Viêm gan B cấp tính là gì? Dấu hiệu, cách điều trị và phân biệt với viêm gan B mãn tính

Theo Tổ chức Y tế thế giới, ước tính có khoảng 296 triệu người trên toàn cầu đang sống chung với virus viêm gan B. Đáng chú ý, một tỷ lệ lớn trong số đó từng trải qua giai đoạn viêm gan B cấp tính mà không hề hay biết. Chính vì vậy, việc nhận diện sớm bệnh, hiểu đúng mức độ nghiêm trọng và phân biệt rõ giữa thể cấp và thể mãn là vô cùng quan trọng để có hướng xử lý hiệu quả, tránh hậu quả lâu dài cho gan và sức khỏe tổng thể.

Viêm gan B cấp tính là gì?

Viêm gan B cấp tính là tình trạng gan bị viêm trong vòng 6 tháng đầu sau khi cơ thể nhiễm virus HBV. Đây là giai đoạn đầu tiên của bệnh, khi hệ miễn dịch bắt đầu phản ứng với virus. Trong hầu hết trường hợp, người trưởng thành có thể hồi phục mà không để lại di chứng. Theo đó, có khoảng 90 - 95% người lớn nhiễm HBV có thể tự khỏi hoàn toàn mà không cần dùng thuốc kháng virus. Tuy nhiên, khoảng 1% có thể gặp biến chứng nguy hiểm như suy gan cấp - một tình trạng hiếm nhưng có thể gây tử vong nếu không can thiệp kịp thời.

Đối với trẻ sơ sinh và người suy giảm miễn dịch, tỷ lệ chuyển sang viêm gan B mãn tính có thể lên tới 90%, do hệ miễn dịch chưa đủ mạnh để kháng lại virus.

Bệnh viêm gan B cấp tính cần được theo dõi chặt, bởi trong nhiều trường hợp, người bệnh có thể không xuất hiện triệu chứng rõ ràng, dẫn đến việc chủ quan và không đi khám. Việc bỏ qua giai đoạn này có thể khiến virus tồn tại lâu dài trong cơ thể và gây tổn thương gan không hồi phục.

Biểu hiện viêm gan B cấp tính dễ nhận biết

Các triệu chứng trong giai đoạn cấp tính có thể rất mờ nhạt hoặc không rõ ràng, khiến người bệnh dễ bỏ qua. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu điển hình cần lưu ý như sau:

• Sốt nhẹ, mệt mỏi không rõ nguyên nhân;
• Chán ăn, buồn nôn hoặc nôn;
• Đau tức vùng gan (hạ sườn phải);
• Vàng da, vàng mắt;
• Nước tiểu sẫm màu;
• Phân bạc màu.

Trong nhiều trường hợp, viêm gan B cấp tính không gây triệu chứng rõ rệt và chỉ được phát hiện tình cờ qua xét nghiệm máu trong các lần kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc khi chuẩn bị hiến máu, làm phẫu thuật.

Trong trường hợp bạn có tiền sử phơi nhiễm với virus HBV, bao gồm các hành vi nguy cơ như tiêm chích ma túy, quan hệ tình dục không an toàn, truyền máu không rõ nguồn gốc, dùng chung kim tiêm, dao cạo, bàn chải đánh răng hoặc tiếp xúc với máu của người nhiễm HBV… và xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, bạn nên đi khám ngay để được xét nghiệm chẩn đoán kịp thời.

Phân biệt viêm gan B cấp tính và mãn tính

Sau khi nhận biết các triệu chứng và xác định bản thân có khả năng nhiễm virus HBV, việc phân biệt viêm gan B cấp tính và viêm gan B mãn tính đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Mỗi thể bệnh có đặc điểm tiến triển khác nhau, từ đó kéo theo hướng điều trị, theo dõi và tiên lượng hoàn toàn riêng biệt. Không ít người bệnh lầm tưởng mình đã khỏi hoàn toàn chỉ vì thấy triệu chứng giảm, trong khi virus vẫn âm thầm hoạt động và phá hủy tế bào gan.

Hiểu sự khác biệt giữa viêm gan B cấp tính và viêm gan B mãn tính là điều kiện tiên quyết để có hướng điều trị phù hợp và hiệu quả. Dưới đây là bảng phân biệt viêm gan B cấp tính và mãn tính:

Ngoài ra, một số yếu tố làm tăng nguy cơ viêm gan B cấp tính chuyển sang mãn tính:

• Nhiễm virus ngay từ khi mới sinh;
• Hệ miễn dịch suy yếu (người nhiễm HIV, đang điều trị ung thư…);
• Không được chẩn đoán và theo dõi đúng trong giai đoạn cấp tính.

Để xác định chính xác thể bệnh (cấp hay mãn), người bệnh cần được theo dõi và xét nghiệm định kỳ sau 6 tháng kể từ khi phát hiện virus trong cơ thể.

Chẩn đoán và điều trị viêm gan B cấp tính như thế nào?

Khi nghi ngờ bản thân mắc viêm gan B cấp tính, việc đến cơ sở y tế để chẩn đoán chính xác là điều không thể bỏ qua. Bởi lẽ, chỉ thông qua các xét nghiệm chuyên sâu, bác sĩ mới có thể xác định chính xác mức độ tổn thương gan, tải lượng virus trong cơ thể cũng như nguy cơ bệnh tiến triển. Dưới đây là những phương pháp chẩn đoán thường dùng và hướng điều trị phù hợp với từng mức độ nghiêm trọng của bệnh:

Phương pháp chẩn đoán

Bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm cần thiết bao gồm:

• HBsAg (kháng nguyên bề mặt của virus HBV): Nếu dương tính kéo dài trên 6 tháng thì có khả năng đã chuyển sang thể mãn.
• Xét nghiệm HBeAg, HBV DNA: Đánh giá mức độ hoạt động và nhân lên của virus.
• Xét nghiệm AST, ALT (men gan): Giúp xác định mức độ tổn thương gan.
• Siêu âm gan: Kiểm tra hình thái gan, đánh giá biến chứng nếu có.

Hướng điều trị viêm gan B cấp tính

Trong phần lớn trường hợp, bệnh nhân không cần dùng thuốc đặc hiệu. Việc điều trị chủ yếu dựa vào:

• Nghỉ ngơi hợp lý;
• Chế độ ăn uống cân bằng, tránh chất béo, rượu bia;
• Uống nhiều nước, bổ sung vitamin nhóm B và C;
• Theo dõi định kỳ tải lượng virus và men gan là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh.

Tuy nhiên, người bệnh viêm gan B cấp tính cần nhập viện và điều trị bằng thuốc kháng virus nếu:

• Bệnh nhân có dấu hiệu suy gan cấp;
• Men gan tăng rất cao kèm theo các triệu chứng lâm sàng nghiêm trọng.

Bác sĩ có thể chỉ định thuốc kháng virus như Tenofovir, Entecavir theo phác đồ cụ thể. Người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc điều trị, việc dùng sai thuốc có thể khiến bệnh tiến triển nhanh và phức tạp hơn.

Làm thế nào để phòng ngừa viêm gan B cấp tính?

Phòng bệnh luôn dễ và hiệu quả hơn chữa bệnh. Với viêm gan B cấp tính, việc phòng ngừa bao gồm các biện pháp chủ động và thụ động:

• Tiêm phòng vắc xin viêm gan B: Hiệu quả bảo vệ khi tiêm vắc xin viêm gan B có thể đạt trên 90% sau khi tiêm đủ liều. Do đó, trẻ sơ sinh cần tiêm liều đầu tiên trong vòng 24 giờ sau sinh và nười lớn chưa nhiễm HBV nên tiêm đủ 3 mũi vắc xin theo lịch trình.
• Hạn chế tiếp xúc với máu và dịch cơ thể người khác: Không dùng chung kim tiêm, dao cạo, bàn chải đánh răng…, quan hệ tình dục an toàn bằng cách sử dụng bao cao su và tránh tiếp xúc trực tiếp với máu khi không có thiết bị bảo hộ.
• Tầm soát và điều trị sớm cho phụ nữ mang thai: Phụ nữ mang HBV có thể truyền virus cho con trong quá trình mang thai và sinh nở. Do đó cần xét nghiệm HBV trước sinh. Nếu dương tính, bác sĩ sẽ hướng dẫn phác đồ tiêm phòng kết hợp cho trẻ sau sinh. Một số trường hợp cần điều trị thuốc kháng virus trong thai kỳ.

Viêm gan B cấp tính là một trong những căn bệnh truyền nhiễm phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua do triệu chứng không rõ ràng. Việc chủ động tầm soát, nhận biết sớm và tuân thủ theo dõi y tế là chìa khóa giúp ngăn bệnh tiến triển thành thể mãn tính - vốn có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Hãy tiêm vắc xin đầy đủ, kiểm tra định kỳ và tìm đến bác sĩ chuyên khoa nếu bạn có nguy cơ phơi nhiễm hoặc xuất hiện triệu chứng nghi ngờ. Đừng để lá gan của bạn lên tiếng quá muộn.