Trẻ sơ sinh đổ ghèn 1 bên mắt: Nguyên nhân và cách xử lý

Trẻ sơ sinh đổ ghèn 1 bên mắt không hiếm gặp, nhưng nếu để kéo dài mà không xử lý đúng, có thể gây nhiễm trùng và ảnh hưởng đến sức khỏe mắt của bé. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vì sao trẻ bị tình trạng này, các nguyên nhân thường gặp, cũng như những biện pháp chăm sóc và xử lý an toàn, hiệu quả ngay tại nhà.

Nguyên nhân trẻ sơ sinh đổ ghèn 1 bên mắt

Tình trạng trẻ sơ sinh đổ ghèn 1 bên mắt là vấn đề thường gặp trong giai đoạn đầu đời, khiến nhiều bậc phụ huynh lo lắng. Hiện tượng này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể là từ cơ chế sinh lý bình thường đến các bệnh lý nhiễm trùng cần can thiệp y tế.

Tắc tuyến lệ bẩm sinh

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, xảy ra ở khoảng 6–20% trẻ sơ sinh. Do ống lệ - mũi chưa thông hoàn toàn, nước mắt không thoát xuống được khoang mũi nên tích tụ tại mắt, dẫn đến chảy nước mắt sống và đổ ghèn. Tình trạng thường biểu hiện rõ rệt vào buổi sáng khi bé ngủ dậy, với ghèn vàng đặc bám quanh mi và khó mở mắt. Trong phần lớn trường hợp, tắc tuyến lệ tự cải thiện trong 6-12 tháng đầu đời. Tuy nhiên, cần theo dõi sát để tránh bội nhiễm.

Dị vật ở mắt

Các dị vật nhỏ như bụi, tóc, sợi vải hoặc lông thú cưng có thể vô tình lọt vào mắt trẻ, gây kích ứng. Phản ứng bảo vệ tự nhiên của cơ thể là tiết ra nước mắt và ghèn để loại bỏ dị vật. Nếu dị vật không được xử lý kịp thời, có thể gây viêm nhiễm tại chỗ, dẫn đến đổ ghèn kèm hiện tượng mắt bị đỏ, chảy nước mắt liên tục và quấy khóc.

Tiếp xúc với nước ối hoặc máu mẹ lúc sinh

Trong quá trình sinh thường, dịch ối hoặc máu có thể dính vào mắt trẻ, gây phản ứng viêm tại chỗ. Nếu không được làm sạch kỹ sau sinh, tình trạng đổ ghèn có thể xuất hiện ngay từ những ngày đầu đời.

Vệ sinh mắt không đúng cách

Chăm sóc mắt không đảm bảo vô khuẩn, như rửa mặt bằng khăn không sạch, tay người chăm sóc nhiễm bẩn hoặc không sát khuẩn trước khi chạm vào mắt bé có thể dẫn đến viêm nhiễm tại mắt. Ngoài ra, trẻ sơ sinh có xu hướng đưa tay lên mắt, càng làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nếu không được vệ sinh thường xuyên.

Viêm kết mạc (nhiễm trùng mắt)

Viêm kết mạc do virus hoặc vi khuẩn là nguyên nhân quan trọng cần lưu ý. Viêm kết mạc do virus, thường do adenovirus hoặc herpes simplex virus, gây đỏ mắt, chảy nước mắt nhiều, ghèn nhầy loãng và có thể kèm theo các triệu chứng nhiễm trùng đường hô hấp trên. Viêm kết mạc do vi khuẩn (như tụ cầu, liên cầu, hoặc vi khuẩn lậu, Chlamydia) thường gây tiết ghèn đặc, màu vàng hoặc xanh, mi mắt dính chặt vào nhau sau khi ngủ dậy. Một số chủng có thể lây truyền từ mẹ sang con trong lúc sinh nếu người mẹ bị nhiễm khuẩn sinh dục.

Hướng dẫn vệ sinh mắt đúng cách cho bé sơ sinh

Vệ sinh mắt cho trẻ sơ sinh là bước chăm sóc thiết yếu giúp phòng ngừa và hỗ trợ điều trị các tình trạng như tắc tuyến lệ, viêm kết mạc hoặc mắt đổ ghèn do dị vật. Đặc biệt khi trẻ sơ sinh xuất hiện ghèn mắt một hoặc hai bên, vệ sinh cho mắt đúng cách sẽ góp phần giảm nguy cơ nhiễm trùng, giúp trẻ dễ chịu và hỗ trợ phục hồi hiệu quả hơn.

Dưới đây là hướng dẫn vệ sinh mắt đúng cách cho bé sơ sinh:

• Rửa tay sạch sẽ: Trước khi bắt đầu, cha mẹ hoặc người chăm sóc cần rửa tay kỹ bằng xà phòng và nước sạch để đảm bảo vô khuẩn, tránh lây truyền vi khuẩn sang mắt bé.
• Chuẩn bị dụng cụ sạch: Sử dụng gạc vô trùng hoặc khăn mềm dùng một lần. Không sử dụng bông gòn vì sợi bông có thể rơi vào mắt bé, gây kích ứng. Nên chuẩn bị nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) hoặc nước đun sôi để nguội/nước ấm.
• Lau mắt nhẹ nhàng: Làm ướt gạc bằng nước muối sinh lý hoặc nước ấm, sau đó lau nhẹ từ góc trong (khóe mắt) ra ngoài đuôi mắt theo một chiều. Mỗi lần lau chỉ dùng một miếng gạc cho một bên mắt để tránh lây nhiễm chéo. Nếu cần lau lại, hãy dùng miếng gạc mới.
• Không chạm sâu vào trong mí mắt: Tuyệt đối không cố gắng làm sạch bên trong mí mắt hay vùng trong nhãn cầu vì có thể gây tổn thương niêm mạc mắt nhạy cảm của trẻ.
• Vệ sinh sau khi lau: Sau khi vệ sinh mắt cho bé xong, nên bỏ gạc hoặc khăn vào túi rác kín và rửa tay sạch sẽ lại một lần nữa.

Cách khắc phục hiện tượng mắt trẻ bị ghèn

Tình trạng mắt trẻ sơ sinh bị ghèn là vấn đề khá phổ biến trong những tháng đầu đời, chủ yếu do ống tuyến lệ chưa phát triển hoàn thiện hoặc do tồn đọng dịch ối, bụi bẩn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng mắt. Dưới đây là một số cách khắc phục khi mắt trẻ bị ghèn:

Vệ sinh mắt đúng cách tại nhà

Với các trường hợp ghèn mắt nhẹ, không kèm dấu hiệu viêm, cha mẹ có thể thực hiện chăm sóc tại nhà. Trước tiên, cần rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng kháng khuẩn. Sử dụng gạc vô trùng thấm nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) lau nhẹ từ khóe mắt ra đuôi mắt, mỗi bên mắt sử dụng một miếng gạc riêng biệt để tránh lây nhiễm chéo. Nên lau mắt 2-3 lần mỗi ngày, hoặc ngay khi thấy ghèn tích tụ nhiều khiến trẻ khó mở mắt.

Mát-xa tuyến lệ hỗ trợ thông tắc

Trong nhiều trường hợp, ghèn mắt là do tắc nghẽn tuyến lệ bẩm sinh. Cha mẹ có thể hỗ trợ bé bằng cách mát-xa vùng góc trong mắt, sát cạnh sống mũi. Dùng đầu ngón tay trỏ đã rửa sạch, ấn nhẹ nhàng theo chiều từ trên xuống, lặp lại 5-10 lần mỗi bên, mỗi ngày 1 đến 2 lần. Động tác cần nhẹ nhàng, tránh gây đau hoặc kích ứng da vùng mắt. Nếu vùng mát-xa bị đỏ, sưng hoặc trẻ tỏ ra khó chịu, nên dừng lại và đưa trẻ đi khám.

Thông tuyến lệ bằng đầu dò

Với các bé trên 1 tuổi mà tình trạng tắc tuyến lệ không tự cải thiện, bác sĩ chuyên khoa mắt có thể chỉ định phương pháp thông tuyến lệ bằng đầu dò. Quá trình này được thực hiện trong điều kiện vô khuẩn, có thể sử dụng thuốc gây tê tại chỗ để giúp bé không đau. Sau khi thông, tuyến lệ được rửa sạch bằng nước muối sinh lý để đảm bảo lưu thông và phòng ngừa nhiễm trùng.

Nhờ can thiệp y tế khi có dấu hiệu viêm nhiễm

Khi mắt bé xuất hiện tình trạng đỏ, sưng nề, chảy mủ màu vàng hoặc xanh, kèm theo biểu hiện quấy khóc, sốt nhẹ, mẹ cần đưa bé đến cơ sở y tế để được thăm khám. Việc tự ý điều trị tại nhà trong những trường hợp này không chỉ không hiệu quả mà còn làm tăng nguy cơ biến chứng nặng như viêm kết mạc, áp-xe mí mắt hoặc ảnh hưởng đến thị lực lâu dài.

Trẻ sơ sinh đổ ghèn 1 bên mắt là hiện tượng khá phổ biến, thường liên quan đến tắc tuyến lệ hoặc các yếu tố vệ sinh mắt chưa đúng cách. Tuy nhiên, cha mẹ không nên chủ quan mà cần quan sát kỹ các biểu hiện đi kèm để phát hiện sớm những dấu hiệu bất thường như viêm nhiễm hay nhiễm trùng mắt. Trong trường hợp ghèn mắt kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng, hãy nhanh chóng đưa trẻ đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.