Trĩ ngoại độ 1 và những điều bạn nên biết

Nhiều người khi phát hiện có biểu hiện của trĩ thường chủ quan, nghĩ rằng chỉ cần nghỉ ngơi hoặc bôi thuốc vài ngày là khỏi. Tuy nhiên, ngay cả trĩ ngoại độ 1 – dù nhẹ nhất nếu không được chú ý và chăm sóc đúng cách, hoàn toàn có thể tiến triển nhanh, gây ra đau rát, sưng nề, thậm chí chảy máu. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ trĩ ngoại độ 1 là gì, dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân hình thành và cách điều trị, chăm sóc cũng như phòng ngừa tái phát hiệu quả.

Trĩ ngoại độ 1 là gì?

Để hiểu đúng về trĩ ngoại độ 1, trước hết cần phân biệt giữa trĩ nội và trĩ ngoại. Trĩ ngoại là tình trạng các tĩnh mạch nằm dưới da vùng hậu môn bị giãn và phình to, tạo thành búi trĩ lộ rõ ra bên ngoài. Ở giai đoạn độ 1, búi trĩ mới bắt đầu hình thành, kích thước rất nhỏ, có thể chỉ như hạt đậu hoặc hạt ngô và hầu như chưa gây cảm giác đau rát đáng kể. Mặc dù gọi là “ngoại” nhưng ở độ 1, búi trĩ thường nằm sát mép hậu môn, khó nhận thấy bằng mắt thường và dễ bị nhầm lẫn với các vấn đề khác như viêm da hoặc mụn nhọt nhỏ ở vùng hậu môn. Đây là lý do nhiều người không nhận ra mình đã mắc trĩ ngoại độ 1 cho tới khi bệnh có dấu hiệu tiến triển nặng hơn.

Hệ thống phân loại trĩ gồm bốn cấp độ từ nhẹ đến nặng. Trĩ ngoại độ 1 là cấp độ đầu tiên, nhẹ nhất, khi búi trĩ chưa sa ra ngoài, không gây chảy máu nhiều và hầu như không ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt. Ở giai đoạn này, các triệu chứng chỉ thoáng qua, chẳng hạn như cảm giác ngứa, cộm nhẹ hoặc có một chút máu khi đi vệ sinh.

Nhiều người đặt câu hỏi: “Trĩ ngoại độ 1 có đáng lo không?”. Câu trả lời là có, dù chưa gây nhiều khó chịu nhưng nếu chủ quan, bệnh có thể tiến triển nhanh sang trĩ độ 2 hoặc độ 3, khiến việc điều trị trở nên phức tạp hơn. Vì thế, can thiệp sớm là điều rất quan trọng.

Dấu hiệu và cách nhận biết trĩ ngoại độ 1 rõ ràng

Sau khi hiểu khái niệm, bạn cần biết cách nhận diện bệnh. Việc nhận biết sớm trĩ ngoại độ 1 sẽ giúp việc điều trị và kiểm soát hiệu quả hơn nhiều. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Cảm giác ngứa rát nhẹ quanh hậu môn, đặc biệt sau khi đi vệ sinh hoặc ngồi lâu.
• Xuất hiện một cục nhỏ mềm ở mép hậu môn, sờ vào hơi cộm hoặc rát nhẹ.
• Thỉnh thoảng thấy máu tươi ít dính trên giấy vệ sinh hoặc phân nhưng không chảy thành tia.
• Vùng hậu môn có thể ẩm ướt, hơi đau khi rặn mạnh hoặc ngồi quá lâu. Một số người cảm thấy nặng nề, căng tức ở vùng này, đặc biệt sau khi đại tiện.

Những biểu hiện này có thể thoáng qua hoặc nhẹ đến mức người bệnh không để ý. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc xuất hiện thường xuyên, đó là tín hiệu cảnh báo cần được chú ý. Vậy, khi nào nên đi khám?

Nếu bạn thấy máu xuất hiện nhiều, búi trĩ sưng lên, gây đau rõ rệt hoặc sa hẳn ra ngoài, hãy đến gặp bác sĩ sớm. Ngoài ra, các dấu hiệu như tắc nghẽn búi trĩ, xuất hiện cục máu đông hay đau khi ngồi cũng là tình trạng cần được thăm khám để loại trừ nguy cơ trĩ huyết khối hoặc viêm nhiễm. Một lưu ý khác quan trọng là: Không có triệu chứng không có nghĩa là không bị trĩ. Nhiều người vẫn bị trĩ ngoại nhẹ nhưng hoàn toàn không cảm thấy đau, vì vậy việc kiểm tra định kỳ là cần thiết.

Nguyên nhân và yếu tố rủi ro nếu không được can thiệp

Hiểu rõ nguyên nhân hình thành trĩ ngoại độ 1 sẽ giúp bạn điều chỉnh lối sống, ngăn bệnh phát triển và phòng ngừa tái phát. Nguyên nhân phổ biến:

• Táo bón kéo dài: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Khi phải rặn mạnh, áp lực trong tĩnh mạch hậu môn tăng cao khiến chúng phình to dần.
• Ít vận động, ngồi hoặc đứng quá lâu: Dòng máu ở vùng hậu môn – trực tràng bị ứ trệ, làm giãn tĩnh mạch.
• Chế độ ăn ít chất xơ, uống ít nước: Phân khô, cứng khiến việc đại tiện khó khăn.
• Mang vác nặng hoặc làm việc nặng nhọc thường xuyên làm tăng áp lực lên vùng bụng dưới.
• Thừa cân, béo phì hoặc mang thai: Gây chèn ép lên hệ tĩnh mạch vùng chậu và hậu môn.
• Tiền sử gia đình: Một số người có cấu trúc thành mạch yếu, dễ bị giãn nở.

Vì búi trĩ ngoại nằm ngay dưới da quanh hậu môn, khu vực này dễ bị cọ xát bởi quần áo, mồ hôi hoặc vệ sinh không đúng cách. Chính điều này khiến trĩ ngoại độ 1 dễ gây cảm giác khó chịu hơn trĩ nội, dù kích thước búi trĩ còn nhỏ. Nếu bỏ qua, búi trĩ có thể to dần, sa ra ngoài và gây chảy máu nhiều hơn. Các triệu chứng như sưng, đau rát, ngứa hoặc viêm nhiễm sẽ tăng lên. Nặng hơn, búi trĩ có thể bị tắc nghẽn mạch máu, hình thành cục máu đông (huyết khối), gây đau dữ dội. Lúc này, điều trị nội khoa sẽ không còn hiệu quả, buộc phải can thiệp ngoại khoa. Vì thế, chăm sóc sớm ở độ 1 luôn là cách phòng ngừa tốt nhất.

Điều trị và chăm sóc tại nhà cho trĩ ngoại độ 1

Tin tốt là ở giai đoạn đầu, người mắc trĩ ngoại độ 1 thường không cần phẫu thuật. Việc thay đổi thói quen sinh hoạt, kết hợp điều trị nội khoa nhẹ nhàng là đủ để cải thiện rõ rệt.

Thay đổi chế độ ăn uống

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm triệu chứng và ngănbệnh tái phát:

• Bổ sung chất xơ mỗi ngày từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt để làm mềm phân.
• Uống 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa.
• Hạn chế đồ cay nóng, rượu bia, cà phê và thực phẩm chế biến sẵn.
• Duy trì bữa ăn đúng giờ, không nhịn ăn sáng và tránh ngồi lâu sau khi ăn.

Tăng cường vận động và điều chỉnh tư thế

Chú ý đến việc vận động và tư thế làm việc:

• Không nên ngồi hoặc đứng liên tục hơn 1 giờ. Hãy đứng dậy đi lại, co duỗi nhẹ mỗi 30 – 45 phút.
• Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga, bơi hoặc bài tập cơ sàn chậu (Kegel) giúp tăng lưu thông máu vùng hậu môn.
• Khi đi vệ sinh, không nên đọc sách, dùng điện thoại hay rặn mạnh, chỉ đi khi có cảm giác mót thật sự, không nhịn đi vệ sinh.

Giữ vệ sinh vùng hậu môn

Giữ vùng hậu môn luôn sạch, khô và thông thoáng là bước chăm sóc cơ bản nhất:

• Dùng nước ấm rửa nhẹ sau mỗi lần đi vệ sinh, lau khô bằng khăn mềm.
• Tránh giấy cứng hoặc có hương liệu.
• Ngâm hậu môn trong nước ấm 10 – 15 phút mỗi ngày giúp giảm sưng, đau và ngứa.
• Mặc quần áo rộng, thấm hút mồ hôi tốt, tránh bó sát.

Dùng thuốc theo chỉ định

Nếu búi trĩ sưng, đau hoặc ngứa nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định thuốc bôi ngoài da, thuốc chống viêm nhẹ hoặc thuốc tăng bền thành mạch. Ngoài ra, thuốc nhuận tràng nhẹ có thể giúp giảm táo bón tạm thời. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hoặc áp dụng mẹo dân gian khi chưa được tư vấn chuyên môn. Nếu bạn đã áp dụng các biện pháp trên nhưng không cải thiện hoặc xuất hiện các dấu hiệu như chảy máu nhiều, đau rát dữ dội, búi trĩ sưng to hãy đến cơ sở y tế để được kiểm tra. Trong một số trường hợp, trĩ ngoại có thể kèm nhiễm trùng hoặc huyết khối cần can thiệp y khoa sớm.

Phòng ngừa tiến triển và tái phát bệnh

Điều trị chỉ là một nửa của hành trình, phòng ngừa mới là cách giúp bạn giữ sức khỏe bền vững. Mục tiêu phòng ngừa: 

• Ngăn trĩ ngoại độ 1 tiến triển sang độ cao hơn.
• Giữ hệ tiêu hóa khỏe mạnh, giảm áp lực lên vùng hậu môn.
• Tăng cường lưu thông máu và độ đàn hồi của tĩnh mạch.

Biện pháp hiệu quả hàng ngày:

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt.
• Uống đủ nước mỗi ngày, tránh để cơ thể thiếu nước.
• Không ngồi hoặc đứng lâu liên tục, thường xuyên vận động nhẹ.
• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
• Tập thói quen đại tiện đều đặn, đúng giờ.
• Không nhịn khi có nhu cầu đi vệ sinh.
• Hạn chế mang vác vật nặng và tránh rặn mạnh khi đi cầu.

Nhiều người vì ngại nói về bệnh ở vùng nhạy cảm mà chần chừ điều trị. Hãy nhớ rằng trĩ ngoại độ 1 là giai đoạn “vàng”, khi mọi biện pháp còn đơn giản, chi phí thấp và hiệu quả cao. Việc chủ động thay đổi thói quen và đi khám sớm không chỉ giúp khỏi bệnh nhanh mà còn là biểu hiện của sự quan tâm, trân trọng sức khỏe bản thân.

Trĩ ngoại độ 1 là giai đoạn đầu tiên và nhẹ nhất của bệnh trĩ ngoại, nhưng lại là thời điểm quan trọng nhất để can thiệp. Dấu hiệu tuy nhẹ nhưng không nên xem thường. Nhận biết sớm, thay đổi lối sống, duy trì thói quen ăn uống lành mạnh và chăm sóc đúng cách sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả, ngăn ngừa biến chứng. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe ngay từ bây giờ – vì một cuộc sống thoải mái, tự tin và không còn nỗi lo mang tên “trĩ”.