Xét nghiệm tiền sản giật gồm những gì? Khi nào nên thực hiện?

Tiền sản giật là một tình trạng bệnh lý nguy hiểm thường xảy ra trong thai kỳ, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nặng nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Tin vui là hiện nay, sản phụ có thể được tầm soát sớm nguy cơ mắc bệnh này thông qua các xét nghiệm tiền sản giật hiện đại, an toàn và không xâm lấn. Để hiểu rõ hơn về nội dung xét nghiệm cũng như thời điểm thích hợp để thực hiện, bạn đừng bỏ qua những thông tin quan trọng trong bài viết sau đây.

Khi nào mẹ bầu cần làm xét nghiệm tiền sản giật?

Tiền sản giật là một biến chứng thai kỳ nguy hiểm, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Vì vậy, việc xét nghiệm tầm soát tiền sản giật là vô cùng quan trọng, đặc biệt đối với những thai phụ có nguy cơ cao hoặc xuất hiện các dấu hiệu nghi ngờ bệnh.

Thai phụ nên được chỉ định làm xét nghiệm tiền sản giật nếu có một trong những biểu hiện sau:

• Tăng huyết áp bất thường: Huyết áp cao hơn 140/90 mmHg, nhất là khi huyết áp tăng đột ngột so với mức bình thường trước đó.
• Protein niệu: Xuất hiện albumin trong nước tiểu với lượng trên 300 mg/24 giờ, là dấu hiệu quan trọng cảnh báo nguy cơ tiền sản giật.
• Thiểu niệu: Lượng nước tiểu ít hoặc giảm đáng kể có thể phản ánh sự suy giảm chức năng thận.
• Các triệu chứng toàn thân: Đau đầu kéo dài, buồn nôn, nôn ói, đau vùng thượng vị hoặc hạ sườn phải, mờ mắt, hoa mắt, nhạy cảm ánh sáng là những dấu hiệu thần kinh và tiêu hóa cần đặc biệt lưu ý.
• Phù toàn thân không rõ nguyên nhân, nhất là phù không giảm khi nghỉ ngơi.
• Khó thở do dịch tích tụ trong phổi, dấu hiệu nặng cần được xử trí ngay.
• Tiểu cầu giảm (dưới 100.000/mm³), chức năng gan suy giảm, men gan tăng.

Ngay cả khi chưa có triệu chứng, các thai phụ thuộc nhóm nguy cơ cao dưới đây cũng nên thực hiện tầm soát tiền sản giật từ sớm:

• Người có tiền sử cá nhân hoặc gia đình từng bị tiền sản giật.
• Thai phụ từ 40 tuổi trở lên.
• Phụ nữ mang thai đôi hoặc đa thai.
• Người béo phì (chỉ số BMI cao).
• Người có bệnh lý nền: Tăng huyết áp mạn tính, đái tháo đường, bệnh thận, lupus ban đỏ hệ thống...

Xét nghiệm tiền sản giật gồm những gì?

Tiền sản giật là biến chứng nguy hiểm trong thai kỳ, có thể đe dọa tính mạng của cả mẹ và bé nếu không được phát hiện sớm. Xét nghiệm tầm soát tiền sản giật hiện nay đã có nhiều tiến bộ, giúp dự đoán nguy cơ ngay từ tam cá nguyệt đầu tiên, mang lại cơ hội can thiệp sớm và hiệu quả hơn.

Tiêu chuẩn chẩn đoán tiền sản giật trước đây chủ yếu dựa vào hai yếu tố: Huyết áp tăng cao và có đạm trong nước tiểu. Tuy nhiên, hiện nay y học đã phát triển thêm xét nghiệm máu nhằm phát hiện nguy cơ sớm hơn.

• sFlt-1 là yếu tố ức chế quá trình hình thành mạch máu.
• PlGF là yếu tố giúp nhau thai phát triển hệ mạch bình thường.

Khi có sự mất cân bằng giữa hai yếu tố này, tỷ số sFlt-1/PlGF tăng cao bất thường, đây là dấu hiệu tiềm ẩn cho thấy thai phụ có nguy cơ phát triển tiền sản giật trong tương lai, ngay cả khi chưa có triệu chứng lâm sàng.

Xét nghiệm thường được thực hiện từ tuần 11 đến 13 tuần 6 ngày, kết hợp với Combined Test (tầm soát bất thường nhiễm sắc thể) vì có thể sử dụng cùng một mẫu máu. Đây là xét nghiệm không xâm lấn, an toàn tuyệt đối cho mẹ và bé.

Các bước cụ thể như sau:

• Thu thập thông tin: Bác sĩ ghi nhận tiền sử bệnh lý, chiều cao, cân nặng và các yếu tố nguy cơ của thai phụ.
• Xét nghiệm máu: Đo nồng độ PlGF, một protein do nhau thai tiết ra, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành hệ mạch máu bánh nhau.
• Đo huyết áp động mạch trung bình: Tiến hành đo cả hai tay, lấy giá trị trung bình để đánh giá chính xác.
• Siêu âm Doppler tử cung: Đo chỉ số kháng trở trong động mạch tử cung, chỉ số này tăng nếu có nguy cơ tiền sản giật do giảm tưới máu nhau thai.

Tất cả dữ liệu sẽ được tính toán thông qua phần mềm chuyên biệt để cho ra kết quả đánh giá nguy cơ. Nếu phát hiện nguy cơ cao, thai phụ sẽ được theo dõi chặt chẽ hơn trong suốt thai kỳ.

Xét nghiệm tầm soát tiền sản giật có ý nghĩa gì đối với thai kỳ?

Xét nghiệm tầm soát tiền sản giật là công cụ hữu ích giúp phát hiện sớm nguy cơ mắc bệnh trong thai kỳ, đặc biệt là trong giai đoạn từ tuần 11 đến tuần 13. Tuy nhiên, cần hiểu rõ rằng đây là xét nghiệm dự đoán nguy cơ, không phải xét nghiệm chẩn đoán.

Với độ nhạy lên đến 90% và tỷ lệ dương tính giả khoảng 10%, xét nghiệm này cho biết khả năng thai phụ có thể phát triển tiền sản giật trước các mốc quan trọng như trước 32 tuần hoặc trước 37 tuần. Dựa vào kết quả, bác sĩ sẽ đưa ra đánh giá nguy cơ ở mức cao hay thấp, từ đó lên kế hoạch theo dõi và chăm sóc phù hợp.

Kết quả nguy cơ thấp

Nếu thai phụ nhận kết quả nguy cơ thấp, nghĩa là khả năng xuất hiện tiền sản giật là rất nhỏ. Tuy nhiên, điều đó không đồng nghĩa với việc được chủ quan. Thai phụ vẫn nên duy trì lịch khám thai định kỳ, theo dõi huyết áp và các chỉ số sức khỏe một cách đều đặn để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Kết quả nguy cơ cao

Với trường hợp có nguy cơ cao, bác sĩ sẽ có hướng xử trí cụ thể như:

• Theo dõi sát hơn trong suốt thai kỳ.
• Kê toa thuốc dự phòng, điển hình là Aspirin liều thấp (150mg/ngày), uống vào buổi tối và bắt đầu trước tuần 16, kéo dài đến tuần 36. Nhiều nghiên cứu, trong đó có nghiên cứu ASPRE, đã chỉ ra rằng việc sử dụng Aspirin như trên có thể giúp giảm nguy cơ tiền sản giật sớm trước 34 tuần đến hơn 80%, và trước 37 tuần là hơn 60%, một con số rất khả quan trong việc phòng ngừa biến chứng nguy hiểm này.

Tóm lại, xét nghiệm tầm soát tiền sản giật là bước quan trọng giúp bảo vệ thai kỳ an toàn, đặc biệt với những mẹ bầu có nguy cơ cao. Chủ động tầm soát sớm chính là cách tốt nhất để phòng tránh biến chứng đáng tiếc. Việc khám thai sớm và đúng lịch là bước quan trọng để phát hiện kịp thời các dấu hiệu bất thường. Trong những trường hợp bị tiền sản giật nhẹ, thai phụ có thể điều trị tại nhà bằng cách nghỉ ngơi, ăn nhạt và nằm nghiêng trái để cải thiện lưu thông máu cho thai nhi.