Hướng dẫn dạy trẻ tập nói theo từng giai đoạn phát triển

Tập nói là một hành trình ý nghĩa, đánh dấu bước phát triển quan trọng trong những năm đầu đời của trẻ. Ngôn ngữ không chỉ giúp bé giao tiếp mà còn nuôi dưỡng tư duy, cảm xúc và khả năng kết nối xã hội. Thông qua việc trò chuyện, đọc sách hay khuyến khích phát âm, ba mẹ có thể đồng hành và khơi gợi ngôn ngữ cho con. Bài viết này sẽ mang đến những lợi ích, cột mốc phát triển và phương pháp dạy trẻ tập nói bổ ích. 

Lợi ích khi dạy trẻ tập nói sớm

Dạy trẻ tập nói từ những tháng đầu đời không chỉ giúp bé biết diễn đạt sớm mà còn mang lại nhiều giá trị cho sự phát triển toàn diện.

• Phát triển ngôn ngữ nhanh hơn: Trẻ được trò chuyện nhiều sẽ có vốn từ phong phú, phát âm chuẩn và tự tin hơn trong giao tiếp.

• Tăng khả năng tư duy và trí nhớ: Ngôn ngữ giúp bé hình thành tư duy logic, rèn luyện trí nhớ và khả năng học hỏi.

• Gắn kết tình cảm với cha mẹ: Những lời trò chuyện, hát ru hay kể chuyện tạo sợi dây yêu thương, giúp bé cảm thấy an toàn và được quan tâm.

• Hỗ trợ kỹ năng xã hội: Trẻ tập nói sớm dễ hòa nhập, biết bày tỏ cảm xúc, tăng khả năng giao tiếp với bạn bè và môi trường xung quanh.

• Giúp cha mẹ nhận biết bất thường: Quá trình dạy nói giúp phát hiện sớm các dấu hiệu chậm nói, nói ngọng, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.

Có thể thấy, tập nói sớm không chỉ là kỹ năng ngôn ngữ mà còn là nền tảng giúp trẻ phát triển trí tuệ, cảm xúc và xã hội, đồng thời tạo sự gắn kết bền chặt với cha mẹ.

Khi nào thì trẻ bắt đầu dạy trẻ tập nói ?

Mỗi bé có tốc độ phát triển riêng, nhưng nhìn chung ngôn ngữ sẽ hình thành theo từng giai đoạn. Việc hiểu rõ các cột mốc này sẽ giúp ba mẹ dạy con hiệu quả hơn.

• Giai đoạn 0 đến 3 tháng tuổi: Trong giai đoạn này, trẻ chưa biết nói nhưng có thể phát ra những âm thanh đơn giản như ê a, khóc hay cười. Đây là cách bé giao tiếp với cha mẹ. Việc trò chuyện nhẹ nhàng và thường xuyên với con sẽ giúp bé cảm nhận được âm điệu của ngôn ngữ.

• Giai đoạn 3 đến 6 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu bi bô nhiều hơn, thích nghe giọng nói của người lớn và thường phản ứng lại bằng tiếng cười. Đây là thời điểm lý tưởng để ba mẹ tập cho bé nghe nhạc hoặc nói chuyện thường xuyên để kích thích sự phát triển ngôn ngữ.

• Giai đoạn 6 đến 9 tháng tuổi: Bé bắt đầu bập bẹ các âm tiết lặp lại như 'ba-ba', 'ma-ma', nhưng chưa nói từ có ý nghĩa rõ ràng. Đây là giai đoạn tiền ngôn ngữ giúp bé luyện phát âm và làm quen âm thanh.

• Giai đoạn 9 đến 12 tháng tuổi: Bé đã hiểu được một số từ quen thuộc như “ăn”, “uống”, “mẹ”. Trẻ có thể nói một vài từ đơn giản. Đây là thời điểm quan trọng để khuyến khích con gọi tên sự vật và giao tiếp nhiều hơn.

• Giai đoạn 12 đến 18 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu nói một số từ đơn lẻ (5 - 20 từ), và có thể bắt chước cụm từ ngắn nhưng chưa kết hợp từ thành câu. Mốc kết hợp 2 từ thường xuất hiện từ 18 tháng trở lên.

• Giai đoạn 18 đến 24 tháng tuổi: Trẻ bắt đầu mở rộng vốn từ lên khoảng 20 - 50 từ vào cuối giai đoạn này, và có thể bắt đầu ghép 2 từ đơn giản như 'ăn cơm', 'đi chơi'.

• Giai đoạn 24 đến 36 tháng tuổi: Trẻ nói được câu dài 3 - 5 từ, có thể kể lại sự việc đơn giản, đặt câu hỏi như 'cái gì?', 'ai đây?', và hiểu được khái niệm cơ bản như to - nhỏ, trên - dưới.

Nắm rõ từng giai đoạn phát triển ngôn ngữ sẽ giúp cha mẹ đồng hành đúng cách, từ đó khuyến khích bé tập nói tự nhiên và hiệu quả hơn. Việc kiên nhẫn trò chuyện, lắng nghe và khích lệ bé mỗi ngày chính là chìa khóa để con tự tin trong giao tiếp sau này.

10 cách dạy trẻ tập nói hiệu quả, ba mẹ nào cũng có thể áp dụng

Dạy trẻ tập nói không hề khó, quan trọng là cha mẹ biết cách khuyến khích và tạo môi trường phù hợp. Dưới đây là 10 phương pháp đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao mà ba mẹ nào cũng có thể áp dụng hằng ngày.

• Thường xuyên nói chuyện với bé: Hãy trò chuyện cùng con bất cứ khi nào có thể, từ lúc cho ăn đến khi đi dạo. Trẻ sẽ học cách bắt chước giọng điệu và ngữ điệu của ba mẹ.

• Đặt câu hỏi để kích thích bé phản ứng: Những câu hỏi đơn giản như “Con muốn uống nước không?” giúp bé hình thành thói quen phản hồi bằng lời nói hoặc cử chỉ.

• Lặp lại và mở rộng những âm thanh của bé: Khi bé phát ra âm thanh, ba mẹ có thể lặp lại và thêm vào từ mới. Ví dụ bé nói “ba” thì mẹ có thể nói “ba đi làm”.

• Không ngừng khen ngợi và động viên bé: Mỗi khi bé nói được từ mới, hãy khen ngợi để trẻ cảm thấy hứng thú và muốn thử thêm nhiều lần.

• Hát cho bé nghe mỗi ngày: Âm nhạc giúp trẻ làm quen với nhịp điệu và từ vựng. Những bài hát thiếu nhi đơn giản sẽ kích thích trí nhớ và khả năng phát âm.

• Dùng từ ngắn gọn, đơn giản và dễ hiểu: Thay vì dùng câu phức tạp, hãy bắt đầu bằng những từ ngắn như “ăn”, “ngủ”, “uống”. Trẻ sẽ dễ bắt chước hơn.

• Làm mẫu phát âm cho bé: Khi dạy con nói, ba mẹ nên phát âm chậm rãi, rõ ràng. Bé sẽ quan sát khẩu hình miệng và học theo cách phát âm.

• Khuyến khích bé đưa ra lựa chọn bằng lời nói: Thay vì đưa đồ vật trực tiếp, ba mẹ có thể hỏi “Con muốn uống sữa hay nước?”. Điều này giúp trẻ có cơ hội sử dụng từ vựng để lựa chọn.

• Đọc sách, truyện tranh cho bé nghe hàng ngày: Những câu chuyện đơn giản với hình minh họa sinh động sẽ giúp trẻ dễ hiểu và ghi nhớ từ vựng lâu hơn.

• Kể chuyện cho bé bằng ngôn ngữ đơn giản: Hãy kể cho con nghe những câu chuyện ngắn gọn, dễ hiểu. Bé sẽ vừa được giải trí vừa học thêm nhiều từ mới.

Áp dụng linh hoạt những cách trên sẽ giúp trẻ nhanh chóng làm quen với ngôn ngữ, tự tin giao tiếp và phát triển toàn diện hơn. Điều quan trọng nhất chính là sự kiên nhẫn và đồng hành yêu thương từ cha mẹ trong từng bước đi đầu đời của bé.

Làm gì khi trẻ chậm nói?

Nếu trẻ đã qua 18 tháng mà chưa nói được từ nào hoặc 24 tháng vẫn chưa ghép được câu, ba mẹ không nên quá lo lắng nhưng cũng cần chú ý. Hãy dành nhiều thời gian nói chuyện và đọc sách cho con. Nếu tình trạng kéo dài, dạy trẻ tập nói nhưng bé chậm nói, bạn nên đưa trẻ đi kiểm tra để loại trừ nguyên nhân liên quan đến thính giác hay phát triển ngôn ngữ.

Việc dạy trẻ tập nói cần sự kiên nhẫn và đồng hành của ba mẹ. Mỗi bé đều có nhịp phát triển riêng, vì vậy điều quan trọng là tạo môi trường vui vẻ, đầy yêu thương để con cảm thấy an toàn khi học cách giao tiếp. 

Ngoài việc đồng hành cùng con trong từng bước tập nói, ba mẹ cũng đừng quên bổ sung dinh dưỡng và cho bé tiêm chủng đầy đủ. Đừng ngần ngại, hãy liên hệ Tiêm chủng Long Châu, tại đây có nhiều loại vắc xin quan trọng giúp phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như viêm gan B, cúm mùa, viêm não Nhật Bản, vắc xin 4 trong 1, 6 trong 1 và nhiều loại khác. Nhờ đó, cha mẹ có thể yên tâm đưa bé đến tiêm phòng đúng lịch, giúp con được bảo vệ trọn vẹn và an toàn hơn.