4 cách chữa mắt lác ở trẻ em tại nhà dễ thực hiện, hiệu quả cao

Tình trạng mắt lác là một trong những rối loạn vận nhãn thường gặp ở trẻ nhỏ, có thể ảnh hưởng đến cả chức năng thị giác nếu không được điều trị kịp thời. Trong quá trình phục hồi, ngoài việc tuân thủ chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa, cách chữa mắt lác ở trẻ em tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện khả năng phối hợp giữa hai mắt. Với các phương pháp đơn giản, dễ áp dụng và an toàn, phụ huynh có thể chủ động hỗ trợ điều trị mắt lác cho trẻ tại nhà dưới sự hướng dẫn phù hợp.

4 cách chữa mắt lác ở trẻ em tại nhà

Trong điều trị nhược thị do lác ở trẻ em, việc lựa chọn phương pháp phù hợp cần dựa trên đánh giá toàn diện về loại lác, mức độ nhược thị, tình trạng khúc xạ và khả năng hợp tác của trẻ. Mỗi phương pháp có vai trò riêng, thường được kết hợp theo từng giai đoạn để đạt hiệu quả tối ưu.

Bịt mắt

Phương pháp bịt mắt là hướng điều trị chính trong các trường hợp nhược thị do lác và cần được thực hiện dưới sự chỉ định cũng như theo dõi của bác sĩ chuyên khoa mắt. Thời gian bịt mắt cần được cá thể hóa tùy theo độ tuổi và mức độ suy giảm thị lực của từng bệnh nhi. Ở trẻ từ 3 - 7 tuổi, có thể áp dụng bịt mắt gián đoạn khoảng 2 - 6 giờ/ngày nếu được áp dụng đúng cách. Việc tuân thủ lịch tái khám đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá đáp ứng thị lực, điều chỉnh phác đồ điều trị và phòng ngừa nguy cơ nhược thị đảo ngược.

Thực hiện các bài tập mắt

Một số bài tập vận nhãn như Pencil push-ups và Brock string có thể được áp dụng trong chương trình luyện tập hội tụ - phân kỳ nhằm cải thiện khả năng phối hợp giữa hai mắt. Tuy nhiên, các phương pháp này chỉ nên thực hiện khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa, cần được cá thể hóa dựa trên khả năng hợp tác của trẻ và loại rối loạn chức năng thị giác.

• Pencil push-ups: Đây là bài tập chủ yếu dành cho trường hợp suy giảm hội tụ, trong đó trẻ tập trung nhìn vào một điểm trên đầu bút chì khi nó được đưa lại gần mũi. Phương pháp này không phù hợp với tất cả các loại lác hoặc nhược thị và hiệu quả thường hạn chế nếu không kết hợp với các liệu pháp thị giác chuyên sâu khác.
• Brock string: Bài tập sử dụng một sợi dây có gắn các hạt màu đặt ở các khoảng cách khác nhau, giúp luyện tập khả năng hội tụ - phân kỳ của mắt. Việc thực hiện đúng kỹ thuật đòi hỏi sự hướng dẫn và giám sát của chuyên viên thị giác. 

Điều chỉnh kính

Việc đeo kính là bước điều trị đầu tiên và mang tính nền tảng trong quản lý nhược thị. Trong nhiều trường hợp, việc sử dụng kính đúng độ có thể cải thiện tới 25% mức độ nhược thị mà chưa cần can thiệp thêm. Sau khi thị lực ổn định với kính, các biện pháp điều trị bổ sung như bịt mắt hoặc nhỏ Atropine mới được bác sĩ cân nhắc trong quá trình điều trị. Kính được chỉ định trong các trường hợp viễn thị, loạn thị hoặc cận thị kèm theo lác, và cần được đeo suốt ngày, trừ khi ngủ. Sau khi đeo kính ổn định khoảng 4 - 12 tuần, bác sĩ sẽ đánh giá lại thị lực để chỉ định các can thiệp điều trị tiếp theo.

Sử dụng thuốc nhỏ mắt

Phụ huynh có thể hỗ trợ điều trị mắt lác ở trẻ thông qua việc sử dụng thuốc nhỏ mắt theo chỉ định y khoa. Một số loại thuốc có tác dụng điều chỉnh chức năng điều tiết, giúp cải thiện khả năng phối hợp giữa hai mắt, đặc biệt trong trường hợp lác điều tiết. Tuy nhiên, việc lựa chọn loại thuốc, liều lượng và tần suất sử dụng cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn từ bác sĩ chuyên khoa mắt. Phụ huynh không nên tự ý nhỏ thuốc cho trẻ để hạn chế nguy cơ kích ứng, ảnh hưởng thị lực khiến tình trạng bệnh lý trở nên nghiêm trọng hơn.

Tình trạng mắt lác ở trẻ em có thể chữa khỏi không?

Mắt lác (Strabismus) là tình trạng hai mắt không thể định thị vào cùng một điểm trong không gian. Nguyên nhân có thể bao gồm mất cân bằng vận động cơ ngoại nhãn, rối loạn điều tiết, tật khúc xạ không được điều chỉnh, hoặc tổn thương hệ thần kinh chi phối vận nhãn. Tình trạng này không chỉ gây suy giảm thị lực, mệt mỏi hoặc đau đầu khi trẻ nhìn tập trung trong thời gian dài.

Nhờ những tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị, nhiều trường hợp lác mắt ở trẻ em có thể đạt được sự thẳng trục nhãn cầu và cải thiện đáng kể chức năng hợp thị nếu được can thiệp đúng thời điểm. Hiệu quả điều trị đạt mức tối ưu khi can thiệp được thực hiện trước 7 tuổi, giai đoạn thị giác đang phát triển và có khả năng phục hồi tốt nhất. Ngoài ra, phác đồ điều trị cần được cá nhân hóa theo từng trường hợp, do bác sĩ chuyên khoa mắt xây dựng sau khi đánh giá toàn diện.

Bên cạnh việc điều trị tại cơ sở y tế, phụ huynh có thể hỗ trợ quá trình phục hồi thị lực của trẻ qua các biện pháp điều trị tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Các biện pháp này gồm đeo kính điều chỉnh tật khúc xạ, thực hiện các bài tập chức năng thị giác, hoặc áp dụng phương pháp bịt mắt trong trường hợp trẻ bị nhược thị. Tất cả các cách chữa mắt lác ở trẻ em tại nhà cần được theo dõi định kỳ để đảm bảo hiệu quả điều trị và phòng ngừa biến chứng.

Lưu ý trong quá trình điều trị mắt lác tại nhà 

Bên cạnh việc tuân thủ điều trị theo chỉ định của bác sĩ, phụ huynh cần chú trọng các yếu tố chăm sóc tại nhà nhằm tối ưu hóa hiệu quả điều trị và hạn chế tái phát. Dưới đây là một số điểm quan trọng mà phụ huynh cần chú ý:

Quản lý thời gian hoạt động thị giác

Sau mỗi buổi luyện tập chức năng thị giác hoặc sau khoảng thời gian học tập kéo dài, trẻ nên thư giãn mắt bằng cách tham gia các hoạt động ngoài trời nhẹ nhàng. Việc quan sát các vật ở khoảng cách xa giúp làm giảm gánh nặng điều tiết cho mắt và hỗ trợ cải thiện khả năng phối hợp thị giác. Phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ áp dụng quy tắc 20 - 20 - 20, tức sau mỗi 20 phút thực hiện các hoạt động nhìn gần, trẻ nên chuyển hướng nhìn ra xa khoảng 20 feet (tương đương 6 mét) ít nhất 20 giây để thư giãn thị giác.

Đồng thời, cần hạn chế tối đa thời gian trẻ tiếp xúc với thiết bị điện tử, đặc biệt khi sử dụng ở khoảng cách gần, vì điều này có thể tăng áp lực lên hệ thống điều tiết và vận nhãn, ảnh hưởng đến quá trình điều trị.

Khám mắt định kỳ

Trẻ bị lác mắt cần được theo dõi sát sao bởi bác sĩ nhãn khoa nhi hoặc chuyên viên chỉnh thị có chuyên môn. Trong giai đoạn đầu điều trị, việc tái khám thường được chỉ định 4 - 12 tuần nhằm đánh giá mức độ đáp ứng và điều chỉnh phác đồ khi cần thiết. Khi tình trạng bệnh đã ổn định, khoảng cách giữa các lần tái khám có thể giãn ra từ 3 - 6 tháng, tùy thuộc vào loại lác, mức độ cải thiện thị lực của từng trẻ.

Duy trì chế độ ăn hỗ trợ thị lực

Chế độ ăn đầy đủ dinh dưỡng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng đối với sức khỏe thị giác nói chung. Phụ huynh nên bổ sung vào khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ các thực phẩm giàu vitamin A, C, E, kẽm và axit béo omega‑3 - những vi chất dinh dưỡng cần thiết cho cấu trúc và chức năng của võng mạc.

Ngoài ra, các nhóm thực phẩm nên được ưu tiên gồm: Cá biển (cá hồi, cá thu), các loại hạt (óc chó, dầu hạt lanh), rau lá xanh đậm, các loại củ và trái cây như cà rốt, bí đỏ, cam, kiwi và dâu tây. Mặc dù chế độ dinh dưỡng không thể thay thế các phương pháp điều trị y khoa, việc duy trì khẩu phần ăn hợp lý góp phần hỗ trợ quá trình phục hồi và bảo vệ chức năng thị giác một cách toàn diện.

Trên đây là các cách chữa mắt lác ở trẻ em tại nhà cân được áp dụng đúng cách và tuân thủ theo chỉ dẫn từ bác sĩ chuyên khoa. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị còn phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ lệch trục và khả năng đáp ứng điều trị của từng trẻ. Vì vậy, phụ huynh cần đưa trẻ đến khám tại các cơ sở chuyên khoa mắt để được xây dựng phác đồ điều trị phù hợp. Việc can thiệp sớm và đúng hướng sẽ giúp bảo tồn và phát triển tối ưu chức năng thị giác cho trẻ.