Trẻ sơ sinh nằm gối lõm được không? Giải đáp từ chuyên gia nhi khoa

Chọn gối cho trẻ sơ sinh không chỉ là vấn đề thẩm mỹ mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của xương sọ, cột sống và hệ hô hấp. Trong khi nhiều người tin rằng gối lõm giúp định hình đầu, các chuyên gia lại khuyến cáo cẩn trọng trong giai đoạn này. Câu hỏi đặt ra là: Trẻ sơ sinh nằm gối lõm được không? Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết để giúp phụ huynh đưa ra quyết định đúng đắn, đảm bảo an toàn tối đa cho con.

Trẻ sơ sinh nằm gối lõm được không?

Ngoài những thắc mắc về thời gian giấc ngủ của trẻ, thì rất nhiều cha mẹ thắc mắc trẻ sơ sinh nằm gối lõm được không? Đây là câu hỏi quan trọng mà mọi cha mẹ đều nên tìm hiểu kỹ. Theo các khuyến nghị tiêu chuẩn về an toàn giấc ngủ cho trẻ sơ sinh trên toàn thế giới, câu trả lời rõ ràng là không nên cho trẻ sơ sinh nằm gối lõm, đặc biệt trong 12 tháng đầu đời, trừ khi có chỉ định cụ thể từ bác sĩ.

Mặc dù gối lõm được quảng cáo là giúp đầu bé tròn đều nhưng thực tế, các khuyến nghị y tế uy tín cho thấy việc sử dụng gối lõm quá sớm có thể tăng nguy cơ gây hại cho trẻ.

Vì sao không nên dùng gối lõm cho trẻ sơ sinh?

Việc đưa các vật dụng mềm, bao gồm cả gối lõm vào không gian ngủ của trẻ sơ sinh tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng liên quan đến đường thở và an toàn giấc ngủ. Cụ thể:

Gây nguy cơ ngạt thở và thiếu oxy

Cấu tạo sinh học của trẻ sơ sinh khác biệt rất lớn so với người lớn, làm tăng rủi ro khi dùng gối:

• Khả năng kiểm soát đầu cổ yếu: Trong những tháng đầu đời, trẻ chưa có khả năng tự xoay đầu hoặc nhấc đầu lên khỏi bề mặt nếu bị vật cản che mũi miệng.
• Đường thở bị cản trở: Gối lõm, đặc biệt là loại mềm và có độ lún có thể khiến mặt bé bị vùi vào vật liệu gối nếu đầu bé di chuyển không đúng vị trí. Điều này dễ dàng làm cản trở đường thở, gây ngạt.
• Ảnh hưởng vị trí cột sống: Gối lõm có thể làm đầu bé cúi về phía trước quá mức (gập cằm vào ngực), gây gập đường thở. Trẻ sơ sinh cần nằm trên mặt phẳng để giữ đường thở thẳng và thông thoáng nhất.

Tăng nguy cơ hội chứng đột tử

Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) là nỗi lo lớn nhất của các bậc cha mẹ. Các nghiên cứu và khuyến nghị từ Hiệp hội Nhi khoa Hoa Kỳ (AAP) cho thấy, việc sử dụng gối, chăn mền, thú nhồi bông hoặc bất kỳ đồ vật mềm nào trong nôi hoặc cũi là một trong những yếu tố liên quan đến SIDS. Những vật dụng này có thể vô tình bao phủ mặt trẻ hoặc khiến trẻ thở lại khí CO2 đã thải ra dẫn đến tử vong đột ngột khi ngủ. Dù gối lõm được thiết kế để giữ đầu, bản chất mềm và không cần thiết của nó vẫn bị xếp vào nhóm vật dụng tiềm ẩn nguy cơ.

Ảnh hưởng đến tư thế đầu, cổ và cột sống

Gối lõm được thiết kế để cố định đầu bé vào một vị trí trung tâm. Điều này có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển tự nhiên.

Trẻ sơ sinh có cấu trúc cột sống thẳng. Việc đặt gối dưới đầu có thể làm cong cột sống cổ, gây áp lực không cần thiết lên vùng cổ, vai, ảnh hưởng đến sự phát triển tự nhiên của xương và cơ.

Bên cạnh đó, việc cố định đầu bé vào vị trí lõm giữa nhằm mục đích "định hình" thực chất lại có thể hạn chế vận động tự nhiên của cổ, khiến cổ bị cứng, lệch hoặc phát triển không cân đối nếu sử dụng kéo dài. Hơn nữa, việc cố định một tư thế cũng làm giảm khả năng tự điều chỉnh tư thế khi ngủ.

Khi nào trẻ có thể bắt đầu dùng gối lõm?

Trẻ chỉ nên bắt đầu sử dụng gối, bao gồm cả gối lõm (nếu muốn) sau 12 tháng tuổi. Đây là mốc thời gian quan trọng vì:

• Khả năng tự xoay trở: Bé đã có khả năng tự xoay người, điều chỉnh đầu và cổ khi ngủ, có thể thoát ra khỏi tình huống nguy hiểm nếu đường thở bị cản trở.
• Đường thở ổn định hơn: Cấu trúc đường thở và cơ hô hấp của bé đã phát triển và ổn định hơn, giảm đáng kể nguy cơ ngạt.
• Tăng cường giám sát: Khi bắt đầu chuyển giai đoạn dùng gối, cha mẹ vẫn cần có sự giám sát và theo dõi chặt chẽ thói quen ngủ của con.

Tuy nhiên, ngay cả sau 12 tháng tuổi, việc dùng gối cũng không bắt buộc. Bé hoàn toàn có thể ngủ ngon và an toàn mà không cần gối, nếu nằm trên bề mặt đệm phẳng, cứng vừa phải. Gối chỉ thực sự cần thiết khi trẻ ngủ trên giường người lớn và cần nâng đầu để đảm bảo cột sống thẳng nhưng điều này thường áp dụng khi trẻ lớn hơn rất nhiều (từ 2 tuổi trở lên).

Cha mẹ nên làm gì thay vì dùng gối lõm?

Thay vì đặt bé nằm trên gối lõm để tránh méo đầu, cha mẹ có thể áp dụng những biện pháp an toàn hơn và được khuyến nghị bởi chuyên gia nhi khoa để giúp bé phát triển đầu tròn, khỏe mạnh:

Tăng thời gian cho bé nằm sấp khi thức

Đây là biện pháp hiệu quả nhất để phòng tránh và cải thiện tình trạng đầu bẹp tư thế:

• Mục đích: Giúp giảm áp lực liên tục lên một điểm trên hộp sọ của bé đồng thời phát triển cơ cổ, vai và cơ thân.
• Thực hiện: Bắt đầu vài phút mỗi lần, 2 - 3 lần/ngày ngay từ tuần đầu tiên sau sinh, khi bé tỉnh táo và có sự giám sát của người lớn. Tăng dần thời gian theo độ tuổi.
• Lợi ích kép: Không chỉ giúp đầu tròn, biện pháp này còn là nền tảng quan trọng cho các kỹ năng vận động thô như lật, bò và ngồi.

Thay đổi tư thế nằm khi ngủ

Khi đặt bé nằm ngửa (tư thế ngủ an toàn nhất), cha mẹ nên thực hiện xoay chiều đầu bé một cách có chủ đích:

• Đổi bên đầu quay: Đổi bên đầu quay của bé mỗi đêm (trái - phải), tránh để bé chỉ nằm một tư thế quen thuộc.
• Thay đổi hướng nằm: Đặt bé nằm ngược chiều trong nôi mỗi lần ngủ. Điều này khuyến khích bé quay đầu về phía kích thích thị giác (ví dụ: cửa phòng, mẹ đang ở gần), giúp phân tán áp lực lên các vùng khác nhau của đầu.

Đảm bảo môi trường ngủ an toàn

Điều cần thiết là tập trung vào nguyên tắc an toàn giấc ngủ để giảm nguy cơ ngạt thở và giúp bé ngủ sâu hơn. Ngoài ra, việc duy trì môi trường ngủ thoải mái còn giúp hạn chế tình trạng khóc trước khi ngủ – một vấn đề thường gặp ở nhiều trẻ sơ sinh:

• Bề mặt phẳng, không gối: Dùng đệm cứng vừa phải, phẳng. Không sử dụng gối. Nếu cần thiết, chỉ dùng một chiếc khăn mỏng, phẳng, được trải căng dưới đầu bé và phải được cố định chắc chắn.
• Nằm ngửa: Luôn đặt bé nằm ngửa khi ngủ, cả ban đêm và khi ngủ trưa.

Theo dõi và thăm khám bác sĩ

Nếu cha mẹ nhận thấy đầu bé méo, bẹp rõ rệt hoặc bé chỉ quay đầu về một bên, không nên tự ý mua gối lõm. Việc cha mẹ cần làm lúc này nên đưa bé đến gặp bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia vật lý trị liệu nhi. Bác sĩ sẽ đánh giá mức độ và đưa ra phác đồ điều trị chính xác, có thể bao gồm các bài tập vật lý trị liệu hoặc tư vấn can thiệp y tế khác, thay vì phụ thuộc vào các sản phẩm thương mại.

Trẻ sơ sinh nằm gối lõm được không? Dù gối lõm được quảng cáo là tốt cho trẻ sơ sinh, các bằng chứng y tế cho thấy việc sử dụng sớm có thể gây hại nhiều hơn lợi, tăng nguy cơ ngạt thở và SIDS trong năm đầu đời. Điều quan trọng nhất là đảm bảo an toàn giấc ngủ và sự phát triển tự nhiên của trẻ. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa trước khi áp dụng bất kỳ sản phẩm nào lên trẻ sơ sinh, đặc biệt trong giai đoạn đầu đời để đảm bảo con bạn có một khởi đầu khỏe mạnh và an toàn nhất.