Trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa có phải là dấu hiệu bất thường?

Trong giai đoạn sơ sinh, hệ tiêu hóa của bé chưa hoàn thiện nên dễ gặp các biểu hiện như sôi bụng và ọc sữa. Đây là tình trạng sữa ở dạ dày bị đẩy ngược lên miệng sau khi bú, thường đi kèm với tiếng sôi ở bụng do khí tích tụ hoặc nhu động ruột tăng. Trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa nếu kéo dài có thể gây ảnh hưởng đến quá trình hấp thu và tăng trưởng, cần được quan sát và xử trí đúng cách.

Trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa là dấu hiệu bất thường khi nào?

Trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa phần lớn là hiện tượng sinh lý do cấu trúc tiêu hóa chưa hoàn thiện như thực quản còn ngắn, dạ dày nằm ngang và van đóng mở chưa ổn định. Các biểu hiện này thường cải thiện khi bé lớn dần. Tuy nhiên, tình trạng này có thể trở nên bất thường khi:

• Trẻ nôn trớ liên tục, nôn nhiều lần trong ngày.
• Không tăng cân hoặc sụt cân.
• Nôn ra máu hoặc dịch có màu bất thường.
• Nôn trớ kèm ho kéo dài, viêm đường hô hấp tái diễn.
• Có các dấu hiệu bất thường như chán ăn, chướng bụng, tiêu chảy, đau bụng.

Những dấu hiệu này có thể cho thấy trẻ đang gặp các bệnh lý như loạn khuẩn ruột, rối loạn tiêu hóa, viêm dạ dày ruột, thậm chí là bệnh Crohn (hiếm gặp) với nguy cơ loét, chảy máu đường tiêu hóa hoặc nghiêm trọng hơn như thủng ruột, rò bàng quang. Khi đó, trẻ cần được thăm khám và điều trị kịp thời để tránh ảnh hưởng đến phát triển thể chất và tâm sinh lý.

Nguyên nhân nào khiến trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa?

Tình trạng trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa có thể do sinh lý bình thường, nhưng cũng không loại trừ nguyên nhân bệnh lý hoặc sai sót trong cách chăm sóc. Một số nguyên nhân thường gặp dẫn đến tình trạng này chẳng hạn:

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện: Dạ dày còn nhỏ và nằm ngang nên dễ bị trào ngược, nhu động ruột tăng khiến bụng phát ra tiếng ùng ục, đặc biệt trong 3 - 18 tuần đầu đời.
• Nhiễm khuẩn hoặc rối loạn tiêu hóa: Hệ miễn dịch yếu, dùng bình sữa, núm vú không tiệt trùng, trẻ ngậm tay, đồ chơi bẩn hoặc hệ tiêu hóa bị tổn thương khiến trẻ dễ bị vi khuẩn, virus tấn công gây tiêu chảy, nôn nhiều, bỏ bú, sốt hoặc quấy khóc.
• Cho bú quá no hoặc để quá đói: Ép bé bú nhiều hơn nhu cầu khiến dạ dày bị quá tải, dễ gây trào ngược, nhu động ruột co bóp mạnh trong lúc dạ dày trống hoặc quá đầy tạo tiếng ùng ục.
• Sai tư thế, dụng cụ: Khuấy sữa mạnh làm tạo nhiều bọt khí, núm vú không phù hợp với tháng tuổi, bé ngậm sai khớp ngậm, nằm ngay sau khi bú làm tăng nguy cơ trào ngược hoặc có thể khiến khí trong dạ dày dội lên gây ọc sữa.
• Chế độ ăn của mẹ: Mẹ ăn nhiều đồ ngọt, béo, cay, dầu mỡ hoặc thực phẩm lạ, chưa chín kỹ cũng có thể gây khó tiêu cho trẻ.
• Không dung nạp sữa công thức: Trẻ thiếu enzym lactase (enzym để tiêu hóa đường lactose trong sữa) sẽ bị đầy bụng khó tiêu, sôi bụng hoặc tiêu chảy.

Nên làm gì khi trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa?

Khi trẻ gặp tình trạng trên, cha mẹ có thể tham khảo một số cách sau đây để giúp trẻ dễ chịu và ít gặp vấn đề này hơn:

Lựa chọn sữa phù hợp

Sữa không phù hợp có thể khiến trẻ sôi bụng, loạn khuẩn ruột hoặc không dung nạp lactose:

• Chọn sữa công thức phù hợp với độ tuổi của trẻ, dễ tiêu hóa.
• Tránh sữa chứa nhiều lactose nếu nghi ngờ trẻ không hấp thu được, có thể chuyển sang sữa free lactose khi cần.
• Kết hợp bổ sung men vi sinh theo chỉ định của bác sĩ để tăng lợi khuẩn đường ruột.

Đảm bảo tư thế bú và chăm sóc đúng cách

Giữ tư thế bú đúng giúp giảm nguy cơ nuốt hơi, đầy bụng và ọc sữa ở trẻ:

• Cho trẻ ngậm đúng khớp ngậm.
• Không ép trẻ bú quá no trong một lần.
• Bế trẻ thẳng và vỗ ợ hơi nhẹ nhàng sau khi bú.
• Nâng cao đầu trẻ khi nằm ngủ để tránh trào ngược.
• Vệ sinh mũi thường xuyên giúp bé thở và bú dễ hơn, tránh nuốt hơi nhiều.
• Khử trùng bình sữa, núm vú cũng như đồ chơi, vật dụng thường ngày của trẻ.
• Khi trẻ ọc sữa, nghiêng đầu bé sang một bên để tránh sặc và vệ sinh cơ thể sạch sẽ, trấn an trẻ và không cho bú lại ngay, nên đợi 30 - 60 phút rồi cho bú lại.

Chế độ ăn uống và sinh hoạt của mẹ

Chế độ ăn của mẹ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sữa và hệ tiêu hóa của bé:

• Ưu tiên ăn chín uống sôi, chọn thực phẩm sạch, dễ tiêu và đủ dinh dưỡng.
• Uống đủ nước mỗi ngày (ít nhất 2 lít).
• Hạn chế thực phẩm cay nóng, quá lạnh, nhiều dầu mỡ, quá giàu đạm.
• Hạn chế dùng sản phẩm từ đậu nành, cam, quýt, bắp cải, cà chua,...
• Giữ tinh thần vui vẻ, tránh căng thẳng.

Một số biện pháp hỗ trợ khác

Các động tác mát-xa và thay đổi tư thế giúp giảm hơi dư, giảm sôi bụng:

• Sau ăn 30 phút có thể mát-xa bụng trẻ nhẹ nhàng quanh rốn theo chiều kim đồng hồ.
• Cho bé nằm ngửa, nắm hai chân thực hiện động tác như đạp xe đạp.
• Khi trẻ khó chịu khi bú, có thể thay đổi tư thế hoặc vỗ ợ hơi để đẩy bớt khí ra ngoài.

Trẻ sơ sinh bị sôi bụng và ọc sữa là tình trạng thường gặp. Tuy không nguy hiểm trong đa số trường hợp, cha mẹ vẫn cần lưu ý theo dõi biểu hiện của trẻ và điều chỉnh chế độ ăn uống, tư thế bú cũng như thói quen sinh hoạt phù hợp. Nếu tình trạng kéo dài đi kèm dấu hiệu bất thường, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được kiểm tra và xử lý kịp thời.

Bên cạnh đó, tiêm ngừa vắc xin đầy đủ cũng là cách quan trọng giúp bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi các bệnh lý nghiêm trọng. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu luôn đồng hành cùng cha mẹ trong hành trình chăm sóc sức khỏe bé yêu, cung cấp đầy đủ các loại vắc xin như vắc xin viêm gan B, vắc xin lao, vắc xin phế cầu, vắc xin rota,... cùng với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và lịch tiêm chủng khoa học. Hãy liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn và tiêm ngừa đầy đủ nhé!