Xơ gan cổ trướng có lây không? Hiểu rõ bệnh để phòng ngừa hiệu quả

Tình trạng cổ trướng trong xơ gan là dấu hiệu cho thấy gan đã tổn thương nghiêm trọng. Vậy xơ gan cổ trướng có lây không, và cần lưu ý gì khi chăm sóc người bệnh? Đây là điều nhiều người chưa hiểu đúng, dễ dẫn đến lo lắng không cần thiết. Hãy dành vài phút để đọc bài viết và có cái nhìn đúng hơn về căn bệnh này.

Xơ gan cổ trướng là gì?

Xơ gan là quá trình gan bị tổn thương kéo dài do nhiều nguyên nhân, dẫn đến việc mô gan lành bị thay thế bởi mô sẹo (xơ hóa). Khi lượng mô sẹo ngày càng tăng, gan dần mất khả năng thực hiện các chức năng sống còn như lọc chất độc, tổng hợp protein, sản xuất các yếu tố đông máu và duy trì cân bằng dịch trong cơ thể. Bệnh tiến triển âm thầm qua nhiều năm và thường chỉ được phát hiện khi đã vào giai đoạn nặng.

Xơ gan cổ trướng là giai đoạn mất bù của xơ gan – nghĩa là gan không còn khả năng bù đắp cho phần chức năng đã mất. Dịch bắt đầu tích tụ trong ổ bụng, gây chướng bụng rõ rệt, nặng nề, khó thở và ăn uống kém. Tình trạng tích tụ dịch này gọi là cổ trướng, là dấu hiệu điển hình cho thấy gan đã suy giảm nghiêm trọng. Ở giai đoạn này, bệnh nhân có nguy cơ cao gặp các biến chứng nguy hiểm như:

• Nhiễm trùng dịch báng (SBP - viêm phúc mạc nguyên phát): Vi khuẩn từ ruột có thể xâm nhập vào dịch ổ bụng và gây viêm, dẫn đến sốt, đau bụng, tiêu chảy, hoặc thậm chí nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị kịp thời.
• Xuất huyết tiêu hóa do vỡ tĩnh mạch thực quản: Tăng áp lực tĩnh mạch cửa khiến các tĩnh mạch ở thực quản và dạ dày giãn to, dễ vỡ gây nôn ra máu hoặc đi ngoài phân đen. Đây là biến chứng đe dọa tính mạng.
• Bệnh não gan: Khi gan không còn khả năng thải độc, các chất độc như amoniac tích tụ trong máu và ảnh hưởng đến não, gây ra lú lẫn, mất tập trung, thay đổi hành vi, hôn mê nếu không xử trí kịp.
• Suy thận (hội chứng gan-thận): Là biến chứng cuối cùng và rất nghiêm trọng, thường xảy ra khi gan mất chức năng hoàn toàn, ảnh hưởng đến khả năng lọc máu của thận.

Các nguyên nhân phổ biến gây xơ gan bao gồm:

• Viêm gan virus mạn tính, đặc biệt là viêm gan B và viêm gan C – có thể gây tổn thương gan kéo dài nếu không được điều trị đúng cách.
• Lạm dụng rượu bia trong thời gian dài – rượu có tính độc với tế bào gan và là nguyên nhân hàng đầu gây xơ gan ở nam giới.
• Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) – liên quan đến béo phì, tiểu đường, tăng mỡ máu, là nguyên nhân ngày càng phổ biến.
• Một số bệnh lý tự miễn như viêm gan tự miễn, viêm đường mật xơ hóa nguyên phát.
• Rối loạn chuyển hóa di truyền như bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng), hemochromatosis (tăng tích trữ sắt)...

Khi đã bước vào giai đoạn xơ gan cổ trướng, tiên lượng bệnh thường xấu hơn so với giai đoạn còn bù. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm, kiểm soát nguyên nhân, điều trị biến chứng đúng cách và chăm sóc toàn diện, người bệnh vẫn có thể kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng sống đáng kể. Đồng thời, việc theo dõi sát sao còn giúp phát hiện sớm các biến chứng nghiêm trọng, trong đó có ung thư gan, từ đó tăng cơ hội điều trị hiệu quả. 

Đồng thời, việc theo dõi sát sao còn giúp phát hiện sớm các biến chứng nghiêm trọng, trong đó có ung thư gan, từ đó tăng cơ hội điều trị hiệu quả.. Việc khám gan định kỳ, tầm soát nguyên nhân và chủ động tiêm phòng viêm gan virus là những bước quan trọng để ngăn ngừa tiến triển đến xơ gan cổ trướng.

Xơ gan cổ trướng có lây không? Hiểu đúng để không hoang mang

Nhiều người lo lắng khi tiếp xúc hoặc sống chung với người mắc xơ gan cổ trướng vì sợ lây bệnh. Vậy xơ gan cổ trướng có lây không? Câu trả lời là: Bản thân xơ gan cổ trướng không phải là bệnh truyền nhiễm, nên không thể lây từ người này sang người khác qua tiếp xúc thông thường. Tuy nhiên, khả năng lây truyền có hay không còn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra xơ gan.

• Nếu xơ gan có nguyên nhân là viêm gan virus B hoặc C, thì đây là những bệnh truyền nhiễm. Virus viêm gan B và C có thể lây lan qua đường máu, quan hệ tình dục không an toàn, hoặc từ mẹ sang con trong quá trình sinh nở. Trong trường hợp này, người bệnh có nguy cơ lây nhiễm cho người khác nếu không thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp. Vì vậy, việc tiêm phòng vắc xin viêm gan B là một trong những cách hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân khỏi nguy cơ lây nhiễm.
• Nếu xơ gan xuất phát từ các nguyên nhân không do virus, chẳng hạn như lạm dụng rượu bia, gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD), bệnh gan tự miễn, hoặc các rối loạn chuyển hóa di truyền (như bệnh Wilson, ứ sắt...), thì hoàn toàn không có nguy cơ lây truyền sang người khác. Những trường hợp này không liên quan đến tác nhân truyền nhiễm nên người thân, bạn bè và nhân viên y tế có thể yên tâm khi chăm sóc người bệnh.

Vì vậy, xơ gan cổ trướng chỉ có nguy cơ lây truyền khi nguyên nhân là do virus viêm gan B hoặc C. Trong các trường hợp này, để phòng tránh lây nhiễm, cần thực hiện các biện pháp cụ thể như không dùng chung dao cạo râu, bàn chải đánh răng, kim tiêm hoặc các vật dụng có thể dính máu, đồng thời thực hiện quan hệ tình dục an toàn và tiêm ngừa đầy đủ theo khuyến cáo. Nếu nguyên nhân không phải do virus, thì người bệnh hoàn toàn không có khả năng lây bệnh cho người khác. Việc hiểu đúng về cơ chế lây truyền sẽ giúp bạn chăm sóc người thân một cách an toàn và không còn tâm lý lo lắng hay kỳ thị không cần thiết.

Làm thế nào để phòng ngừa xơ gan và cổ trướng?

Phòng ngừa từ sớm là cách tốt nhất để bảo vệ gan khỏi tiến triển thành xơ gan cổ trướng. Dưới đây là những cách đơn giản nhưng rất hiệu quả:

• Tiêm vắc xin viêm gan B: Đây là phương pháp hàng đầu để ngăn ngừa nhiễm virus HBV – nguyên nhân chính dẫn đến xơ gan và ung thư gan ở Việt Nam.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đặc biệt nếu bạn từng bị viêm gan, nghiện rượu hoặc có người thân mắc bệnh gan. Các xét nghiệm men gan, siêu âm gan có thể phát hiện sớm các bất thường.
• Hạn chế hoặc bỏ hoàn toàn rượu bia: Rượu là chất độc đối với gan. Uống nhiều và kéo dài là con đường ngắn nhất dẫn đến xơ gan.
• Giữ cân nặng hợp lý: Tránh béo phì, tiểu đường – những yếu tố làm tăng nguy cơ gan nhiễm mỡ và xơ gan.

Tiêm vắc xin viêm gan tại Trung tâm tiêm chủng Long Châu là lựa chọn đáng tin cậy để chủ động bảo vệ gan của bạn và gia đình. Tại đây, bạn sẽ được đội ngũ y bác sĩ tư vấn tận tình, thực hiện tiêm chủng an toàn, đầy đủ và đúng lịch, giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc các bệnh gan mạn tính, đặc biệt là xơ gan cổ trướng.

Câu hỏi "xơ gan cổ trướng có lây không" là một mối quan tâm hoàn toàn chính đáng, nhất là khi bạn đang chăm sóc hoặc sống cùng người bệnh. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhớ là xơ gan cổ trướng không phải là bệnh truyền nhiễm, và nguy cơ lây lan chỉ tồn tại khi nguyên nhân là do virus viêm gan B hoặc C. Vì vậy, thay vì lo lắng thái quá, hãy chủ động bảo vệ bản thân và gia đình bằng những hành động thiết thực: tiêm vắc xin viêm gan B đầy đủ, duy trì lối sống lành mạnh, hạn chế rượu bia, và kiểm tra chức năng gan định kỳ. Đừng chờ đến khi có dấu hiệu mới hành động, hiểu đúng từ hôm nay là bước đầu tiên để bảo vệ sức khỏe lâu dài.