Vì sao trẻ bị viêm họng thường dễ dẫn đến viêm tai giữa?

Ở trẻ nhỏ, cấu trúc tai mũi họng có nhiều điểm khác biệt so với người lớn, khiến các bệnh lý ở khu vực này dễ lan từ bộ phận này sang bộ phận khác. Việc hiểu rõ vì sao trẻ bị viêm họng thường dễ dẫn đến viêm tai giữa sẽ giúp phụ huynh nhận diện dấu hiệu sớm, có biện pháp điều trị kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng và bảo vệ sức khỏe cho trẻ một cách toàn diện.

Vì sao trẻ bị viêm họng thường dễ dẫn đến viêm tai giữa?

Viêm họng ở trẻ em dễ dẫn đến viêm tai giữa do đặc điểm giải phẫu và chức năng của ống vòi nhĩ, đây là một ống dẫn nối giữa tai giữa và họng mũi. Ở trẻ nhỏ, vòi nhĩ ngắn hơn, nằm ngang hơn và rộng hơn so với người lớn. Khi trẻ bị viêm họng, vi khuẩn hoặc virus gây viêm có thể lan theo vòi nhĩ lên tai giữa, gây nên tình trạng viêm tai giữa.

Ngoài ra, khi bị viêm họng, niêm mạc vùng họng và mũi bị sưng tấy, dẫn đến tắc nghẽn vòi nhĩ, làm dịch không thoát được khỏi tai giữa, gây ứ đọng và tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển trong tai giữa.

Tóm tắt nguyên nhân chính:

• Vi khuẩn, virus từ họng lan theo vòi nhĩ lên tai giữa.
• Tắc nghẽn vòi nhĩ do viêm gây ứ dịch tai giữa.
• Trẻ nhỏ có vòi nhĩ chưa hoàn thiện, dễ bị viêm lan tỏa.

Hiểu rõ hơn về cấu trúc tai mũi họng ở trẻ nhỏ

Hệ tai mũi họng của trẻ nhỏ có những đặc điểm khác biệt so với người lớn, khiến trẻ dễ mắc các bệnh viêm đường hô hấp và dễ bị lây lan viêm nhiễm giữa các cơ quan như họng và tai.

Vòi nhĩ ở trẻ nhỏ có gì khác biệt so với người lớn?

Vòi nhĩ hay còn được gọi là vòi eustachian là một ống nhỏ nối từ tai giữa đến vùng mũi họng, đóng vai trò quan trọng trong việc:

• Cân bằng áp suất giữa tai giữa và môi trường bên ngoài
• Dẫn lưu dịch từ tai giữa ra vùng họng

Ở trẻ nhỏ, vòi nhĩ có một số đặc điểm khiến trẻ dễ bị viêm tai giữa khi bị viêm họng hoặc nghẹt mũi:

• Ngắn hơn và nằm ngang hơn: Làm cho vi khuẩn, virus hoặc dịch từ vùng mũi họng dễ dàng đi ngược lên tai giữa, gây viêm tai.
• Rộng hơn: Hạn chế khả năng cản trở vi khuẩn xâm nhập, dễ bị nhiễm trùng hơn người lớn.
• Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện: Trẻ nhỏ chưa có đủ khả năng kháng lại các tác nhân gây bệnh, do đó dễ bị tái viêm và tiến triển nhanh thành viêm tai giữa.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ viêm tai giữa sau viêm họng

Ngoài đặc điểm giải phẫu, một số yếu tố sinh hoạt và môi trường cũng làm tăng nguy cơ viêm tai giữa ở trẻ:

• Trẻ nằm bú bình: Khi trẻ bú trong tư thế nằm ngửa, sữa có thể chảy ngược vào vùng mũi họng, gây kích ứng và làm tắc vòi nhĩ, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và lan vào tai giữa.
• Không xì mũi đúng cách khi nghẹt mũi: Trẻ thường chưa biết xì mũi hoặc xì không đúng cách, thường xì quá mạnh hoặc bịt cả hai bên mũi cùng lúc, điều này dễ làm tăng áp lực lên vòi nhĩ, đẩy dịch viêm từ mũi họng vào tai giữa.
• Tiếp xúc với môi trường lạnh hoặc khói thuốc: Không khí lạnh làm niêm mạc mũi họng bị co thắt, giảm lưu thông không khí và thoát dịch, dẫn đến tắc vòi nhĩ. Khói thuốc lá chứa nhiều chất kích ứng, làm tổn thương niêm mạc hô hấp và khiến tình trạng viêm dễ lan rộng hơn.

Dấu hiệu nhận biết sớm viêm tai giữa ở trẻ sau viêm họng

Sau khi trẻ bị viêm họng, phụ huynh nên để ý các dấu hiệu cảnh báo viêm tai giữa, bao gồm:

• Trẻ quấy khóc, khó ngủ, hay ôm hoặc kéo tai.
• Sốt cao không dứt dù đã điều trị viêm họng.
• Dịch chảy ra từ tai có thể có mủ.
• Trẻ phản ứng chậm với âm thanh, có biểu hiện giảm thính lực tạm thời.
• Mất thăng bằng khi đi hoặc đứng.

Việc phát hiện sớm các dấu hiệu trên giúp can thiệp y tế kịp thời, tránh biến chứng ảnh hưởng đến thính lực và sức khỏe lâu dài của trẻ.

Phòng ngừa viêm tai giữa ở trẻ sau viêm họng

Viêm tai giữa là biến chứng thường gặp sau viêm họng ở trẻ nhỏ, đặc biệt khi trẻ có sức đề kháng kém hoặc chăm sóc chưa đúng cách. Để hạn chế nguy cơ này, phụ huynh nên thực hiện các biện pháp sau:

Vệ sinh mũi họng đúng cách

• Rửa mũi hằng ngày bằng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) giúp làm sạch bụi bẩn, virus và làm thông thoáng đường thở. Nên rửa khi trẻ nghẹt mũi hoặc sau khi đi ngoài trời về.
• Hướng dẫn trẻ xì mũi đúng cách: Chỉ xì từng bên mũi một cách nhẹ nhàng, không bịt cả hai bên cùng lúc để tránh tăng áp lực đẩy dịch ngược lên tai giữa.
• Súc miệng bằng nước muối nếu trẻ đủ lớn, giúp giảm viêm họng, sát khuẩn vùng miệng họng.

Giữ ấm cho trẻ, đặc biệt vùng cổ và mũi họng

• Khi ra ngoài trời lạnh, cần cho trẻ đeo khẩu trang, đội mũ và quàng khăn cổ để tránh gió lạnh tác động trực tiếp vào vùng họng và tai.
• Không để trẻ uống nước lạnh, ăn kem hoặc tắm nước lạnh, nhất là khi trẻ đang có dấu hiệu viêm hô hấp.
• Tránh để trẻ nằm gần quạt hoặc luồng gió mạnh thổi trực tiếp vào mặt.

Tăng cường dinh dưỡng và sức đề kháng

• Bổ sung rau xanh và trái cây giàu vitamin C như cam, quýt, bưởi, ổi, cà chua để tăng khả năng chống lại vi khuẩn, virus.
• Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời nếu có thể, vì sữa mẹ chứa kháng thể tự nhiên giúp tăng cường miễn dịch.
• Khuyến khích trẻ uống đủ nước, vận động nhẹ nhàng và ngủ đủ giấc để cơ thể khỏe mạnh.

Tránh các yếu tố nguy cơ dễ làm bệnh tái phát

• Không để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá, kể cả người lớn hút trong nhà, vì khói thuốc gây kích ứng mạnh đường hô hấp.
• Hạn chế cho trẻ bú bình khi nằm vì tư thế này dễ khiến sữa tràn vào vùng họng và có thể ảnh hưởng đến vòi nhĩ.
• Tránh để trẻ ngoáy tai hoặc đưa vật lạ vào tai, có thể làm tổn thương màng nhĩ hoặc gây nhiễm trùng.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế khi có các dấu hiệu sau:

• Trẻ sốt cao liên tục từ 38,5°C trở lên, uống thuốc hạ sốt không giảm.
• Kêu đau tai, kéo tai liên tục, hoặc có dịch chảy ra từ tai.
• Phản ứng kém với âm thanh, nghe không rõ, thờ ơ với tiếng gọi.
• Viêm họng tái đi tái lại nhiều lần, nghi ngờ có biến chứng tai giữa.
• Mất thăng bằng, ngủ kém, biếng ăn, dễ cáu gắt kéo dài.

Việc đi khám sớm giúp bác sĩ kiểm tra tai bằng dụng cụ soi tai, đánh giá màng nhĩ, xác định mức độ viêm và chỉ định điều trị phù hợp. Nếu cần, trẻ có thể được làm thêm xét nghiệm như nội soi tai mũi họng hoặc đo thính lực để theo dõi chức năng nghe.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin về vì sao trẻ bị viêm họng thường dễ dẫn đến viêm tai giữa? Viêm họng là một bệnh lý thông thường nhưng nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách, trẻ nhỏ rất dễ bị biến chứng viêm tai giữa do đặc điểm giải phẫu chưa hoàn thiện. Hiểu được mối liên hệ này không chỉ giúp cha mẹ cảnh giác hơn mà còn chủ động hơn trong việc phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe tai mũi họng cho trẻ. Hãy lắng nghe cơ thể con, nhận diện dấu hiệu sớm và đưa trẻ đến gặp bác sĩ khi cần thiết.