Viêm gan B có gây ngứa không? Nguyên nhân, dấu hiệu và hướng xử lý

Viêm gan B là bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm, có thể tiến triển âm thầm và gây ra nhiều biến chứng gan mật. Một số người bệnh xuất hiện triệu chứng ngứa da kéo dài mà không rõ nguyên nhân. Việc hiểu đúng mối liên hệ giữa viêm gan B và triệu chứng ngứa sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc theo dõi và xử trí. Vậy thực sự viêm gan B có gây ngứa không? 

Viêm gan B có gây ngứa không?

Câu trả lời là có. Mặc dù không phải ai mắc viêm gan B cũng gặp tình trạng ngứa, nhưng đây là một biểu hiện có thể xảy ra - đặc biệt trong giai đoạn mạn tính hoặc khi gan đã tổn thương nghiêm trọng. Ngứa da trong bệnh gan thường không đi kèm phát ban, không giống với ngứa do dị ứng hay viêm da thông thường.

Ngứa trong viêm gan B có thể lan tỏa hoặc khu trú, thường xuất hiện về ban đêm và kéo dài dai dẳng. Vị trí phổ biến là lòng bàn tay, bàn chân, cẳng tay, vùng lưng và bụng. Một số bệnh nhân mô tả cảm giác ngứa như “nóng ran dưới da” hoặc như kiến bò, rất khó chịu.

Triệu chứng này cho thấy gan đang bị suy giảm chức năng thải độc. Khi gan không còn lọc máu hiệu quả, các chất chuyển hóa tích tụ trong máu sẽ gây kích ứng hệ thần kinh ngoại biên, từ đó dẫn đến cảm giác ngứa.

Vì sao viêm gan B gây ra triệu chứng ngứa da?

Ngứa do viêm gan B không đơn thuần là phản ứng da liễu. Nó là hệ quả của nhiều quá trình rối loạn chức năng gan và chuyển hóa trong cơ thể. Dưới đây là ba cơ chế chính lý giải vì sao người mắc viêm gan B lại bị ngứa:

• Ứ mật: Một trong những biến chứng phổ biến của viêm gan B là rối loạn dòng chảy của dịch mật. Khi gan viêm, các ống dẫn mật có thể bị hẹp hoặc tắc nghẽn, khiến acid mật và bilirubin không được thải ra ngoài mà tích tụ trong máu. Các acid mật này khi thấm vào da sẽ gây kích ứng, dẫn đến ngứa dữ dội. Triệu chứng thường rõ ràng hơn vào ban đêm hoặc khi thời tiết nóng.
• Tích tụ độc tố trong máu: Gan đóng vai trò như bộ lọc máu chính của cơ thể. Khi gan bị tổn thương, khả năng loại bỏ các độc tố từ máu bị suy giảm. Những chất này, bao gồm ammonia, axit béo, hợp chất chuyển hóa thuốc, khi tích tụ sẽ kích hoạt phản ứng viêm dưới da hoặc kích thích đầu dây thần kinh, gây cảm giác ngứa âm ỉ, khó chịu.
• Giảm đào thải histamin: Histamin là chất gây viêm có liên quan đến phản ứng dị ứng và viêm da. Bình thường, gan sẽ phân hủy và loại bỏ histamin. Tuy nhiên, khi gan hoạt động kém, histamin tích tụ và trở thành tác nhân gây ngứa kéo dài. Đây là lý do vì sao bệnh nhân viêm gan thường không đáp ứng tốt với thuốc kháng histamin thông thường.

Tổng hợp ba cơ chế trên, ta thấy rằng viêm gan B có gây ngứa không là một câu hỏi có cơ sở sinh lý học rõ ràng. Ngứa không chỉ là biểu hiện phụ, mà còn là chỉ báo sớm cho thấy gan đang gặp vấn đề nghiêm trọng.

Khi nào nên đi khám nếu bị ngứa da?

Không phải cứ ngứa là phải lo lắng về viêm gan B. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, ngứa da có thể là dấu hiệu cảnh báo và cần được kiểm tra y tế sớm nếu:

• Ngứa kéo dài không rõ nguyên nhân, không liên quan đến dị ứng hay côn trùng cắn. Nếu ngứa tồn tại trên 1 tuần, lặp đi lặp lại hoặc ngày càng lan rộng, bạn nên đi khám.
• Ngứa kèm theo các dấu hiệu gan điển hình như vàng da, vàng mắt, nước tiểu sẫm màu, phân bạc màu, chán ăn, mệt mỏi kéo dài, đau tức hạ sườn phải.
• Bạn thuộc nhóm nguy cơ cao mắc viêm gan B: Có người thân trong gia đình bị viêm gan B, từng truyền máu, chạy thận nhân tạo, xăm hình, quan hệ tình dục không an toàn hoặc từng dùng chung kim tiêm.
• Bạn đã được chẩn đoán viêm gan B mạn và gần đây bắt đầu thấy ngứa. Đây có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh đang tiến triển xấu, chức năng gan đang suy giảm.

Trong những trường hợp trên, ngứa da không còn là biểu hiện đơn thuần mà là tín hiệu gan đang cần được "cứu trợ" kịp thời.

Cách cải thiện tình trạng ngứa da do viêm gan B

Ngứa do viêm gan B không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và giấc ngủ của người bệnh. Để kiểm soát triệu chứng này hiệu quả, cần kết hợp điều trị nguyên nhân gốc, chăm sóc da hợp lý và thay đổi lối sống. Dưới đây là những cách cải thiện phổ biến và đã được kiểm chứng lâm sàng: 

Điều trị nguyên nhân gốc

Không thể kiểm soát ngứa hiệu quả nếu không kiểm soát được nguyên nhân gây ra nó. Trong trường hợp này, nguyên nhân cốt lõi là sự tổn thương của gan và sự hoạt động của virus viêm gan B. Vì vậy, việc điều trị bệnh nền là ưu tiên hàng đầu, bằng cách:

• Tuân thủ phác đồ điều trị viêm gan B: Việc kiểm soát tải lượng virus và ngăn chặn tiến triển xơ gan là điều kiện tiên quyết. Bệnh nhân cần dùng thuốc kháng virus đúng liều, đúng thời gian theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa.
• Theo dõi chức năng gan định kỳ: Thực hiện xét nghiệm men gan (ALT, AST), bilirubin, HBV-DNA để kiểm tra mức độ tổn thương gan và điều chỉnh kế hoạch điều trị kịp thời.

Giảm ngứa tạm thời

Khi triệu chứng ngứa xuất hiện dữ dội, người bệnh cần có biện pháp giúp làm dịu da tức thời. Tuy không giải quyết được tận gốc vấn đề nhưng những cách sau có thể cải thiện đáng kể sự khó chịu hàng ngày:

• Giữ da luôn mát mẻ: Tránh tắm nước nóng, không dùng xà phòng có chất tẩy mạnh. Nên mặc quần áo rộng, chất liệu thoáng mát.
• Dưỡng ẩm da đầy đủ: Sử dụng các loại kem dưỡng ẩm không mùi, dịu nhẹ để làm dịu da và hạn chế khô ngứa.
• Không gãi mạnh hay gãi liên tục, vì có thể gây trầy xước và nhiễm trùng da.
• Tham khảo dùng thuốc giảm ngứa: Một số thuốc như cholestyramine hoặc rifampicin có thể được bác sĩ kê đơn để giảm ngứa hiệu quả hơn. Không tự ý dùng thuốc kháng histamin vì có thể không hiệu quả trong ngứa do gan.

Thay đổi lối sống hỗ trợ gan

Việc xây dựng thói quen sống lành mạnh đóng vai trò hỗ trợ phục hồi chức năng gan, từ đó giúp làm giảm các triệu chứng như ngứa da. Đây là bước quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Các thói quen hỗ trợ gan như:

• Ăn uống lành mạnh: Hạn chế dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn nhiều muối. Tăng cường rau xanh, trái cây, thực phẩm giàu chất chống oxy hóa.
• Tuyệt đối không uống rượu bia, không hút thuốc.
• Không dùng các loại thuốc bổ gan, thực phẩm chức năng hay thảo dược không rõ nguồn gốc. Nhiều loại trong đó có thể gây hại cho gan nếu không được kiểm soát.
• Tái khám đúng hẹn để bác sĩ đánh giá lại tình trạng virus và đưa ra điều chỉnh phù hợp.

Ngoài ra, nếu bạn chưa từng xét nghiệm viêm gan B hoặc đã có chẩn đoán nhưng chưa được theo dõi định kỳ, hãy chủ động đến cơ sở y tế uy tín để kiểm tra và được tư vấn cụ thể. Phát hiện sớm và điều trị đúng cách chính là chìa khóa để kiểm soát viêm gan B và các triệu chứng đi kèm, bao gồm cả ngứa da.

Viêm gan B có gây ngứa không? Câu trả lời là có, và đây là triệu chứng không nên xem nhẹ. Ngứa dai dẳng về đêm, đặc biệt ở những người đã biết mình nhiễm viêm gan B, có thể là dấu hiệu gan đang tổn thương nặng. Chủ động thăm khám, tuân thủ điều trị và thay đổi lối sống là chìa khóa để kiểm soát triệu chứng này. Hãy chú ý đến bất kỳ biểu hiện nào bất thường trên da để kịp thời xử lý và bảo vệ sức khỏe lâu dài của bạn.