Viêm phổi do Adenovirus: Triệu chứng và cách điều trị

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, mức độ nguy hiểm và các biện pháp điều trị, phòng ngừa viêm phổi do Adenovirus. Từ đó giúp bạn và gia đình chủ động hơn trong việc bảo vệ sức khỏe.

Tổng quan về viêm phổi do Adenovirus

Viêm phổi do Adenovirus là gì?

Adenovirus là loại virus cấp tính có khả năng tồn tại lâu trong môi trường và dễ lây lan thành dịch. Bệnh do virus này gây ra có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, đôi khi giống với các bệnh do vi khuẩn gây nên, khiến việc chẩn đoán gặp khó khăn. Đặc biệt, Adenovirus thường gây viêm phổi nặng ở trẻ nhỏ và có nguy cơ dẫn đến tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, bệnh còn có thể để lại di chứng kéo dài tại phổi, ảnh hưởng đến sức khỏe hô hấp lâu dài của trẻ.

Khả năng miễn dịch chống lại Adenovirus

Viêm phổi do Adenovirus có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên nguy cơ mắc bệnh cao nhất thường gặp ở trẻ nhỏ. Trên 90% trẻ sơ sinh có sẵn kháng thể với một số type Adenovirus phổ biến, nhờ được truyền từ mẹ qua nhau thai. Nhờ đó, trẻ được bảo vệ trong khoảng 6 tháng đầu đời. Tuy nhiên, sau giai đoạn này, tỷ lệ miễn dịch tự nhiên giảm rõ rệt, chỉ còn khoảng 14% trẻ duy trì được kháng thể chống lại Adenovirus.

Tỷ lệ mắc viêm phổi do Adenovirus cao nhất rơi vào nhóm trẻ từ 6 tháng đến 5 tuổi. Theo thống kê, khoảng 70–80% trẻ trên 5 tuổi đã có kháng thể trung hòa với Adenovirus type 1 và 2, khoảng 50% có miễn dịch với type 5. Đến tuổi trưởng thành, gần như 100% người lớn đã có kháng thể đặc hiệu với nhiều type Adenovirus, cho thấy khả năng miễn dịch được hình thành dần theo thời gian thông qua phơi nhiễm tự nhiên.

Tình trạng bệnh viêm phổi do Adenovirus

Triệu chứng viêm phổi do Adenovirus

Viêm phổi do Adenovirus thường bắt đầu với các dấu hiệu như ho, sổ mũi, sốt cao, đau họng, viêm kết mạc, tiêu chảy. Sau giai đoạn ủ bệnh từ 6–8 ngày, trẻ có thể đột ngột sốt cao trên 39°C, kèm theo tình trạng ho kéo dài, khàn tiếng và mệt mỏi.

Ở giai đoạn nặng, trẻ có biểu hiện thở nhanh, khó thở, có thể tiến triển suy hô hấp. Viêm phổi do Adenovirus thường kéo dài hơn các loại viêm phổi khác, đáp ứng kém với điều trị kháng sinh thông thường. Nhiều trường hợp phải nhập viện từ 10–20 ngày, thậm chí cần hỗ trợ thở máy nếu tổn thương hô hấp tiến triển nặng.

Không chỉ gây tổn thương ở đường hô hấp, Adenovirus còn có khả năng lây lan và gây viêm tại nhiều cơ quan khác như mắt (viêm kết mạc), hệ tiêu hóa (tiêu chảy), tiết niệu (viêm bàng quang xuất huyết) và hệ thần kinh (viêm màng não). Virus này cũng có thể ảnh hưởng đến gan, tim và thận gây ra các biến chứng nghiêm trọng, kể cả ở trẻ khỏe mạnh không có bệnh lý nền. 

Chẩn đoán viêm phổi do Adenovirus thế nào?

Việc chẩn đoán nhiễm Adenovirus có thể được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau như nuôi cấy tế bào, xét nghiệm phát hiện kháng nguyên trực tiếp và kỹ thuật PCR (phản ứng chuỗi polymerase). Trong đó, nuôi cấy tế bào được xem là tiêu chuẩn vàng nhờ khả năng phân lập chính xác hầu hết các type Adenovirus. Tuy nhiên, phương pháp này thường mất từ 2–7 ngày để cho kết quả, vì vậy ít được sử dụng trong các trường hợp cần chẩn đoán sớm.

Xét nghiệm PCR hiện đang là lựa chọn ưu tiên trong thực hành lâm sàng bởi có thể phát hiện nhanh virus với độ nhạy và độ đặc hiệu cao. Ngược lại, các xét nghiệm huyết thanh tìm kháng thể thường không mang lại giá trị lâm sàng trong giai đoạn đầu của bệnh, do cần thời gian để cơ thể tạo ra đáp ứng miễn dịch rõ ràng.

Phương pháp điều trị viêm phổi do Adenovirus

Điều trị viêm phổi do Adenovirus chủ yếu là điều trị hỗ trợ và kiểm soát triệu chứng. Trẻ cần được thông thoáng đường thở, hút dịch mũi họng và thay đổi tư thế hợp lý. Nếu SpO₂ dưới 92%, trẻ cần được thở oxy để tránh suy hô hấp. Việc xử lý chất tiết sau can thiệp cũng phải đảm bảo tránh lây nhiễm chéo.

Trong quá trình điều trị, trẻ nên được hạ sốt bằng thuốc khi cần, không sử dụng thuốc giảm ho, thay vào đó dùng thuốc làm loãng đờm. Cần bổ sung đủ nước và dinh dưỡng để giúp cơ thể hồi phục, làm loãng dịch tiết và hỗ trợ hệ thống lông chuyển hoạt động hiệu quả.

Kháng sinh có thể được sử dụng nếu có dấu hiệu nhiễm khuẩn kèm theo. Cần thực hiện chăm sóc vô khuẩn vì Adenovirus có nguy cơ gây hoại tử biểu mô và dễ dẫn đến bội nhiễm.

Về thuốc kháng virus, hiện chưa có khuyến cáo sử dụng thường quy. Cidofovir là thuốc được nghiên cứu có hiệu quả với Adenovirus nhưng có thể gây độc thận, suy tủy nên chỉ dùng trong các trường hợp nặng, theo chỉ định chuyên khoa.

Một số nghiên cứu bước đầu cho thấy liệu pháp miễn dịch bằng IVIG có thể giúp giảm thời gian nằm viện và hạn chế biến chứng nặng như tràn dịch màng phổi hay viêm cơ tim, tuy nhiên vẫn cần thêm bằng chứng để đưa ra khuyến cáo chính thức.

Biện pháp phòng ngừa viêm phổi do Adenovirus

Adenovirus là loại virus có khả năng tồn tại lâu ngoài môi trường và lây lan nhanh qua nhiều con đường như đường hô hấp, tiếp xúc tay miệng hoặc qua các bề mặt như tay nắm cửa, bàn ghế, đồ chơi. Virus này không có vỏ bọc nên rất bền vững, khó bị tiêu diệt bởi các dung dịch sát khuẩn thông thường như cồn hay ether. Vì vậy, việc phòng bệnh đòi hỏi cần thực hiện đồng bộ và nghiêm túc.

Cha mẹ và người chăm sóc trẻ nên duy trì thói quen rửa tay đúng cách bằng dung dịch chứa chlorine, đảm bảo thời gian tiếp xúc tối thiểu 30 giây để loại bỏ tác nhân gây bệnh hiệu quả. Ngoài ra, các chất thải của trẻ bệnh cần được xử lý theo đúng quy định để ngăn nguy cơ lây nhiễm trong cộng đồng.

Hiện nay, các loại vắc xin sống giảm độc lực phòng Adenovirus tuyp 3, 4 và 7 đã được nghiên cứu nhưng chưa phổ biến rộng rãi và chưa được sử dụng cho trẻ nhỏ. Do đó, cách phòng bệnh tốt nhất hiện nay là tăng cường miễn dịch bằng việc tiêm đầy đủ các loại vắc xin phòng bệnh đường hô hấp khác như cúm, phế cầu, ho gà, giúp bảo vệ trẻ trước nguy cơ mắc đồng thời nhiều bệnh cùng lúc.

Trung tâm Tiêm chủng Long Châu tự hào là địa chỉ đáng tin cậy, chuyên cung cấp đầy đủ các loại vắc xin dành cho trẻ em và người lớn, với hệ thống cơ sở hiện đại, đội ngũ nhân viên y tế chuyên nghiệp và dịch vụ tư vấn tận tình. Trung tâm luôn cam kết sử dụng vắc xin chính hãng, được bảo quản đúng tiêu chuẩn và hỗ trợ theo dõi lịch tiêm phù hợp với từng độ tuổi.

Hy vọng thông qua bài viết này, cha mẹ có thêm kiến thức cần thiết về viêm phổi do Adenovirus, một bệnh lý hô hấp nguy hiểm, dễ gây biến chứng nặng ở trẻ nhỏ. Việc nhận biết sớm triệu chứng, chăm sóc đúng cách và chủ động điều trị sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và hạn chế nguy cơ lây lan trong cộng đồng. Ngoài ra, chủ động phòng bệnh chính là cách bảo vệ sức khỏe con yêu vững chắc nhất ngay từ hôm nay.