Có nên lấy ráy tai cho trẻ sơ sinh? Những điều cha mẹ cần biết

Chăm sóc tai cho trẻ sơ sinh là một trong những vấn đề khiến nhiều bậc phụ huynh băn khoăn. Khi thấy tai bé có ráy, cha mẹ thường nghĩ cần lấy ra để giữ vệ sinh, nhưng thực tế không phải lúc nào điều này cũng đúng. Bài viết này sẽ cung cấp những lưu ý quan trọng để bảo vệ sức khỏe thính giác cho bé.

Có nên lấy ráy tai cho trẻ sơ sinh?

Ráy tai là một chất tiết sinh lý tự nhiên của cơ thể, được hình thành từ hỗn hợp chất nhờn, tế bào biểu mô chết và bụi bẩn ở ống tai ngoài. Cơ chế tự làm sạch của tai giúp ráy tai dần di chuyển từ sâu bên trong ra ngoài nhờ sự vận động của nhung mao và các cử động nhai, nuốt hằng ngày. Chính nhờ đặc điểm này mà phần lớn ráy tai có thể tự đào thải mà không cần bất kỳ sự can thiệp nào.

Từ góc độ y học, ráy tai có vai trò như một lá chắn bảo vệ quan trọng cho hệ thính giác. Lớp ráy mỏng bám trên bề mặt ống tai giúp ngăn ngừa sự xâm nhập của vi khuẩn, nấm và bụi bẩn từ môi trường. Ngoài ra, nó còn duy trì độ ẩm và bôi trơn ống tai, hỗ trợ quá trình dẫn truyền âm thanh thuận lợi hơn. Vì vậy, ráy tai không đơn thuần là chất bẩn cần loại bỏ mà thực chất là một cơ chế bảo vệ sinh lý cần thiết ở trẻ sơ sinh.

Các chuyên gia tai mũi họng khuyến cáo cha mẹ không nên tự ý lấy ráy tai cho trẻ sơ sinh tại nhà. Việc sử dụng tăm bông, dụng cụ ngoáy tai hoặc các vật nhọn khác có thể vô tình đẩy ráy tai vào sâu hơn, gây bít tắc ống tai. Nguy hiểm hơn, hành động này có thể làm trầy xước ống tai, gây viêm nhiễm hoặc tổn thương màng nhĩ, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nghe của trẻ.

Trong hầu hết các trường hợp, ráy tai sẽ tự rơi ra ngoài khi khô, đặc biệt trong quá trình trẻ bú hoặc nhai nuốt. Tuy nhiên, cha mẹ cần chú ý nếu trẻ có các biểu hiện như: lượng ráy tai tích tụ quá nhiều, tai bị bít tắc, trẻ thường xuyên quấy khóc, cào gãi tai, có dấu hiệu đau tai hoặc suy giảm thính lực. Khi đó, việc lấy ráy tai nên được thực hiện tại cơ sở y tế chuyên khoa tai mũi họng, dưới sự theo dõi của bác sĩ.

Tóm lại, thay vì cố gắng vệ sinh ráy tai hằng ngày, cha mẹ nên để cơ thể trẻ thực hiện cơ chế tự làm sạch tự nhiên. Chỉ trong những tình huống bất thường mới cần sự can thiệp y khoa để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho sức khỏe thính giác của trẻ sơ sinh.

Tác hại khi tự ý lấy ráy tai cho trẻ sơ sinh

Ở trẻ sơ sinh, hệ thống tai mũi họng còn rất non nớt, đặc biệt là ống tai và màng nhĩ mỏng, dễ bị tổn thương. Vì vậy, việc cha mẹ cố gắng lấy ráy tai bằng các dụng cụ không chuyên, như tăm bông, que sắt tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng. Dưới đây là những tác hại thường gặp khi tự ý lấy ráy tai cho trẻ sơ sinh.

Nguy cơ làm trầy xước ống tai và thủng màng nhĩ

Ống tai ngoài của trẻ sơ sinh rất nhỏ và nhạy cảm. Khi đưa các vật cứng hoặc sắc nhọn vào, chỉ cần một thao tác sai cũng có thể làm trầy xước niêm mạc ống tai, gây đau đớn và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. 

Đẩy ráy tai vào sâu hơn, gây bít tắc nặng

Nhiều phụ huynh nghĩ rằng dùng tăm bông hoặc dụng cụ lấy ráy tai sẽ làm sạch tai trẻ. Tuy nhiên, thực tế hành động này thường khiến ráy tai bị đẩy sâu vào bên trong thay vì được lấy ra ngoài. Khi đó, ráy tai tích tụ thành khối lớn, gây bít tắc ống tai, khiến trẻ khó chịu, quấy khóc, thậm chí giảm khả năng nghe tạm thời.

Tăng nguy cơ viêm nhiễm và biến chứng tai

Tổn thương niêm mạc ống tai do ngoáy tai có thể dẫn đến tình trạng viêm tai ngoài hoặc viêm tai giữa. Viêm nhiễm kéo dài ở trẻ sơ sinh không chỉ gây đau nhức, sốt, mà còn tiềm ẩn nguy cơ lan rộng, ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và khả năng giao tiếp sau này. Một số trường hợp nghiêm trọng còn cần can thiệp y tế, gây áp lực lớn cho cả trẻ và cha mẹ.

Cách vệ sinh tai cho trẻ sơ sinh an toàn

Ở trẻ sơ sinh, tai còn rất nhạy cảm và dễ tổn thương, do đó cha mẹ cần hết sức thận trọng khi vệ sinh. Vệ sinh tai đúng cách không chỉ giúp loại bỏ bụi bẩn và mồ hôi tích tụ mà còn hạn chế nguy cơ viêm nhiễm, bảo vệ sức khỏe thính giác cho bé. Một số nguyên tắc an toàn cha mẹ nên lưu ý bao gồm:

• Chỉ vệ sinh bên ngoài tai: Dùng khăn mềm sạch, thấm nước ấm hoặc nước muối sinh lý để lau nhẹ vành tai, sau tai và các nếp gấp. Đây là những vị trí dễ tích tụ bụi bẩn, vi khuẩn gây viêm nhiễm nếu không được làm sạch thường xuyên.
• Giữ tai luôn khô ráo: Sau khi vệ sinh bằng nước muối sinh lý, cha mẹ cần lau khô tai bé ngay. Tai ẩm ướt kéo dài có thể dẫn đến tình trạng hăm tai, nấm hoặc nhiễm trùng.
• Làm mềm ráy tai trước khi vệ sinh: Với trẻ có ráy tai khô hoặc tích tụ nhiều, có thể thấm khăn bằng nước muối sinh lý để làm mềm ráy, sau đó lau nhẹ nhàng. Tuyệt đối không cố gắng đưa sâu vào ống tai để lấy ráy.
• Không lạm dụng tăm bông: Việc sử dụng tăm bông ở trẻ sơ sinh thường gây đẩy ngược ráy tai vào trong, thậm chí làm tổn thương ống tai và màng nhĩ. Nếu cần, chỉ nên dùng tăm bông loại chuyên dụng cho trẻ sơ sinh để lau vùng ngoài tai, không đưa sâu vào trong.
• Chỉ lấy ráy tai khi cần thiết: Nếu ráy tai ít và không gây cản trở, cha mẹ không cần can thiệp. Chỉ nên vệ sinh khi ráy tai quá nhiều, dễ nhìn thấy ở cửa ống tai hoặc khi trẻ có biểu hiện khó chịu.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám bác sĩ?

Trong nhiều trường hợp, việc vệ sinh tại nhà là đủ để giữ tai bé sạch sẽ. Tuy nhiên, nếu xuất hiện những dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế hoặc bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được thăm khám và xử trí đúng cách. Các tình huống cần lưu ý bao gồm:

• Trẻ quấy khóc bất thường, thường xuyên sờ tai: Đây có thể là dấu hiệu tai bé bị khó chịu do ráy tai tích tụ hoặc do viêm nhiễm.
• Tai có nhiều ráy cứng, màu vàng đậm hoặc đen, che lấp lỗ tai: Ráy tai tích tụ lâu ngày có thể gây bít tắc, ảnh hưởng đến thính lực của bé.
• Có dịch chảy ra từ tai, kèm mùi hôi: Đây là biểu hiện bất thường, gợi ý khả năng nhiễm trùng hoặc viêm tai giữa, cần được khám và điều trị kịp thời.
• Nghi ngờ trẻ nghe kém hoặc phản ứng chậm với âm thanh: Đây là dấu hiệu cảnh báo ảnh hưởng đến khả năng nghe, cần kiểm tra chuyên khoa để xác định nguyên nhân.

Hy vọng bài viết trên đã giúp cha mẹ hiểu rõ hơn về vai trò của ráy tai cũng như giải đáp thắc mắc “Có nên lấy ráy tai cho trẻ sơ sinh hay không?”. Việc vệ sinh tai cho bé cần được thực hiện đúng cách, an toàn, tránh tự ý can thiệp sâu gây tổn thương cho tai trẻ. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, cha mẹ nên đưa bé đến bác sĩ để được thăm khám và tư vấn kịp thời, từ đó giúp bảo vệ thính lực và sức khỏe lâu dài cho con yêu.