Viêm da cơ địa ở chân là gì? Dấu hiệu và nguyên nhân gây bệnh

Viêm da cơ địa tại chân không chỉ khiến da khô nứt, bong tróc, mà còn gây khó chịu khi vận động và làm giảm chất lượng cuộc sống. Đây là bệnh mạn tính, có thể bùng phát thành từng đợt do yếu tố môi trường, dị ứng hoặc cơ địa nhạy cảm. Việc nhận biết sớm và có biện pháp điều trị, chăm sóc phù hợp đóng vai trò rất quan trọng để ngăn ngừa tái phát.

Viêm da cơ địa ở chân là gì?

Viêm da cơ địa là một dạng viêm da mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng ngứa kéo dài kèm theo nhiều biểu hiện trên da. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng như da khô nứt, bong tróc, nổi mụn nước, rỉ dịch, đóng vảy, thậm chí loét hoặc sưng phù. 

Tình trạng này có thể xuất hiện ở bất kỳ lứa tuổi nào và không chỉ giới hạn ở chân mà còn có thể gặp ở nhiều vị trí khác trên cơ thể. Bệnh thường diễn tiến dai dẳng, dễ tái phát thành từng đợt nhưng không có khả năng lây nhiễm từ người sang người.

Dấu hiệu nhận biết viêm da cơ địa tại chân

Các triệu chứng thường gặp của viêm da cơ địa tại chân bao gồm:

• Xuất hiện mụn nước nhỏ, dễ vỡ, rỉ dịch và đóng vảy.
• Da khô ráp, sần sùi hoặc bong tróc bề mặt.
• Những vết cào gãi để lại dấu tích, có thể kèm theo sẹo nhỏ hoặc vùng da thâm màu.
• Da viêm đỏ, sưng nề, đôi khi tiết dịch, loét hoặc có mùi khó chịu khi bội nhiễm.
• Một số vùng da dày lên, xơ cứng sau viêm hoặc sau gãi kéo dài.
• Thay đổi màu da bất thường, da sẫm hơn, tím tái hoặc xơ hóa mỡ dưới da.
• Có thể kèm theo phù nề chân hoặc dấu hiệu suy giãn tĩnh mạch.

Ngoài ra, viêm da cơ địa tại chân có thể xuất hiện đồng thời với các bệnh lý nền như tiểu đường, giãn tĩnh mạch chi dưới, da khô bẩm sinh, cơ địa dị ứng hoặc nhiễm trùng da.

Trong số các triệu chứng trên, ngứa dữ dội là biểu hiện đặc trưng và gây ảnh hưởng nhiều nhất. Cơn ngứa thường khiến người bệnh gãi liên tục, làm tổn thương da, dễ nhiễm trùng, từ đó khiến bệnh diễn biến nặng và khó kiểm soát hơn.

Nguyên nhân và cách điều trị viêm da cơ địa

Các nguyên nhân, biểu hiện của viêm da cơ địa có thể khác nhau tùy theo mức độ và giai đoạn bệnh.

Nguyên nhân gây bệnh

Phần lớn trường hợp viêm da cơ địa tại chân xuất phát từ yếu tố cơ địa, tức là đặc điểm di truyền và khả năng đáp ứng miễn dịch của từng người. Ngoài ra, bệnh cũng có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân và yếu tố nguy cơ khác như:

• Ứ đọng tĩnh mạch chi dưới.
• Cơ địa chàm thể tạng.
• Suy giãn tĩnh mạch mạn tính.
• Nhiễm trùng da.
• Viêm da tiếp xúc do hóa chất, chất tẩy rửa hoặc dị nguyên.
• Thừa cân, béo phì, suy giảm miễn dịch.
• Một số bệnh lý toàn thân như suy tim, phù bạch huyết, đái tháo đường…

Ở những người bị giãn tĩnh mạch chi dưới hoặc mắc bệnh lý gây ứ dịch, tình trạng phù nề thường xuất hiện rõ rệt, đặc biệt khi phải đứng lâu hoặc vận động nhiều. Khi áp lực trong mao mạch tăng lên, kết hợp với việc nội mô mạch máu suy yếu, hàng rào bảo vệ da dễ bị tổn thương. Hệ quả là các chất như fibrin thoát ra ngoài, làm suy giảm khả năng bảo vệ tự nhiên của da và gây viêm tại chỗ.

Các vùng thường bị ảnh hưởng là ống chân, cổ chân và bàn chân. Biểu hiện tại chỗ có thể gồm phù nề, da đổi màu đỏ tím, bong vảy, rỉ dịch, thậm chí ứ mủ có mùi khó chịu, nứt nẻ kèm ngứa nhiều. Bệnh thường gặp hơn ở người lớn tuổi.

Cách điều trị viêm da cơ địa 

Việc điều trị viêm da cơ địa không áp dụng một phác đồ chung cho tất cả mà sẽ được cá thể hóa tùy theo nguyên nhân, mức độ tổn thương và tình trạng cụ thể của từng người:

Chăm sóc da cơ bản

Việc chăm sóc da hằng ngày đóng vai trò thiết yếu trong kiểm soát viêm da cơ địa, giúp duy trì hàng rào bảo vệ da và hạn chế tái phát.

• Dưỡng ẩm: Dùng kem/thuốc mỡ dưỡng ẩm ít nhất 2 - 3 lần/ngày, đặc biệt sau khi tắm. Sản phẩm nên không mùi, không chứa chất kích ứng.
• Tắm đúng cách: Dùng nước ấm, tắm nhanh dưới 10 phút với sữa tắm dịu nhẹ, không chứa xà phòng.
• Tránh yếu tố khởi phát: Hạn chế tiếp xúc với các tác nhân như bụi, phấn hoa, thức ăn dễ gây dị ứng, vải len, hóa chất, thời tiết lạnh hoặc khô và stress tâm lý.

Điều trị thuốc

Bên cạnh chăm sóc da, sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ giúp giảm nhanh triệu chứng và kiểm soát tình trạng viêm.

Tại chỗ

Đây là phương pháp điều trị ưu tiên đầu tiên, tác động trực tiếp lên vùng da tổn thương để giảm viêm và ngứa.

• Corticosteroid: Là lựa chọn điều trị đầu tiên. Bác sĩ sẽ chọn loại phù hợp theo vị trí da tổn thương và độ tuổi.
• Thuốc ức chế calcineurin: Như tacrolimus hoặc pimecrolimus, thường dùng thay thế corticoid ở những vùng da nhạy cảm như mặt hoặc quanh mắt.
• Sản phẩm hỗ trợ: Có thể bôi thêm dưỡng da chứa ceramide, urea, niacinamide hoặc thuốc kháng histamine tại chỗ để giảm ngứa.

Toàn thân

Khi tổn thương lan rộng hoặc không đáp ứng với thuốc bôi, bác sĩ có thể chỉ định thuốc uống hoặc tiêm để kiểm soát bệnh hiệu quả hơn.

• Kháng histamine uống: Giúp giảm ngứa và cải thiện giấc ngủ.
• Kháng sinh: Chỉ dùng khi có dấu hiệu nhiễm trùng.
• Corticosteroid uống: Áp dụng ngắn ngày trong đợt bùng phát nặng.
• Thuốc ức chế miễn dịch: Như cyclosporine, methotrexate hoặc azathioprine dành cho các trường hợp nặng, không đáp ứng điều trị thông thường.
• Thuốc sinh học: Dupilumab nhắm vào các yếu tố viêm trong cơ thể, mang lại hiệu quả tốt cho bệnh nhân trung bình đến nặng.

Liệu pháp bổ trợ

Một số phương pháp hỗ trợ như quang trị liệu hoặc can thiệp tâm lý có thể được áp dụng nhằm cải thiện kết quả điều trị toàn diện hơn.

• Quang trị liệu: Dùng tia UVB hoặc PUVA để điều trị các trường hợp dai dẳng, lan rộng.
• Hỗ trợ tâm lý: Quan trọng với bệnh nhân bị ảnh hưởng đến giấc ngủ, học tập hay tâm trạng do triệu chứng kéo dài.

Tóm lại, viêm da cơ địa ở chân tuy không đe dọa đến tính mạng nhưng lại gây nhiều phiền toái và dễ tái phát nếu không được kiểm soát đúng cách. Người bệnh cần kết hợp điều trị y tế, chăm sóc da tại nhà và thay đổi lối sống lành mạnh để cải thiện tình trạng. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc ngày càng nặng, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và hướng dẫn điều trị an toàn.