Ung thư biểu mô tế bào gan là gì? Những điều bạn cần biết để phòng ngừa bệnh

Ung thư biểu mô tế bào gan là dạng ung thư gan phổ biến nhất. Đây là một loại ung thư ác tính (phát triển nhanh), thường gặp ở những người mắc bệnh gan giai đoạn tiến triển, như xơ gan. Khoảng 85% các trường hợp ung thư biểu mô tế bào gan xảy ra ở bệnh nhân xơ gan.

Ban đầu, ung thư biểu mô tế bào gan phát triển chậm. Việc phẫu thuật cắt bỏ khối u hoặc ghép gan có thể điều trị ung thư biểu mô tế bào gan nếu phát hiện ở giai đoạn sớm. Tuy nhiên, phần lớn bệnh nhân chỉ được phát hiện khi bệnh đã tiến triển và lan nhanh hơn. Cuối cùng, ung thư biểu mô tế bào gan có thể dẫn đến suy gan. Ở giai đoạn này, việc điều trị trở nên khó khăn hơn đối với các bác sĩ.

Ung thư biểu mô tế bào gan hiện là loại ung thư phổ biến thứ sáu trên toàn thế giới. Vì mức độ nghiêm trọng của bệnh, bạn nên được kiểm tra định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu của ung thư biểu mô tế bào gan nếu có nguy cơ cao mắc bệnh.

Những dấu hiệu và triệu chứng của ung thư biểu mô tế bào gan

Các khối u có thể không gây ra triệu chứng ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi ung thư biểu mô tế bào gan tiến triển, bạn có thể xuất hiện các triệu chứng và dấu hiệu sau:

• Đau ở phần trên bên phải bụng.
• Cảm giác đầy bụng hoặc có khối u dưới xương sườn bên phải (dấu hiệu gan to).
• Cảm giác đầy dưới xương sườn bên trái (dấu hiệu lách to).
• Vàng mắt và vàng da (dấu hiệu của vàng da).
• Bụng có cảm giác căng hoặc như đang tích tụ dịch.
• Mất cảm giác thèm ăn hoặc cảm thấy no sau khi ăn rất ít.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Buồn nôn và nôn.
• Ngứa da.
• Phân nhợt nhạt, có màu phấn và nước tiểu sẫm màu.

Nhiều bệnh lý khác cũng có thể gây ra các triệu chứng tương tự, và phần lớn không nghiêm trọng như ung thư biểu mô tế bào gan.

Biến chứng có thể gặp khi mắc bệnh ung thư biểu mô tế bào gan

Các biến chứng ở gan của ung thư biểu mô tế bào gan bao gồm bệnh não gan, huyết khối tĩnh mạch cửa, cổ trướng nặng hơn, chảy máu giãn tĩnh mạch, vàng da tắc mật và áp xe gan mủ.

Xuất huyết trong ổ bụng là biến chứng đe dọa tính mạng của ung thư biểu mô tế bào gan. Di căn ngoài gan phổ biến nhất của ung thư biểu mô tế bào gan là đến phổi, hạch bạch huyết trong ổ bụng, xương và tuyến thượng thận. Khối u não là biểu hiện ngoài gan hiếm gặp của ung thư biểu mô tế bào gan.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bạn nên đi khám bác sĩ khi gặp các trường hợp sau:

• Có các triệu chứng kéo dài hơn hai tuần mà không rõ nguyên nhân, như: đau hoặc cảm giác đầy vùng gan (bên phải bụng trên), vàng da hoặc vàng mắt, sụt cân không giải thích được, chán ăn, buồn nôn, nôn, ngứa da.
• Bạn có các yếu tố nguy cơ cao như mắc viêm gan B hoặc C mạn tính, xơ gan, bệnh gan nhiễm mỡ do rối loạn chuyển hóa, hoặc tiền sử uống rượu nhiều.
• Có các dấu hiệu nghi ngờ tổn thương gan hoặc ung thư gan trong quá trình khám sức khỏe hoặc xét nghiệm trước đó.

Việc gặp bác sĩ kịp thời giúp phát hiện sớm bệnh và tăng khả năng điều trị thành công.

Phần lớn những người được chẩn đoán mắc ung thư biểu mô tế bào gan (khoảng 80%) bị xơ gan. Trong một số trường hợp, bệnh không tiến triển đến xơ gan, nhưng người bệnh vẫn phát triển ung thư biểu mô tế bào gan.

Ở những tình trạng này, tình trạng viêm gan kéo dài mà không được kiểm soát có thể dẫn đến sẹo gan nghiêm trọng và cuối cùng là ung thư biểu mô tế bào gan.

Những ai có nguy cơ mắc bệnh ung thư biểu mô tế bào gan?

Những người có nguy cơ mắc bệnh ung thư biểu mô tế bào gan là:

• Viêm gan siêu vi: Nhiễm virus viêm gan B mãn tính và virus viêm gan C mãn tính có liên quan đến hơn 70% các trường hợp ung thư biểu mô tế bào gan.
• Bệnh gan nhiễm mỡ do rối loạn chuyển hóa: Là tình trạng tích tụ mỡ quá mức trong gan. Bạn có nguy cơ cao mắc bệnh gan nhiễm mỡ do rối loạn chuyển hóa nếu bị béo phì, hội chứng chuyển hóa di truyền hoặc đái tháo đường type 2.
• Viêm gan nhiễm mỡ không do rượu và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu: Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là tình trạng mỡ thừa trong tế bào gan khi không có tiền sử uống rượu. Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu chủ yếu xảy ra trong bối cảnh hội chứng chuyển hóa.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư biểu mô tế bào gan

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư biểu mô tế bào gan là:

• Hội chứng chuyển hóa: Xảy ra ở những bệnh nhân bị kháng insulin, tăng huyết áp, tăng triglyceride máu và béo phì bụng, làm tăng nguy cơ tim mạch.
• Rối loạn sử dụng rượu: Rượu là chất khó chuyển hóa đối với gan. Rượu có thể trực tiếp và gián tiếp gây ra ung thư biểu mô tế bào gan. Uống quá nhiều rượu trong thời gian dài có thể dẫn đến xơ gan và ung thư gan.
• Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm tình trạng quá tải sắt, bệnh dự trữ Glycogen, bệnh Wilson, bệnh alpha-1 antitrypsin, tăng citrulline máu, hội chứng Alagille và bệnh porphyria cấp tính từng đợt.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan

Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và hỏi bạn về tiền sử bệnh, các triệu chứng và lối sống hiện tại.

Các xét nghiệm giúp xác định chẩn đoán bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Bác sĩ có thể kiểm tra máu để tìm dấu hiệu của ung thư biểu mô tế bào gan, chẳng hạn như mức alpha-fetoprotein (AFP) cao. AFP tăng cao có thể là dấu hiệu của ung thư biểu mô tế bào gan hoặc các bệnh lý có thể dẫn đến ung thư biểu mô tế bào gan, như nhiễm viêm gan hoặc xơ gan.
• Chẩn đoán hình ảnh: Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, chụp cắt lớp vi tính (CT-scan), cộng hưởng từ (MRI) hoặc chụp mạch (angiography) có thể phát hiện khối u hoặc dấu hiệu của khối u trong gan.
• Sinh thiết gan: Bác sĩ có thể lấy mẫu mô từ khối u trong gan để kiểm tra xem có tế bào ung thư hay không. Xét nghiệm này thường được chỉ định nếu kết quả xét nghiệm máu và hình ảnh chưa đủ rõ ràng để chẩn đoán.

Ung thư biểu mô tế bào gan là loại ung thư đặc biệt, vì nếu bạn bị xơ gan, bác sĩ có thể chẩn đoán ung thư biểu mô tế bào gan dựa trên các đặc điểm đặc trưng của khối u trên phim MRI hoặc CT-scan mà không cần phải sinh thiết.

Phương pháp điều trị ung thư biểu mô tế bào gan hiệu quả

Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Phẫu thuật: Các phương pháp phẫu thuật điều trị ung thư biểu mô tế bào gan bao gồm cắt gan – loại bỏ phần gan bị bệnh, hoặc ghép gan. Bạn có thể được chỉ định cắt gan nếu khối u chỉ khu trú ở một phần gan. Nếu gan của bạn không đủ khỏe để phẫu thuật cắt bỏ, ghép gan có thể là một lựa chọn.
• Liệu pháp phá huỷ khối u: Bác sĩ sẽ sử dụng kim chuyên dụng để đốt khối u. Kim này có thể truyền năng lượng cực nóng (sóng vi sóng hoặc sóng cao tần) hoặc cực lạnh để tiêu diệt khối u.
• Thuyên tắc mạch: Phương pháp này đưa một chất vào trực tiếp động mạch nuôi khối u nhằm chặn dòng máu đến nuôi khối u. Hóa thuyên tắc sử dụng chất có chứa thuốc hóa trị. Xạ thuyên tắc sử dụng các hạt nhỏ chứa phóng xạ.
• Xạ trị: Bác sĩ có thể chỉ định xạ trị để điều trị các khối u nhỏ không thể phẫu thuật hoặc không thể điều trị bằng liệu pháp phá hủy khối u. Một kỹ thuật xạ trị đặc biệt là xạ trị định vị thân được sử dụng trong điều trị ung thư biểu mô tế bào gan.
• Liệu pháp miễn dịch: Thuốc miễn dịch được dùng trong ung thư biểu mô tế bào gan giai đoạn tiến triển, giúp hệ miễn dịch nhận biết và tiêu diệt tế bào ung thư.
• Liệu pháp nhắm trúng đích: Thuốc điều trị nhắm trúng đích cũng được dùng cho ung thư biểu mô tế bào gan tiến triển. Phương pháp này làm gián đoạn tín hiệu thúc đẩy tế bào ung thư phát triển.

Ngoài ra, bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến khoa chăm sóc giảm nhẹ để kiểm soát triệu chứng ung thư và tác dụng phụ của điều trị. Chăm sóc giảm nhẹ có thể cải thiện chất lượng sống dù bạn đang sống chung với bệnh mạn tính hay đang điều trị bệnh ở giai đoạn sớm có thể chữa khỏi.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của ung thư biểu mô tế bào gan

Chế độ sinh hoạt:

• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh thừa cân hoặc béo phì.
• Hạn chế hoặc tránh rượu bia, tốt nhất nên tránh hoàn toàn rượu bia.
• Không hút thuốc lá.
• Tập thể dục đều đặn giúp duy trì sức khỏe tổng thể và kiểm soát cân nặng.
• Hạn chế tiếp xúc với aflatoxin (nấm mốc trên thực phẩm), các hóa chất độc hại hoặc thuốc không cần thiết.

Chế độ dinh dưỡng:

• Ưu tiên các thực phẩm tươi, giàu chất xơ như rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, thực phẩm chế biến sẵn và đường tinh luyện.

Phương pháp phòng ngừa ung thư biểu mô tế bào gan hiệu quả

Để ngăn chặn ung thư biểu mô tế bào gan, việc phòng ngừa chủ động và thường xuyên là điều không thể thiếu:

• Tiêm vắc xin phòng viêm gan B để giảm nguy cơ mắc viêm gan B, từ đó giảm nguy cơ phát triển ung thư biểu mô tế bào gan. Một số loại vắc xin viêm gan B bạn có thể tham khảo gồm: Vắc xin Heberbiovac HB (Cuba) hoặc vắc xin Gene Hbvax (Việt Nam).
• Uống rượu vừa phải hoặc tốt nhất là không uống rượu để giảm nguy cơ xơ gan và ung thư gan.
• Duy trì cân nặng hợp lý, hạn chế tình trạng thừa cân và béo phì và kiểm soát bệnh đái tháo đường.
• Tầm soát ung thư gan định kỳ nếu bạn thuộc nhóm nguy cơ cao.
• Ngưng hút thuốc lá.