Xét nghiệm HPV là gì? Quy trình, phương pháp và lưu ý trước khi thực hiện

Xét nghiệm HPV là một phương pháp kiểm tra nhằm phát hiện sự hiện diện của virus HPV (Human Papillomavirus), tác nhân chính gây ung thư cổ tử cung và các tổn thương khác ở vùng sinh dục. Quy trình thực hiện khá đơn giản, thường bao gồm việc lấy mẫu tế bào từ cổ tử cung để xác định virus và phân loại các chủng HPV có nguy cơ cao. Để hiểu rõ hơn về phương pháp này, hãy cùng tham khảo bài viết dưới đây của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu.

Xét nghiệm HPV là gì?

Xét nghiệm HPV là một phương pháp tầm soát giúp phát hiện virus HPV trong tế bào cổ tử cung. Phương pháp này có thể được sử dụng độc lập trong sàng lọc ban đầu hoặc kết hợp với các xét nghiệm khác như Pap smear để tăng hiệu quả chẩn đoán. Hiện nay, xét nghiệm HPV được khuyến nghị áp dụng cho phụ nữ từ 30 tuổi trở lên, trong khi chưa được khuyến cáo cho nam giới, trẻ vị thành niên hay phụ nữ dưới 30 tuổi.

Xét nghiệm HPV có độ nhạy cao và khả năng dự báo âm tính đáng tin cậy. Nếu kết quả xét nghiệm âm tính với virus HPV (HPV -), người được kiểm tra gần như không có nguy cơ phát triển tổn thương tiền ung thư cổ tử cung mức độ cao (CIN III) trong vòng 5 năm sau đó. Nhờ đó, xét nghiệm này giúp kéo dài khoảng cách giữa các lần tầm soát, giảm tần suất kiểm tra đối với phụ nữ.

Xét nghiệm virus HPV để làm gì?

Phần lớn những người nhiễm HPV không nhận ra mình đã mắc virus, do đa số trường hợp không có dấu hiệu lâm sàng. Hơn 90% trường hợp nhiễm HPV sẽ được hệ miễn dịch loại bỏ trong vòng 1-2 năm, nhưng một số trường hợp có thể tồn tại lâu dài và gây biến chứng, dẫn đến nguy cơ hình thành mụn cóc sinh dục hoặc tiến triển thành các bệnh ung thư nguy hiểm liên quan đến virus này sau khoảng 20-25 năm.

Xét nghiệm HPV đóng vai trò quan trọng trong việc xác định sự hiện diện của virus trong cơ thể, giúp bác sĩ đánh giá nguy cơ và đưa ra hướng theo dõi, kiểm soát kịp thời. Khi kết hợp xét nghiệm HPV với xét nghiệm Pap, khả năng phát hiện ung thư từ giai đoạn sớm sẽ cao hơn, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và cải thiện tiên lượng bệnh.

Các loại xét nghiệm HPV phổ biến

Hiện tại, có hai phương pháp xét nghiệm HPV phổ biến được áp dụng rộng rãi nhằm phát hiện virus HPV, đặc biệt là các chủng có nguy cơ cao dẫn đến ung thư cổ tử cung:

Kỹ thuật Realtime-PCR

Phương pháp này được thực hiện trên mẫu bệnh phẩm lấy từ âm đạo hoặc cổ tử cung, có khả năng phát hiện 14 chủng HPV nguy cơ cao có thể dẫn đến ung thư. Realtime-PCR còn được gọi là kỹ thuật định danh nhóm hoặc phân loại tuýp HPV, giúp xác định sự hiện diện của virus trong mẫu bệnh phẩm từ âm đạo, cổ tử cung hoặc mô sinh thiết cổ tử cung.

Xét nghiệm Pap

Xét nghiệm Pap (hay còn gọi là xét nghiệm Papanicolaou) thường được thực hiện đồng thời với xét nghiệm HPV nhằm phát hiện những thay đổi bất thường của tế bào niêm mạc cổ tử cung ngay từ giai đoạn sớm. Bác sĩ tiến hành soi mẫu tế bào cổ tử cung dưới kính hiển vi để kiểm tra sự xuất hiện của các tế bào rỗng – dấu hiệu cho thấy có nguy cơ nhiễm HPV.

Đối tượng nên làm xét nghiệm HPV

Theo hướng dẫn của WHO và USPSTF, xét nghiệm HPV thường được khuyến nghị cho phụ nữ từ 30 tuổi trở lên. Phụ nữ từ 21 đến 29 tuổi nên thực hiện xét nghiệm Pap smear định kỳ. Đối với phụ nữ trên 65 tuổi, xét nghiệm Pap vẫn cần thiết nếu trước đó chưa từng thực hiện hoặc chưa được kiểm tra sau tuổi 60.

Ngoài ra, những nhóm sau đây cần đặc biệt lưu ý việc xét nghiệm HPV:

• Người có nhiều bạn tình hoặc bắt đầu quan hệ tình dục từ sớm.

• Đối tượng đang có triệu chứng hoặc mắc các bệnh liên quan đến HPV.

• Người đã được chẩn đoán nhiễm HPV hoặc có dấu hiệu tiền ung thư cổ tử cung.

• Người mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục như HIV, sùi mào gà,...

Chi phí làm xét nghiệm HPV bao nhiêu tiền?

Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định xét nghiệm HPV dựa trên tình trạng sức khỏe, các dấu hiệu nghi ngờ nhiễm virus và nhu cầu của từng cá nhân. Vì vậy, chi phí xét nghiệm HPV không cố định mà có sự khác biệt tùy theo phương pháp xét nghiệm được áp dụng.

Theo Thông tư 21/2023/TT-BYT, tại các bệnh viện công, mức phí tối thiểu cho xét nghiệm HPV theo phương pháp Real-time PCR là 390.000 đồng, còn xét nghiệm HPV genotype PCR có chi phí tối thiểu là 1.078.000 đồng. Tuy nhiên, giá xét nghiệm có thể thay đổi tùy vào thời điểm cũng như cơ sở y tế mà bạn lựa chọn để thực hiện kiểm tra.

Quy trình xét nghiệm HPV chi tiết

Theo mục 4.3 của tài liệu hướng dẫn ban hành kèm theo Quyết định 1639/QĐ-BYT năm 2021, quy trình xét nghiệm HPV được thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Lấy mẫu bệnh phẩm

Mẫu bệnh phẩm có thể được thu thập bằng ba phương pháp:

Sử dụng bàn chải cổ tử cung

Nhân viên y tế tiến hành đặt mỏ vịt vào âm đạo, sau đó đưa bàn chải vào cổ tử cung, xoay theo chiều kim đồng hồ khoảng 5 vòng với lực nhẹ. Sau khi lấy mẫu, bàn chải được rửa ngay vào dung dịch bảo quản, đảm bảo thu thập đầy đủ mẫu bệnh phẩm. Cuối cùng, bàn chải sẽ được bỏ vào thùng rác y tế và nắp lọ được đậy chặt để bảo quản.

Dùng que bẹt

Quy trình lấy mẫu tương tự như khi sử dụng bàn chải cổ tử cung. Nhân viên y tế đưa que bẹt vào cổ tử cung, xoay một vòng để lấy mẫu rồi cho trực tiếp vào dung dịch bảo quản. Sau đó, que bẹt được loại bỏ vào thùng rác y tế, và lọ chứa mẫu được đậy kín.

Sử dụng bộ kit tự lấy mẫu

Các bước thực hiện như sau:

• Vệ sinh tay kỹ trước khi lấy mẫu.

• Bóc barcode trên ống đựng mẫu và dán vào phiếu chỉ định.

• Mở nắp ống, cầm que tăm bông tại vệt đỏ, sau đó đưa vào âm đạo đến khi ngón tay chạm vào âm hộ.

• Xoay tăm bông vài vòng để thu thập đủ mẫu bệnh phẩm, sau đó rút ra cẩn thận.

• Đặt tăm bông vào ống chứa dung dịch bảo quản, vặn chặt nắp và đặt vào túi zip kèm theo phiếu thông tin.

Bước 2: Vận chuyển và bảo quản mẫu

Mẫu bệnh phẩm có thể được bảo quản ở nhiệt độ phòng (không quá 30°C) trong tối đa 6 tháng trước khi xét nghiệm. Sau khi xét nghiệm HPV hoàn tất, phần mẫu còn lại có thể được sử dụng cho các xét nghiệm khác như Liqui-Prep, xét nghiệm Chlamydia, lậu cầu,...

Bước 3: Tiến hành xét nghiệm

Các kỹ thuật định tính hoặc định tuýp HPV sẽ được thực hiện theo hướng dẫn chuyên biệt của từng phương pháp xét nghiệm.

Chuẩn bị gì trước khi thực hiện xét nghiệm HPV?

Trước khi tiến hành xét nghiệm HPV, người thực hiện cần lưu ý một số điểm quan trọng sau:

• Tránh làm xét nghiệm trong thời gian hành kinh. Thời điểm lý tưởng để xét nghiệm là ít nhất 3 ngày sau khi kỳ kinh nguyệt kết thúc.

• Kiêng quan hệ tình dục ít nhất 48 giờ trước khi xét nghiệm để đảm bảo kết quả chính xác.

• Không sử dụng tăm bông, kem đặt âm đạo hoặc thụt rửa âm đạo trong khoảng 2-3 ngày trước khi thực hiện xét nghiệm.

• Nếu đang điều trị viêm nhiễm phụ khoa, cần thông báo với bác sĩ để có sự đánh giá phù hợp về kết quả xét nghiệm.

Cách đọc kết quả xét nghiệm HPV

Kết quả xét nghiệm HPV giúp xác định liệu cơ thể có nhiễm virus HPV hay không. Kết quả thường thuộc một trong hai trường hợp: Dương tính hoặc âm tính với HPV.

Kết quả dương tính

Nếu xét nghiệm cho kết quả dương tính với HPV, bạn không nên quá lo lắng. Điều này chỉ ra rằng cơ thể đã bị nhiễm virus HPV, nhưng không có nghĩa là bạn chắc chắn mắc ung thư hoặc bị u nhú sinh dục do HPV.

Kết quả âm tính

Nếu kết quả xét nghiệm HPV là âm tính, điều đó có nghĩa là không phát hiện virus HPV trong cơ thể. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy khoảng 1/3 nam giới trên 15 tuổi từng nhiễm ít nhất một loại HPV. Khoảng 1/8 phụ nữ sẽ mắc mụn cóc sinh dục ít nhất một lần trước tuổi 50, và khoảng 10% dân số sẽ nhiễm virus này trong vòng 25 năm hoạt động tình dục. Vì vậy, nữ giới nên thực hiện xét nghiệm HPV định kỳ 5 năm một lần hoặc ngay khi có dấu hiệu bất thường như mụn cóc sinh dục để kịp thời phát hiện và xử lý.

Cần làm gì khi nhận kết quả xét nghiệm virus HPV dương tính?

Khi nhận được kết quả xét nghiệm dương tính với HPV, điều quan trọng trước tiên là kiểm soát cảm xúc, tránh lo lắng quá mức. Nếu xét nghiệm cho kết quả dương tính, bác sĩ có thể đề nghị thực hiện thêm các xét nghiệm như Pap hoặc soi cổ tử cung để phát hiện sớm bất thường hoặc tổn thương tiền ung thư, từ đó có phương án theo dõi và điều trị kịp thời.

Soi cổ tử cung là một thủ thuật đơn giản, trong đó bác sĩ sử dụng thiết bị chuyên dụng để mở rộng cổ tử cung, giúp quan sát kỹ hơn khu vực này. Nếu cần thiết, bác sĩ có thể lấy mẫu mô để thực hiện sinh thiết nhằm đánh giá chính xác tình trạng tổn thương.

Bên cạnh đó, việc tuân thủ lịch tái khám theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng để theo dõi diễn tiến của virus. Người nhiễm HPV cũng cần chú ý hơn đến việc chăm sóc sức khỏe, duy trì tinh thần lạc quan, ăn uống lành mạnh và tập luyện thường xuyên để nâng cao hệ miễn dịch, giúp cơ thể kiểm soát virus hiệu quả và giảm nguy cơ biến chứng.

Ngoài ra, nên hạn chế quan hệ tình dục hoặc đảm bảo quan hệ an toàn để tránh lây nhiễm cho bạn tình. Đặc biệt, tiêm vắc xin HPV là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa nguy cơ nhiễm thêm các chủng virus khác có trong vắc xin mà cơ thể chưa từng tiếp xúc.

Các câu hỏi thường gặp

Xét nghiệm HPV có đau không?

KHÔNG. Xét nghiệm HPV được thực hiện bằng các thiết bị chuyên dụng, đảm bảo an toàn và không gây đau đớn cho người tham gia. Đối với những người chưa từng quan hệ tình dục hoặc có tiền sử đau khi đưa vật vào âm đạo, hãy trao đổi với bác sĩ để lựa chọn loại mỏ vịt có kích thước phù hợp. Ngoài ra, có thể giảm bớt hoặc ngăn ngừa cảm giác khó chịu bằng cách đi tiểu trước khi xét nghiệm để làm trống bàng quang hoặc sử dụng thuốc giảm đau theo hướng dẫn của bác sĩ khoảng một giờ trước khi thực hiện.

Xét nghiệm HPV bao lâu có kết quả?

Thời gian trả kết quả xét nghiệm HPV thường trong khoảng từ 1 đến 3 ngày, tùy theo phương pháp xét nghiệm và cơ sở y tế thực hiện.

Nam giới có cần làm xét nghiệm HPV không?

Có. Nam giới cũng có thể nhiễm HPV và gặp phải các bệnh liên quan như mụn cóc sinh dục, ung thư hậu môn, ung thư dương vật và ung thư vòm họng. Mặc dù xét nghiệm HPV không được áp dụng rộng rãi cho tất cả nam giới, nhưng những người có nguy cơ cao, chẳng hạn như người suy giảm miễn dịch, người nhiễm HIV hoặc nam giới có quan hệ đồng giới, nên cân nhắc thực hiện. Đối với nhóm nguy cơ cao, xét nghiệm soi hậu môn (anal Pap smear) có thể được sử dụng để phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư.

Xét nghiệm HPV có bị mất trinh không?

Xét nghiệm HPV ở nữ giới yêu cầu lấy mẫu tế bào từ cổ tử cung, thường được thực hiện bằng cách đưa mỏ vịt vào âm đạo. Quá trình này có thể ảnh hưởng đến màng trinh. Nếu bạn chưa từng quan hệ tình dục và lo ngại về vấn đề này, hãy trao đổi với bác sĩ trước khi xét nghiệm. Nguy cơ nhiễm HPV khi chưa quan hệ tình dục là rất thấp, vì vậy việc thực hiện xét nghiệm lúc này không phải là bắt buộc. Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể sử dụng dụng cụ chuyên biệt để lấy mẫu, giúp giảm thiểu tác động. Điều này có thể khiến màng trinh bị giãn hoặc trầy xước nhẹ, nhưng không gây rách hoàn toàn.

Xét nghiệm virus HPV có được bảo hiểm y tế không?

Tại Việt Nam, bảo hiểm y tế (BHYT) hỗ trợ chi phí cho nhiều loại xét nghiệm, nhưng xét nghiệm HPV và xét nghiệm tế bào học hiện chưa được đưa vào danh mục được chi trả. Theo quy định hiện tại, BHYT chủ yếu thanh toán cho các dịch vụ y tế thiết yếu, tập trung vào điều trị bệnh hơn là các xét nghiệm tầm soát và phòng ngừa.

Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ hơn về xét nghiệm HPV, bao gồm khái niệm, chi phí, quy trình thực hiện và cách đọc kết quả. Xét nghiệm HPV đóng vai trò quan trọng đối với mọi phụ nữ, giúp theo dõi sức khỏe, phát hiện sớm và can thiệp kịp thời trước khi các chủng virus nguy cơ cao có thể tiến triển thành ung thư.

Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy bạn chưa nhiễm HPV, việc tiêm vắc xin HPV là biện pháp quan trọng để bảo vệ bản thân, giúp ngăn ngừa các chủng virus nguy hiểm, giảm nguy cơ mắc ung thư và các bệnh lý liên quan. Đặc biệt nếu đã từng nhiễm HPV, tiêm vắc xin HPV vẫn là biện pháp quan trọng giúp ngăn ngừa nguy cơ nhiễm thêm các tuýp virus HPV khác có trong vắc xin mà cơ thể chưa từng tiếp xúc.

Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, hệ thống cơ sở vật chất hiện đại cùng quy trình tiêm chủng tuân thủ tiêu chuẩn y khoa, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cam kết mang đến dịch vụ an toàn, chất lượng cho khách hàng. Hãy đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm vắc xin HPV, bảo vệ sức khỏe của bạn một cách toàn diện.