Viêm âm đạo do vi khuẩn là gì? Những vấn đề cần biết về viêm âm đạo do vi khuẩn

Những ai có nguy cơ mắc phải viêm âm đạo do vi khuẩn?

Bất kỳ ai có âm đạo đều có thể mắc viêm âm đạo do vi khuẩn. Tuy nhiên, viêm âm đạo do vi khuẩn phổ biến nhất ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản từ 15 đến 44 tuổi. Tỷ lệ mắc bệnh cao hơn ở người da đen. Viêm âm đạo do vi khuẩn hiếm khi xảy ra ở những người chưa từng quan hệ tình dục.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải viêm âm đạo do vi khuẩn

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm âm đạo do vi khuẩn bao gồm:

• Hoạt động tình dục: Những người hoạt động tình dục, đặc biệt là những người có nhiều bạn tình hoặc có bạn tình mới có nguy cơ mắc viêm âm đạo do vi khuẩn cao hơn. Quan hệ tình dục, bao gồm cả quan hệ tình dục với người cùng giới có thể làm thay đổi môi trường vi khuẩn trong âm đạo, làm cho sự phát triển quá mức của vi khuẩn dễ xảy ra hơn.
• Thụt rửa âm đạo: Thụt rửa làm thay đổi sự cân bằng tự nhiên của vi khuẩn trong âm đạo và là một yếu tố nguy cơ.
• Sử dụng dụng cụ tránh thai trong tử cung (IUD): Việc sử dụng IUD có liên quan đến nguy cơ mắc viêm âm đạo do vi khuẩn cao hơn đặc biệt nếu có kinh nguyệt không đều.
• Mang thai: Phụ nữ mang thai có nguy cơ mắc viêm âm đạo do vi khuẩn cao hơn do những thay đổi nội tiết tố.

Ngoài ra, còn có các yếu tố khác như:

• Sử dụng kháng sinh hoặc thuốc đặt âm đạo trong thời gian dài.
• Mặc quần lót chật và ẩm ướt.
• Sử dụng các sản phẩm có mùi thơm ở hoặc xung quanh âm đạo.

Viêm âm đạo do vi khuẩn là một tình trạng nhiễm trùng âm đạo phổ biến xảy ra khi có sự mất cân bằng vi khuẩn tự nhiên trong âm đạo. 

Âm đạo khỏe mạnh luôn chứa nhiều loại vi khuẩn và thông thường những vi khuẩn này cân bằng lẫn nhau. Khi các vi khuẩn "xấu" phát triển quá mức và lấn át các vi khuẩn "tốt" gây ra sự mất cân bằng và gây bệnh. 

Trước đây, viêm âm đạo do vi khuẩn được biết đến với tên gọi viêm âm đạo do Gardnerella, nhưng hiện nay thuật ngữ viêm âm đạo do vi khuẩn được sử dụng rộng rãi hơn để nhận ra rằng nhiều loại vi khuẩn kỵ khí khác nhau có thể phát triển quá mức và gây ra tình trạng này.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn nặng của viêm âm đạo do vi khuẩn

Để giúp giảm nhẹ các triệu chứng và ngăn ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn tái phát, bạn có thể thực hiện những thói quen sinh hoạt sau:

Chế độ dinh dưỡng:

• Probiotics: Các loại vi khuẩn sống có trong thực phẩm như sữa chua, dưa cải muối hoặc kefir, hoặc dưới dạng thực phẩm bổ sung, có thể giúp cân bằng vi khuẩn trong âm đạo. Một số nghiên cứu cho thấy việc ăn các thực phẩm chứa Lactobacillus có thể có lợi mặc dù cần thêm nghiên cứu.

• Bổ sung tỏi: Một nghiên cứu nhỏ cho thấy việc bổ sung tỏi trong 7 ngày có hiệu quả tương tự như kháng sinh trong việc làm giảm triệu chứng viêm âm đạo do vi khuẩn.

• Vitamin C: Một số nghiên cứu cho thấy bổ sung vitamin C hàng ngày có thể giúp cải thiện độ pH âm đạo và tăng mức độ vi khuẩn có lợi cũng như giúp ngăn ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn tái phát.

• Axit boric: Bác sĩ có thể đề xuất viên đặt axit boric đặt âm đạo để giúp tái cân bằng axit trong âm đạo và giảm ngứa, nóng rát, đặc biệt hữu ích khi kết hợp với kháng sinh cho những trường hợp viêm âm đạo tái phát.

Chế độ sinh hoạt:

• Vệ sinh vùng kín đúng cách: Sử dụng nước sạch hoặc xà phòng không mùi, dịu nhẹ để rửa vùng sinh dục, tắm vòi sen thay vì tắm bồn.

• Tránh thụt rửa âm đạo: Thụt rửa có thể làm thay đổi sự cân bằng tự nhiên của vi khuẩn âm đạo và không được khuyến nghị để điều trị hoặc giảm triệu chứng.

• Mặc đồ lót thoáng khí: Mặc đồ lót bằng cotton hoặc có lót cotton giúp thấm hút độ ẩm vì vi khuẩn phát triển mạnh trong môi trường ẩm ướt.

• Tránh các sản phẩm vệ sinh có mùi thơm: Không sử dụng xà phòng có mùi thơm, sữa tắm tạo bọt, dầu gội đầu hoặc gel tắm trong bồn tắm, cũng như các sản phẩm khử mùi âm đạo, dung dịch vệ sinh sâu hoặc chất khử trùng trong bồn tắm. Tránh các sản phẩm kinh nguyệt có mùi thơm.

• Vệ sinh sau khi đi vệ sinh: Luôn lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh để tránh vi khuẩn từ phân xâm nhập vào âm đạo.

Phương pháp phòng ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn hiệu quả

Một số biện pháp giúp phòng ngừa bệnh viêm âm đạo do vi khuẩn như:

• Tránh thụt rửa âm đạo.
• Tránh để âm đạo tiếp xúc với bất cứ thứ gì đã chạm vào hậu môn như giấy vệ sinh hoặc đồ chơi tình dục.
• Hạn chế số lượng bạn tình.
• Mặc đồ lót bằng cotton hoặc có lót cotton vì cotton giúp thấm hút độ ẩm, ngăn vi khuẩn phát triển trong môi trường ẩm ướt.
• Vệ sinh vùng kín bằng nước hoặc xà phòng không mùi, dịu nhẹ.
• Tránh các sản phẩm tắm khử trùng như xà phòng kháng khuẩn, có thể gây mất cân bằng vi khuẩn trong âm đạo.
• Lau từ trước ra sau sau khi đi vệ sinh.
• Tránh các sản phẩm kinh nguyệt có mùi thơm.
• Khám sức khỏe phụ khoa định kỳ.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn

Quá trình chẩn đoán bao gồm:

• Lịch sử bệnh án: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng, tiền sử nhiễm trùng âm đạo hoặc STI.

• Khám vùng chậu: Bác sĩ có thể thực hiện khám bằng tay và nhìn vào âm đạo để tìm dấu hiệu nhiễm trùng như tăng tiết dịch, mùi hôi hoặc màu sắc bất thường.

• Lấy mẫu khí hư âm đạo: Bác sĩ sẽ sử dụng tăm bông để lấy mẫu dịch từ âm đạo, sau đó gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra các loại vi khuẩn hiện có.

• Kiểm tra độ pH âm đạo: Độ pH âm đạo cao (trên 4.5) có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do vi khuẩn.

• Kiểm tra mùi (whiff test): Bác sĩ nhỏ một lượng nhỏ kali hydroxit (KOH) vào mẫu khí hư, nếu có mùi tanh như cá mạnh lên, đó là dấu hiệu dương tính.

• Tiêu chuẩn Amsel: Chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn thường dựa trên ít nhất ba trong bốn tiêu chuẩn Amsel: Khí hư màu trắng đến vàng, đồng nhất, loãng; có tế bào clue trên kính hiển vi; pH âm đạo >4.5 và mùi tanh khi thử whiff.

• Nhuộm Gram: Đây là phương pháp xét nghiệm trong phòng thí nghiệm được coi là "tiêu chuẩn vàng" để chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn. Nó đánh giá nồng độ tương đối của lactobacilli và các vi khuẩn kỵ khí khác.

• Xét nghiệm khuếch đại axit nucleic (NAATs): Các xét nghiệm này phát hiện axit nucleic của vi khuẩn cụ thể, có độ nhạy và độ đặc hiệu cao.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn

Mục tiêu của điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn là ngăn chặn sự tăng sinh của các vi sinh vật liên quan đến viêm âm đạo và khôi phục hệ vi khuẩn âm đạo bình thường.

Nội khoa

Viêm âm đạo do vi khuẩn dễ dàng điều trị bằng kháng sinh. Các loại thuốc kháng sinh thường được kê đơn bao gồm metronidazole hoặc clindamycin. Các thuốc này có thể dùng dưới dạng viên uống hoặc gel/kem đặt âm đạo. Điều quan trọng là phải hoàn thành toàn bộ liệu trình kháng sinh theo chỉ định của bác sĩ để giảm nguy cơ tái phát ngay cả khi các triệu chứng đã biến mất.

Ngoại khoa

Viêm âm đạo do vi khuẩn được điều trị chủ yếu bằng các biện pháp nội khoa.

Những triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn

Khoảng một nửa số người mắc viêm âm đạo do vi khuẩn không có triệu chứng hoặc triệu chứng có thể nhẹ và khó nhận thấy. Các triệu chứng có thể gồm:

• Khí hư âm đạo có mùi tanh nồng, thường được mô tả như mùi cá ươn. Mùi này đặc biệt nặng hơn sau khi quan hệ tình dục hoặc trong kỳ kinh nguyệt.
• Khí hư có màu trắng đục, xám hoặc xanh nhạt, thường mỏng và loãng.
• Cảm giác ngứa hoặc kích ứng âm đạo, mặc dù triệu chứng này ít phổ biến hơn viêm âm đạo do vi khuẩn so với các nhiễm trùng khác và có thể ít gặp nếu tiết dịch ít.
• Cảm giác nóng rát khi đi tiểu.
• Đau bụng dưới (ít gặp).

Lưu ý rằng các triệu chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn thường tương tự như các nhiễm trùng âm đạo khác như nhiễm nấm men hoặc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs). 

Tác động của viêm âm đạo do vi khuẩn với sức khỏe 

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của phụ nữ. Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể làm tăng nguy cơ mắc các tình trạng nghiêm trọng hơn như viêm vùng chậu, viêm phần phụ,... Sự mất cân bằng vi khuẩn trong âm đạo có thể dẫn đến môi trường âm đạo ít axit hơn, làm giảm khả năng phòng vệ tự nhiên của cơ thể chống lại nhiễm trùng khiến người phụ nữ dễ mắc các bệnh lý phụ khoa khác.

Biến chứng có thể gặp viêm âm đạo do vi khuẩn

Phần lớn các trường hợp viêm âm đạo do vi khuẩn không gây biến chứng nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu không được điều trị, viêm âm đạo do vi khuẩn có thể dẫn đến một số biến chứng sau:

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs): Viêm âm đạo do vi khuẩn làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các STI như HIV, chlamydia, lậu, herpes simplex virus (HSV-2), và papillomavirus (HPV). Nếu một người bị HIV và mắc viêm âm đạo do vi khuẩn, nguy cơ lây truyền HIV cho bạn tình sẽ cao hơn.

• Biến chứng trong thai kỳ: Nếu phụ nữ mang thai viêm âm đạo do vi khuẩn có thể tăng nguy cơ sinh non, vỡ ối sớm, sảy thai sớm (đặc biệt trong ba tháng đầu), hoặc sinh con nhẹ cân. Viêm âm đạo do vi khuẩn cũng liên quan đến tăng nguy cơ viêm màng ối và viêm nội mạc tử cung sau sinh.

• Bệnh viêm vùng chậu (PID): Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể gây ra PID, một bệnh nhiễm trùng các cơ quan sinh sản (tử cung, ống dẫn trứng và buồng trứng). PID nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến vô sinh hoặc khó thụ thai.

• Nhiễm trùng sau phẫu thuật phụ khoa: Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng sau các thủ thuật phụ khoa như cắt tử cung, nong cổ tử cung và nạo lòng tử cung.

• Vô sinh: Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể góp phần gây vô sinh do ống dẫn trứng và khó khăn trong các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như thụ tinh ống nghiệm (IVF) mặc dù mối quan hệ nhân quả chưa được thiết lập.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên gặp bác sĩ nếu bạn nghi ngờ mình mắc viêm âm đạo do vi khuẩn:

• Khí hư âm đạo mới cùng với mùi, ngứa, đau hoặc sốt.
• Đã sử dụng thuốc trị nấm men nhưng các triệu chứng vẫn không thuyên giảm.
• Đang mang thai và nhận thấy khí hư âm đạo thay đổi.
• Sốt, đau nhức cơ thể, đau bụng hoặc đau vùng chậu, khó tiểu,...

Viêm âm đạo do vi khuẩn xảy ra khi sự cân bằng tự nhiên của vi khuẩn trong âm đạo bị thay đổi. Bình thường, hệ vi khuẩn âm đạo được chi phối bởi vi khuẩn Lactobacillus, đặc biệt là các loài L. crispatus và L. jensenii, chúng sản xuất axit lactic và hydrogen peroxide giúp duy trì độ pH âm đạo khỏe mạnh (khoảng 3.5 đến 4.5) và ức chế sự phát triển của vi khuẩn có hại.

Viêm âm đạo do vi khuẩn là kết quả của sự suy giảm Lactobacillus và sự phát triển quá mức của các vi khuẩn kỵ khí như Gardnerella vaginalis, các loài Prevotella, các loài Peptostreptococcus, Mobiluncus, Atopobium vaginae, Ureaplasma urealyticum, và Mycoplasma hominis. Khi Lactobacillus giảm, độ pH âm đạo tăng lên, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn kỵ khí phát triển.