Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không? Những xét nghiệm hỗ trợ phát hiện ung thư

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không là câu hỏi được nhiều người quan tâm khi muốn tầm soát hoặc phát hiện sớm bệnh lý nguy hiểm này. Thực tế, xét nghiệm máu đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán ung thư, nhưng không hoàn toàn khẳng định được bệnh nếu không có sự kết hợp với các phương pháp khác. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ vai trò thực sự của xét nghiệm máu trong phát hiện ung thư, từ đó đưa ra quyết định thăm khám đúng thời điểm.

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không? 

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không? Theo các chuyên gia, xét nghiệm máu có thể, nhưng không hoàn toàn khẳng định được ung thư. 

Thực tế cho thấy, xét nghiệm máu có thể phát hiện các dấu hiệu bất thường hoặc các chất chỉ điểm khối u (tumor markers) – những chất được cơ thể sản xuất khi có khối u hoặc các tình trạng liên quan đến ung thư. Tuy nhiên, đây chỉ là một công cụ hỗ trợ, không thể thay thế các phương pháp chẩn đoán chính xác như sinh thiết, chụp CT, MRI hay nội soi.

Một số chất chỉ điểm khối u phổ biến bao gồm:

• CEA (Carcinoembryonic Antigen): Liên quan đến ung thư đại trực tràng, dạ dày hoặc phổi.
• AFP (Alpha-fetoprotein): Thường được sử dụng để phát hiện ung thư gan.
• CA 125: Có thể tăng trong ung thư buồng trứng nhưng cũng xuất hiện trong một số bệnh lý lành tính.
• PSA (Prostate-Specific Antigen): Dùng để tầm soát ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới.

Mặc dù các chất chỉ điểm này có thể gợi ý nguy cơ ung thư nhưng chúng không đặc hiệu 100%. Ví dụ, chỉ số CEA có thể tăng do viêm ruột hoặc hút thuốc lá, trong khi CA 125 có thể tăng trong trường hợp viêm vùng chậu hoặc lạc nội mạc tử cung. Do đó, xét nghiệm máu cần kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác để có kết luận chính xác.

Những loại xét nghiệm máu hỗ trợ phát hiện ung thư phổ biến hiện nay

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không? Câu trả lời là có thể. Các loại xét nghiệm máu hỗ trợ phát hiện ung thư phổ biến hiện nay có thể kể đến như:

Xét nghiệm tumor markers (chất chỉ điểm khối u)

Chất chỉ điểm khối u là các phân tử sinh học được sản xuất bởi tế bào ung thư hoặc cơ thể khi phản ứng với khối u. Các marker này giúp định hướng chẩn đoán và theo dõi bệnh. Ví dụ:

• CEA tăng cao có thể gợi ý ung thư đại trực tràng nhưng cần nội soi để xác nhận.
• AFP thường được sử dụng trong chẩn đoán ung thư gan, đặc biệt ở những người có tiền sử viêm gan B hoặc xơ gan.
• CA 125 hỗ trợ đánh giá ung thư buồng trứng nhưng không được dùng để sàng lọc rộng rãi vì độ nhạy thấp.
• PSA là công cụ quan trọng trong tầm soát ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới trên 50 tuổi.

Tuy nhiên, các marker này không đặc hiệu cao và không được khuyến cáo để sàng lọc ung thư ở người khỏe mạnh. Chúng chủ yếu được sử dụng để theo dõi hiệu quả điều trị hoặc phát hiện tái phát ở những bệnh nhân đã được chẩn đoán ung thư.

Xét nghiệm công thức máu toàn phần

Xét nghiệm công thức máu toàn phần là một xét nghiệm phổ biến, giúp đánh giá số lượng và chất lượng của hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu. Trong một số trường hợp, kết quả bất thường như thiếu máu (giảm hồng cầu), giảm bạch cầu hoặc tiểu cầu có thể là dấu hiệu của ung thư máu, chẳng hạn như bệnh bạch cầu (leukemia) hoặc u lympho (lymphoma). Tuy nhiên, những thay đổi này cũng có thể do các nguyên nhân khác như nhiễm trùng hoặc thiếu hụt dinh dưỡng nên cần đánh giá thêm.

Xét nghiệm sinh hóa máu

Xét nghiệm sinh hóa máu đánh giá chức năng của các cơ quan như gan, thận, tụy, từ đó hỗ trợ chẩn đoán các loại ung thư liên quan. Ví dụ:

• Chỉ số men gan (ALT, AST) tăng cao có thể gợi ý ung thư gan hoặc di căn gan.
• Creatinine hoặc ure máu bất thường có thể liên quan đến ung thư thận.
• Amylase hoặc lipase tăng cao có thể cảnh báo ung thư tụy.

Những xét nghiệm này không trực tiếp xác định ung thư nhưng cung cấp thông tin quan trọng để bác sĩ định hướng chẩn đoán.

Ưu – nhược điểm của xét nghiệm máu trong phát hiện ung thư

Tương tự như các phương pháp hỗ trợ chẩn đoán ung thư khác, xét nghiệm máu cũng có những ưu và ngước điểm riêng. Vậy ưu và nhược điểm của xét nghiệm máu trong phát hiện ung thư là gì?

Ưu điểm

Ưu điểm của xét nghiệm máu trong việc hỗ trợ phát hiện ung thư bao gồm:

• Ít xâm lấn: Chỉ cần lấy một lượng máu nhỏ, không gây đau đớn hay nguy hiểm.
• Nhanh chóng và dễ thực hiện: Kết quả thường có trong vài giờ đến vài ngày.
• Hỗ trợ phát hiện sớm: Một số xét nghiệm như PSA có thể phát hiện dấu hiệu ung thư trước khi xuất hiện triệu chứng.
• Theo dõi điều trị và tái phát: Xét nghiệm máu giúp đánh giá hiệu quả điều trị hoặc phát hiện sớm dấu hiệu ung thư tái phát.

Nhược điểm

Mặc dù hữu ích, xét nghiệm máu cũng có một số hạn chế:

• Không xác định chính xác vị trí hoặc mức độ tổn thương: Xét nghiệm máu chỉ cung cấp dấu hiệu gián tiếp, không thể thay thế sinh thiết hoặc chẩn đoán hình ảnh.
• Dương tính giả hoặc âm tính giả: Một số chất chỉ điểm có thể tăng do các bệnh lý lành tính hoặc bình thường dù bệnh nhân đã mắc ung thư.
• Không thay thế các phương pháp chẩn đoán khác: Xét nghiệm máu chỉ khi kết hợp với nội soi, chụp CT, MRI hoặc sinh thiết mới đưa ra kết luận chính xác người bệnh có mắc ung thư không.

Khi nào nên thực hiện xét nghiệm máu để tầm soát ung thư?

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không và khi nào nên làm? Bạn nên cân nhắc xét nghiệm máu để tầm soát ung thư trong các trường hợp sau:

• Có triệu chứng nghi ngờ: Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài, chán ăn, nổi hạch bất thường, thay đổi thói quen đại tiểu tiện (ví dụ: táo bón xen kẽ tiêu chảy, tiểu máu).
• Tiền sử gia đình mắc ung thư: Nếu có người thân mắc ung thư (như ung thư vú, đại trực tràng, gan), bạn có nguy cơ cao hơn và nên tầm soát sớm.
• Tiếp xúc với yếu tố nguy cơ: Hút thuốc lá, tiếp xúc hóa chất độc hại (như amiăng), nhiễm virus (HBV, HPV) làm tăng nguy cơ ung thư.
• Độ tuổi trung niên trở lên: Từ 40 tuổi, việc tầm soát định kỳ bằng xét nghiệm máu và các phương pháp khác là cần thiết.
• Theo chỉ định bác sĩ: Sau khi thăm khám lâm sàng hoặc phát hiện bất thường qua hình ảnh học, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để xác định thêm.

Việc thực hiện xét nghiệm máu đúng thời điểm giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường, từ đó tăng cơ hội điều trị thành công.

Những lưu ý quan trọng khi xét nghiệm máu tầm soát ung thư

Để đảm bảo kết quả xét nghiệm máu chính xác và hiệu quả, bạn cần lưu ý:

• Không quá lo lắng nếu kết quả bất thường: Một chỉ số bất thường không đồng nghĩa với ung thư vì sự bất thường này có thể do các nguyên nhân khác như viêm nhiễm hoặc bệnh lý lành tính.
• Chọn cơ sở y tế uy tín: Thực hiện xét nghiệm tại các bệnh viện hoặc phòng xét nghiệm đạt chuẩn để đảm bảo độ chính xác.
• Tuân thủ hướng dẫn bác sĩ: Một số xét nghiệm yêu cầu nhịn ăn hoặc chuẩn bị đặc biệt, cần làm đúng để tránh sai lệch kết quả.

Xét nghiệm máu có phát hiện ung thư không? Câu trả lời là có thể nhưng không thể thay thế hoàn toàn các phương pháp chẩn đoán khác. Đây là công cụ hữu ích giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường và theo dõi tiến triển bệnh. Tuy nhiên, để chẩn đoán chính xác ung thư, người bệnh cần được thăm khám toàn diện bởi bác sĩ chuyên khoa kết hợp nhiều xét nghiệm, hình ảnh học và sinh thiết khi cần thiết. 

Tầm soát định kỳ và chủ động chăm sóc sức khỏe là cách tốt nhất để phát hiện và điều trị ung thư kịp thời. Nếu bạn có triệu chứng nghi ngờ hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao, hãy đến cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và kiểm tra sớm. Cảm ơn bạn đã luôn ở đó và đồng hành cùng Tiêm chủng Long Châu.