co cứng các cơ cổ. Đây là một trong những dấu hiệu kinh điển để phân biệt viêm màng não với các bệnh lý thông thường.
Buồn nôn hoặc nôn: Thường kèm theo đau đầu, không rõ nguyên nhân thực thể ở dạ dày.
Sợ ánh sáng (chứng sợ sáng): Người bệnh nhạy cảm với ánh sáng, hay nhắm mắt hoặc quay mặt đi khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh. Đây là dấu hiệu thần kinh đặc trưng trong viêm màng não.
Rối loạn ý thức: Giai đoạn nặng, bệnh nhân có thể bị lú lẫn, nói nhảm, không nhận biết người xung quanh. Một số trường hợp tiến triển nhanh đến tình trạng hôn mê.
Phát ban xuất huyết dưới da: Khi vi khuẩn xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng huyết, người bệnh có thể nổi các nốt xuất huyết nhỏ li ti hoặc vết bầm tím rải rác trên da. Phát ban không mất đi khi ấn vào – đây là dấu hiệu đặc trưng của nhiễm khuẩn huyết do mô cầu.
Co giật: Xuất hiện trong các trường hợp bệnh nặng, tổn thương thần kinh lan rộng. Có thể co giật toàn thân hoặc từng phần, kèm mất ý thức.

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn: Dấu hiệu, nguy cơ và cách phòng ngừa 2 — *Nhiễm trùng huyết do vi khuẩn xâm nhập vào máu có thể khiến người bệnh xuất hiện những tổn thương da*

Biến chứng nguy hiểm của bệnh viêm não mô cầu ở người lớn

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn là một trong những bệnh nhiễm trùng cấp tính có tốc độ tiến triển cực kỳ nhanh và mức độ nguy hiểm cao. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng chỉ sau 24–48 giờ kể từ khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên. Dưới đây là những biến chứng thường gặp:

Tổn thương não vĩnh viễn

Khi vi khuẩn xâm nhập và gây viêm các lớp màng bao quanh não, quá trình viêm có thể dẫn đến phù não, tăng áp lực nội sọ và tổn thương mô thần kinh. Kết quả là người bệnh có nguy cơ cao bị:

Suy giảm trí nhớ;
Giảm khả năng tư duy, nhận thức;
Rối loạn hành vi;
Sa sút trí tuệ.

Nghe kém hoặc mất thính lực

Viêm lan đến dây thần kinh số VIII (dây thần kinh tiền đình – ốc tai) có thể khiến người bệnh giảm thính lực hoặc mất thính lực vĩnh viễn. Đây là một trong những di chứng phổ biến sau viêm màng não mô cầu nếu không được điều trị sớm.

Co giật, liệt

Nhiễm trùng não có thể gây kích thích vỏ não, dẫn đến các cơn co giật toàn thân hoặc khu trú. Ngoài ra, nếu viêm lan đến các vùng kiểm soát vận động, người bệnh có thể bị:

Liệt một bên cơ thể hoặc liệt toàn thân;
Mất khả năng phối hợp vận động.

Suy đa cơ quan

Trong trường hợp diễn biến nặng, vi khuẩn mô cầu lan rộng trong máu gây nhiễm khuẩn huyết. Đây là tình trạng cấp cứu nguy hiểm khiến các cơ quan như tim, gan, phổi, thận bị tổn thương nghiêm trọng và ngừng hoạt động gọi là suy đa cơ quan.

Tử vong nhanh chóng

Đáng lo ngại nhất, bệnh viêm não mô cầu ở người lớn có thể khiến người bệnh tử vong chỉ trong vòng 24 - 48 giờ sau khi xuất hiện triệu chứng đầu tiên nếu không được cấp cứu kịp thời. Ngay cả những người trẻ khỏe mạnh cũng có thể diễn tiến nặng rất nhanh.

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn: Dấu hiệu, nguy cơ và cách phòng ngừa 3 — *Trường hợp nghiêm trọng bệnh viêm não mô cầu ở người lớn có thể gây nguy hiểm đến tính mạng*

Cách phòng ngừa viêm não mô cầu ở người lớn

Viêm não mô cầu ở người lớn là một bệnh lý nhiễm trùng nguy hiểm, có thể gây tử vong nhanh chóng nếu không được phát hiện kịp thời. Tuy nhiên, hoàn toàn có thể phòng ngừa bệnh hiệu quả nếu người trưởng thành chủ động thực hiện các biện pháp bảo vệ ngay từ sớm. Dưới đây là những cách giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Tiêm vắc xin phòng viêm não mô cầu – Biện pháp hiệu quả nhất

Tiêm vắc xin là cách chủ động và an toàn nhất để ngăn ngừa nguy cơ nhiễm vi khuẩn mô cầu. Hiện nay có nhiều loại vắc xin bảo vệ chống lại các nhóm vi khuẩn phổ biến như serogroup A, C, W, Y và B. Đối tượng nên tiêm phòng:

Người lớn sống trong môi trường tập thể (ký túc xá, doanh trại, nhà máy…);
Nhân viên y tế, giáo viên, người làm trong ngành dịch vụ, thường xuyên tiếp xúc với cộng đồng;
Người có hệ miễn dịch yếu hoặc mắc bệnh mạn tính.

Lịch tiêm có thể thay đổi tùy theo loại vắc xin và chỉ định của bác sĩ. Một số trường hợp cần tiêm nhắc lại định kỳ để duy trì hiệu lực miễn dịch.

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn: Dấu hiệu, nguy cơ và cách phòng ngừa 4 — *Cách hiệu quả nhất để hạn chế nguy cơ nhiễm vi khuẩn mô cầu là tiêm vắc xin phòng bệnh từ sớm*

Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt và duy trì môi trường sống sạch sẽ

Thực hiện vệ sinh cá nhân tốt và duy trì môi trường sống sạch sẽ là yếu tố quan trọng giúp ngăn chặn sự lây lan của vi khuẩn mô cầu – tác nhân gây viêm não mô cầu. Người lớn cần lưu ý:

Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt sau khi tiếp xúc nơi công cộng, trước khi ăn hoặc sau khi hắt hơi.
Vệ sinh mũi họng sạch sẽ, hạn chế dùng chung khăn, ly, dụng cụ ăn uống.
Giữ khoảng cách với người nghi ngờ nhiễm bệnh, đặc biệt là người có triệu chứng hô hấp (sốt, ho, sổ mũi…).

Tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên

Một hệ miễn dịch khỏe mạnh giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn mô cầu hiệu quả hơn. Hãy duy trì lối sống lành mạnh:

Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, ưu tiên rau xanh, trái cây, protein nạc và thực phẩm giàu kẽm, vitamin C, D.
Ngủ đủ giấc, ít nhất 7–8 giờ mỗi đêm.
Tập thể dục đều đặn, ít nhất 30 phút/ngày để tăng cường sức đề kháng.

Thăm khám y tế kịp thời khi có triệu chứng nghi ngờ

Điều trị sớm là yếu tố then chốt để tránh các biến chứng nguy hiểm như tổn thương não hay tử vong. Các dấu hiệu như:

Sốt cao đột ngột;
Đau đầu dữ dội;
Cứng gáy, buồn nôn;
Phát ban bất thường.

Bệnh viêm não mô cầu ở người lớn: Dấu hiệu, nguy cơ và cách phòng ngừa 5 — *Việc điều trị sớm có thể giúp người bệnh tránh được các biến chứng nguy hiểm*

Tóm lại, bệnh viêm não mô cầu ở người lớn là tình trạng nguy hiểm, có thể tiến triển nhanh chóng và gây tử vong nếu không được phát hiện sớm. Chủ động tiêm phòng, giữ vệ sinh cá nhân và thăm khám kịp thời khi có dấu hiệu bất thường chính là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và cộng đồng khỏi căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm này.