Viêm ống tai ngoài là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả

Viêm ống tai ngoài là một bệnh lý tai thường gặp, gây đau nhức và khó chịu cho người mắc. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm các triệu chứng và cách phòng ngừa hiệu quả để bảo vệ sức khỏe tai. Cùng khám phá những thông tin hữu ích và lời khuyên y khoa trong nội dung sau đây.

Viêm ống tai ngoài là gì?

Viêm ống tai ngoài (otitis externa) là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở phần ống tai nằm giữa vành tai và màng nhĩ. Đây là một dạng viêm tai phổ biến, thường khởi phát do vi khuẩn hoặc nấm phát triển trong môi trường ẩm ướt, đặc biệt sau khi bơi lội hoặc vệ sinh tai không đúng cách. Bệnh còn được gọi với cái tên quen thuộc là “tai của người bơi” do mối liên quan mật thiết với nước.

Tình trạng viêm có thể xuất hiện đột ngột với các triệu chứng như đau tai, ngứa, sưng đỏ và có dịch tiết. Trong một số trường hợp nặng, người bệnh có thể bị sốt nhẹ, sưng hạch vùng cổ và suy giảm thính lực tạm thời. Viêm ống tai ngoài không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày nếu không được điều trị kịp thời.

Mặc dù phần lớn các trường hợp có thể tự hồi phục sau vài ngày điều trị, nhưng nếu viêm kéo dài hoặc lan rộng, đặc biệt ở những người có hệ miễn dịch suy yếu như bệnh nhân đái tháo đường, bệnh có thể tiến triển thành viêm tai ngoài ác tính - một biến chứng nguy hiểm có thể ảnh hưởng đến xương sọ và các cấu trúc sâu hơn trong tai.

Do đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu và điều trị đúng cách là rất quan trọng để ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe thính giác.

Phân loại viêm ống tai ngoài

Viêm ống tai ngoài có thể được phân loại dựa trên thời gian mắc bệnh, nguyên nhân gây bệnh và mức độ lan rộng của tổn thương. Việc phân loại giúp xác định hướng điều trị phù hợp và dự phòng các biến chứng nguy hiểm.

Viêm ống tai ngoài cấp tính

Đây là dạng phổ biến nhất, xảy ra đột ngột và kéo dài dưới 6 tuần. Bệnh thường liên quan đến nhiễm khuẩn, đặc biệt sau khi tai tiếp xúc với nước hoặc bị tổn thương da do ngoáy tai. Triệu chứng thường bao gồm đau nhói trong tai, cảm giác đầy tai, ngứa và có thể có dịch tai.

Viêm ống tai ngoài mạn tính

Dạng này kéo dài trên 3 tháng và thường tái đi tái lại. Nguyên nhân có thể do bệnh lý da liễu như viêm da dị ứng, chàm (eczema), hoặc do sử dụng thuốc không đúng cách. Viêm mạn tính gây khó chịu kéo dài, ngứa tai thường xuyên và có thể dẫn đến hẹp ống tai nếu không điều trị đúng.

Viêm tai ngoài ác tính (viêm ống tai ngoài hoại tử)

Đây là dạng nặng và nguy hiểm, chủ yếu gặp ở người cao tuổi mắc bệnh tiểu đường hoặc người suy giảm miễn dịch. Nhiễm khuẩn lan sâu từ ống tai ra xương thái dương và mô mềm xung quanh, gây đau dữ dội, chảy dịch có mùi hôi và đôi khi liệt dây thần kinh mặt. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể đe dọa tính mạng.

Viêm ống tai ngoài do nấm

Thường xảy ra sau khi dùng kháng sinh nhỏ tai kéo dài hoặc trong môi trường nóng ẩm. Nấm như Aspergillus hoặc Candida có thể phát triển trong ống tai, gây ngứa dữ dội, khó chịu, và tiết dịch đặc hoặc có mảng màu đen/trắng. Điều trị đòi hỏi dùng thuốc kháng nấm chuyên biệt.

Nguyên nhân gây viêm ống tai ngoài

Viêm ống tai ngoài là bệnh lý thường gặp, đặc biệt trong môi trường nóng ẩm hoặc sau khi tiếp xúc với nước. Có nhiều nguyên nhân khác nhau có thể dẫn đến tình trạng viêm này, bao gồm:

• Nhiễm khuẩn: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Vi khuẩn như Pseudomonas aeruginosa và Staphylococcus aureus thường xâm nhập và gây viêm khi hàng rào bảo vệ tự nhiên của tai bị phá vỡ, nhất là khi ống tai ẩm ướt kéo dài.
• Nhiễm nấm: Viêm tai do nấm thường xảy ra sau khi dùng kháng sinh nhỏ tai kéo dài hoặc trong môi trường ẩm nóng. Các loại nấm như Aspergillus hoặc Candida dễ dàng phát triển và gây kích ứng, ngứa và tiết dịch trong ống tai.
• Tổn thương cơ học: Hành động ngoáy tai quá mạnh bằng tăm bông, vật nhọn hoặc móng tay có thể làm trầy xước lớp da lót ống tai, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập và gây viêm.
• Ẩm ướt kéo dài: Nước đọng lại trong ống tai sau khi bơi, tắm hoặc tiếp xúc với môi trường ẩm lâu ngày có thể làm mất lớp cerumen bảo vệ, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm phát triển.
• Dị ứng hoặc bệnh lý da: Các bệnh lý da như chàm (eczema), viêm da tiết bã hoặc viêm da tiếp xúc dị ứng cũng có thể làm tổn thương da ống tai, gây viêm nhiễm hoặc kích ứng kéo dài.

Triệu chứng viêm ống tai ngoài

Viêm ống tai ngoài thường khởi phát với các dấu hiệu rõ ràng ở tai ngoài, gây cảm giác khó chịu, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày. Nhận biết sớm các triệu chứng giúp người bệnh điều trị kịp thời và tránh biến chứng nguy hiểm.

• Đau tai: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Người bệnh thường cảm thấy đau nhức trong tai, nhất là khi chạm vào vành tai hoặc kéo dái tai. Cảm giác đau có thể lan lên đầu hoặc xuống cổ trong các trường hợp nặng.
• Ngứa trong tai: Cảm giác ngứa râm ran hoặc dữ dội là dấu hiệu sớm của viêm ống tai ngoài, đặc biệt trong các trường hợp do nấm. Người bệnh thường có xu hướng ngoáy tai, khiến tình trạng viêm nặng hơn.
• Cảm giác đầy tai hoặc ù tai: Viêm và phù nề trong ống tai gây cảm giác tắc nghẽn, khó nghe hoặc có tiếng ù tai nhẹ. Một số người mô tả như có "nước trong tai".
• Dịch tiết từ tai: Ống tai có thể tiết dịch trong, đục hoặc có mùi hôi. Dịch thường xuất hiện khi bệnh đã tiến triển, và là dấu hiệu của viêm nhiễm lan rộng.
• Giảm thính lực tạm thời: Khi ống tai bị sưng hoặc chứa dịch, âm thanh không truyền vào được, gây hiện tượng nghe kém. Thính lực sẽ hồi phục sau khi tình trạng viêm được điều trị.
• Sưng đỏ vùng tai ngoài: Vành tai hoặc ống tai có thể sưng nhẹ, đỏ và nóng. Trong một số trường hợp, hạch vùng cổ hoặc sau tai có thể sưng đau.

Phương pháp phòng ngừa viêm ống tai ngoài hiệu quả

Viêm ống tai ngoài là bệnh lý có thể phòng tránh được nếu bạn thực hiện đúng các biện pháp bảo vệ tai, đặc biệt trong môi trường ẩm ướt hoặc khi thường xuyên tiếp xúc với nước. Dưới đây là những phương pháp phòng ngừa hiệu quả giúp bảo vệ sức khỏe tai của bạn:

• Giữ tai khô ráo sau khi tiếp xúc với nước: Sau khi bơi, tắm hoặc rửa mặt, nên nghiêng đầu để nước thoát ra khỏi tai. Có thể dùng khăn sạch lau nhẹ vùng tai ngoài. Tránh để nước đọng lâu trong ống tai, đặc biệt ở người có cơ địa nhạy cảm.
• Tránh ngoáy tai hoặc dùng vật cứng chọc vào tai: Không dùng tăm bông, que ngoáy tai, kẹp tóc hoặc vật nhọn để làm sạch tai, vì có thể làm trầy xước da ống tai và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Tai có cơ chế tự làm sạch tự nhiên bằng ráy tai.
• Sử dụng nút tai khi bơi: Đối với người có tiền sử viêm tai hoặc hay bơi lội, nên sử dụng nút tai chuyên dụng chống nước để giảm nguy cơ nước vào tai. Sau khi sử dụng, cần vệ sinh nút tai sạch sẽ và để khô hoàn toàn.
• Tránh dùng tai nghe hoặc thiết bị tai không sạch: Tai nghe, máy trợ thính hoặc nút bịt tai nếu không được vệ sinh thường xuyên có thể tích tụ vi khuẩn và gây viêm. Nên lau sạch bằng khăn khô hoặc dung dịch sát khuẩn định kỳ.
• Hạn chế dùng thuốc nhỏ tai không có chỉ định: Không tự ý dùng thuốc nhỏ tai, đặc biệt là kháng sinh hoặc corticoid, nếu chưa có chẩn đoán rõ ràng từ bác sĩ. Lạm dụng thuốc có thể làm mất cân bằng hệ vi sinh trong ống tai hoặc gây kích ứng.
• Chăm sóc da tai nếu có bệnh lý nền: Nếu bạn bị chàm, viêm da cơ địa hoặc vảy nến ở vùng tai, cần điều trị ổn định và tránh để da bong tróc hoặc trầy xước, vì đây là yếu tố nguy cơ gây viêm mạn tính ống tai.

Viêm ống tai ngoài tuy không phải là bệnh lý nguy hiểm tức thì nhưng lại gây nhiều phiền toái trong sinh hoạt và tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu chủ quan trong điều trị. Qua việc hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và các biện pháp phòng ngừa, mỗi người có thể chủ động bảo vệ sức khỏe tai và hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh. Khi có các dấu hiệu bất thường ở tai, hãy thăm khám sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời, góp phần duy trì thính lực và chất lượng cuộc sống lâu dài.