Bệnh sỏi mật và polyp túi mật​ có khác nhau không?

Sỏi mật và polyp túi mật là hai trong số những bệnh lý phổ biến liên quan đến túi mật, thường gây ra những triệu chứng tương tự như đau bụng hạ sườn phải, buồn nôn hay khó tiêu. Tuy nhiên, nếu tìm hiểu kỹ, sỏi mật là sự kết tinh của cholesterol, sắc tố mật hoặc canxi, trong khi polyp túi mật là các khối u hay giả u phát triển trên niêm mạc túi mật.

Bệnh sỏi mật và polyp túi mật​ có khác nhau không?

Mặc dù bệnh sỏi mật và polyp túi mật​ có thể gây ra các triệu chứng tương tự nhau, nhưng về bản chất, sỏi mật và polyp túi mật là hai bệnh hoàn toàn khác nhau, với nguyên nhân, cơ chế hình thành và mức độ nguy cơ khác biệt rõ rệt.

Sỏi mật là gì?

Sỏi mật là sự kết tinh của các thành phần trong dịch mật như cholesterol, sắc tố mật (bilirubin) hoặc canxi. Những viên sỏi này có thể hình thành trong túi mật hoặc ở các đường dẫn mật. Dựa vào thành phần cấu tạo, sỏi mật được chia thành ba loại chính:

• Sỏi cholesterol: Chiếm hơn 70% các trường hợp, thường hình thành do rối loạn chuyển hóa mỡ hoặc cholesterol tích tụ lâu ngày trong dịch mật.
• Sỏi sắc tố (bilirubin): Có thể là sỏi sắc tố đen hoặc nâu, hình dạng và kích thước đa dạng, thường liên quan đến các rối loạn về hồng cầu hoặc viêm túi mật mạn tính.
• Sỏi hỗn hợp: Là sự kết hợp giữa cholesterol và sắc tố mật, thường xuất hiện ở những người ít vận động hoặc có thói quen sinh hoạt không lành mạnh.

Sỏi mật không được kiểm soát có thể dẫn tới các biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật cấp, viêm đường mật, viêm tụy cấp, thậm chí ung thư túi mật.

Polyp túi mật là gì?

Polyp túi mật là các tổn thương dạng u hoặc giả u phát triển trên niêm mạc túi mật và lồi vào lòng túi mật. Khoảng 92 - 95% polyp là lành tính, thường không gây nguy hiểm và ít khi tiến triển thành ung thư. Tuy nhiên, polyp cũng có thể gây cản trở lưu thông dịch mật, dẫn tới rối loạn tiêu hóa, tăng nguy cơ tắc mật hoặc viêm túi mật.

Các polyp túi mật được phân thành nhiều loại:

• Polyp cholesterol: Kích thước nhỏ, có cuống, chủ yếu từ 2 - 10 mm.
• U cơ tuyến túi mật: Bao gồm các khối cholesterol hoặc bùn mật, có thể mọc khu trú hoặc lan tỏa.
• Polyp viêm: Kích thước từ 5 - 10 mm, cấu tạo từ mô hạt, xơ và tế bào viêm.
• Polyp tuyến: Thường không cuống, mọc đơn độc, có nguy cơ ác tính cao hơn.
• Các dạng hiếm gặp khác: Bao gồm u mỡ, u tế bào hạt, u xơ hoặc các mô dị hình.

Cả sỏi mật và polyp túi mật đều thường không gây triệu chứng rõ ràng và được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe hoặc siêu âm ổ bụng. Khi kích thước lớn (trên 10 mm), cả hai tình trạng này có thể gây ra những biểu hiện lâm sàng tương đồng, nhưng cơ chế hình thành, nguy cơ biến chứng và phương pháp điều trị có sự khác biệt. Việc phân biệt rõ hai bệnh lý này sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương án điều trị phù hợp, đồng thời giúp bệnh nhân chủ động chăm sóc sức khỏe túi mật hiệu quả.

Phương pháp chẩn đoán cho bệnh nhân sỏi mật và polyp túi mật

Hiện nay, có nhiều phương pháp chẩn đoán được áp dụng cho cả sỏi mật và polyp túi mật. Siêu âm ổ bụng là kỹ thuật phổ biến, giúp xác định vị trí, kích thước, hình dạng của sỏi hoặc polyp, đồng thời theo dõi các thay đổi trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, nhược điểm là siêu âm khó phân biệt polyp lành tính hay ác tính.

Trong những trường hợp cần đánh giá chi tiết hơn, bác sĩ sẽ chỉ định chụp cắt lớp vi tính (CT scan) hoặc chụp cộng hưởng từ (MRCP), giúp quan sát cấu trúc gan, túi mật, ống mật và tuyến tụy, từ đó phát hiện các tổn thương hoặc nguy cơ ác tính. Ngoài ra, các xét nghiệm sinh hóa và chức năng gan mật cũng cần thực hiện để kiểm tra tình trạng viêm, nhiễm trùng và đánh giá chức năng gan, đồng thời tầm soát virus viêm gan nếu cần.

Cách phòng ngừa bệnh sỏi mật và polyp túi mật

Bệnh sỏi mật và polyp túi mật thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là những người có chế độ ăn uống không khoa học hoặc có tiền sử bệnh lý liên quan đến gan, mật. Nếu không được phòng ngừa và kiểm soát kịp thời, các bệnh này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật, tắc mật, viêm tụy hoặc thậm chí ung thư túi mật. Do đó, việc thực hiện các biện pháp phòng ngừa từ sớm là rất cần thiết.

• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế tối đa các thực phẩm nhiều chất béo bão hòa như thịt đỏ, nội tạng động vật, đồ chiên rán, thức ăn nhanh và các món chế biến sẵn.
• Kiểm soát cân nặng và duy trì hoạt động thể chất tối thiểu 30 phút mỗi ngày với các hoạt động như đi bộ, bơi lội, yoga hay tập aerobic, sẽ giúp cải thiện lưu thông dịch mật, giảm tích tụ cholesterol và hỗ trợ chức năng tiêu hóa.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi các yếu tố nguy cơ đối với người có tiền sử gia đình mắc bệnh túi mật, người trên 50 tuổi hoặc mắc các bệnh lý mạn tính như tiểu đường, rối loạn lipid máu.
• Tránh căng thẳng, ngủ đủ giấc, không hút thuốc lá và duy trì thói quen sinh hoạt khoa học cũng góp phần giảm nguy cơ hình thành bệnh túi mật.
• Đồng thời, người bệnh nên bổ sung nước đầy đủ hàng ngày, giúp dịch mật lưu thông tốt và giảm nguy cơ kết tinh thành sỏi.

Mặc dù sỏi mật và polyp túi mật có những biểu hiện lâm sàng tương đồng, nhưng bản chất, cơ chế hình thành và mức độ nguy hiểm của chúng hoàn toàn khác nhau. Hiểu rõ sự khác biệt này không chỉ giúp người bệnh lựa chọn phương pháp điều trị và theo dõi phù hợp mà còn hỗ trợ trong việc xây dựng chế độ ăn uống, lối sống lành mạnh để phòng ngừa biến chứng. Việc chủ động quan tâm đến sức khỏe túi mật từ sớm sẽ giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có và duy trì chức năng tiêu hóa hiệu quả.