Trẻ sinh non mấy tháng được ăn dặm? Giải đáp chi tiết dành cho phụ huynh

Trẻ sinh non là những bé chào đời trước 37 tuần tuổi thai, đồng nghĩa với việc các cơ quan trong cơ thể còn đang trong quá trình hoàn thiện. Điều này khiến cho việc chăm sóc dinh dưỡng sau sinh trở nên nhạy cảm và cần sự theo dõi kỹ lưỡng hơn so với trẻ đủ tháng. Một trong những câu hỏi được nhiều cha mẹ quan tâm là: Trẻ sinh non mấy tháng được ăn dặm? Việc ăn dặm quá sớm có thể gây nguy hiểm, trong khi ăn dặm quá muộn lại dễ dẫn đến thiếu hụt dinh dưỡng. Vậy thời điểm nào là lý tưởng và an toàn cho trẻ sinh non bắt đầu làm quen với thức ăn ngoài sữa?

Trẻ sinh non mấy tháng được ăn dặm?

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, trẻ sinh non được khuyến cáo bắt đầu ăn dặm từ 5 đến 8 tháng tuổi theo tuổi hiệu chỉnh, tức là tuổi tính từ ngày dự sinh, không phải từ ngày sinh thực tế. Nói cách khác, cha mẹ nên căn cứ vào tuổi hiệu chỉnh để xác định mốc thời gian cho trẻ sinh non ăn dặm. Khi trẻ đạt từ 4 đến 6 tháng tuổi hiệu chỉnh và có đầy đủ các dấu hiệu sẵn sàng, bé có thể bắt đầu quá trình ăn dặm như các trẻ đủ tháng.

Ví dụ: Một em bé sinh non ở tuần thứ 35 của thai kỳ, tức là sinh sớm khoảng 2 tháng. Khi bé được 7 tháng tuổi thực tế thì tuổi hiệu chỉnh của bé chỉ là 5 tháng. Nếu bé đã có các dấu hiệu sẵn sàng ăn dặm, cha mẹ có thể cân nhắc bắt đầu tập cho bé ăn dặm lúc này.

Việc xác định trẻ sinh non mấy tháng được ăn dặm không nên chỉ dựa vào mốc thời gian đơn thuần mà cần kết hợp theo dõi sự phát triển cá nhân của từng trẻ. Điều này giúp bé không bị áp lực và đảm bảo hệ tiêu hóa có đủ khả năng tiếp nhận thực phẩm ngoài sữa mẹ.

Vì sao trẻ sinh non không nên ăn dặm sớm như trẻ đủ tháng?

Không ít cha mẹ vì lo lắng con nhẹ cân, chậm phát triển mà cho trẻ sinh non ăn dặm sớm hơn khuyến nghị. Tuy nhiên, điều này có thể gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng, bởi hệ tiêu hóa và thần kinh của trẻ sinh non chưa hoàn thiện như trẻ đủ tháng. Cụ thể:

• Hệ tiêu hóa chưa hoàn chỉnh: Trẻ sinh non dễ gặp tình trạng kém hấp thu, tiêu chảy hoặc dị ứng thực phẩm do niêm mạc ruột còn yếu, enzym tiêu hóa chưa đầy đủ.
• Phản xạ nuốt chưa thành thục: Ăn dặm quá sớm có thể khiến trẻ bị sặc, nghẹn hoặc thậm chí viêm phổi hít do thức ăn tràn vào đường thở.
• Ảnh hưởng đến lượng sữa mẹ nạp vào: Thức ăn dặm không thể thay thế sữa mẹ trong giai đoạn đầu đời. Nếu ăn dặm sớm khi trẻ chưa sẵn sàng, lượng sữa nạp vào giảm sẽ làm chậm quá trình tăng cân và phát triển toàn diện của trẻ.

Việc nôn nóng ăn dặm trước khi đến thời điểm phù hợp không giúp trẻ lớn nhanh hơn mà còn có thể gây phản tác dụng.

Dấu hiệu nhận biết trẻ sinh non đã sẵn sàng ăn dặm

Việc dựa vào tuổi hiệu chỉnh là cần thiết nhưng chưa đủ. Cha mẹ cần quan sát những dấu hiệu phát triển của bé để quyết định thời điểm ăn dặm một cách khoa học. Các dấu hiệu cần lưu ý:

• Kiểm soát đầu và cổ tốt: Trẻ có thể giữ đầu vững khi ngồi, không bị gật gù, lung lay.
• Ngồi được khi có người hỗ trợ: Đây là dấu hiệu cho thấy cơ xương của bé đã sẵn sàng hỗ trợ cho việc nhai và nuốt.
• Hứng thú với thức ăn: Bé há miệng khi thấy người lớn ăn, với tay lấy đồ ăn hoặc nhìn chăm chú vào thức ăn.
• Phản xạ đẩy lưỡi yếu dần: Trẻ không còn đẩy thìa ra bằng lưỡi khi được đút ăn.
• Tăng cân đều: Trẻ có sự tăng trưởng ổn định, ít nhất gấp đôi cân nặng lúc sinh.

Cha mẹ nên ghi lại nhật ký phát triển của trẻ, bao gồm cân nặng, khả năng vận động, phản ứng khi tiếp xúc với thức ăn,… để có căn cứ khách quan khi bắt đầu cho bé ăn dặm.

Hướng dẫn xây dựng thực đơn ăn dặm cho trẻ sinh non an toàn, đầy đủ dinh dưỡng

Khi trẻ sinh non đã sẵn sàng ăn dặm, chế độ ăn cần được cân nhắc kỹ lưỡng về thành phần, cách chế biến và mức độ thô để phù hợp với khả năng hấp thu của bé.

Nguyên tắc ăn dặm

Tuân thủ nguyên tắc “Ngọt – mặn – đa dạng”. Bắt đầu với các loại bột ngọt như gạo, sau đó đến rau củ nghiền, rồi mới tới đạm thực vật, đạm động vật.

Chế biến

Bắt đầu bằng bột loãng, dần chuyển sang đặc hơn. Các món như cháo, súp mịn có thể được thêm vào thực đơn của con từ tháng thứ 2 – 3 sau khi bắt đầu ăn dặm.

Tần suất

Tuần đầu chỉ nên ăn 1 bữa/ngày và cha mẹ cần quan sát phản ứng của bé. Sau đó tăng dần lên 2 – 3 bữa/ngày khi bé đã thích nghi tốt.

Tiếp tục duy trì sữa mẹ/sữa công thức

Sữa vẫn là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính cho trẻ ít nhất đến 12 tháng tuổi. Thức ăn dặm chỉ là bổ sung, tuyệt đối không thay thế.

Cần lưu ý gì khi cho trẻ sinh non ăn dặm?

Việc chăm sóc trẻ sinh non vốn đã khó khăn, việc ăn dặm càng cần phải nhẹ nhàng, linh hoạt và kiên nhẫn. Cha mẹ hãy lưu ý:

• Không ép ăn: Trẻ sinh non có thể sẽ cần nhiều thời gian hơn để làm quen với thức ăn. Việc ép ăn sẽ gây tâm lý sợ hãi, chán ăn.
• Theo dõi phản ứng dị ứng: Chỉ nên cho bé thử từng loại thực phẩm mới trong 3 ngày để theo dõi dấu hiệu tiêu chảy, phát ban, nổi mẩn.
• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Mỗi trẻ có đặc điểm phát triển khác nhau. Cha mẹ nên hỏi ý kiến chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ nhi khi cần điều chỉnh thực đơn hoặc gặp khó khăn trong quá trình ăn dặm.
• Đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm: Thực phẩm cho trẻ phải được rửa sạch, nấu chín kỹ. Dụng cụ chế biến và đựng thức ăn cần được tiệt trùng thường xuyên.

Như vậy, việc xác định đúng thời điểm trẻ sinh non mấy tháng được ăn dặm và cách ăn dặm phù hợp cho trẻ sinh non là điều không đơn giản nhưng hoàn toàn có thể thực hiện tốt nếu cha mẹ hiểu rõ nguyên tắc cũng như lắng nghe cơ thể trẻ. Hãy ưu tiên theo dõi sự phát triển thực tế và tuổi hiệu chỉnh thay vì áp dụng cứng nhắc theo độ tuổi sinh học. Bên cạnh đó, hãy luôn đồng hành với bác sĩ để đảm bảo an toàn và dinh dưỡng tốt nhất cho bé trong suốt quá trình lớn khôn.

Và đừng quên rằng, ngoài dinh dưỡng hợp lý thì tiêm phòng đầy đủ cũng là cách thiết thực để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho trẻ sinh non. Trong đó, vắc xin 6 trong 1 là mũi tiêm đặc biệt quan trọng, giúp bé chống lại 6 bệnh nguy hiểm gồm: Bạch hầu, ho gà, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và viêm màng não mủ do Hib. Trẻ sinh non vẫn cần được tiêm vắc xin 6 trong 1 đúng lịch. Tuy nhiên, trước khi tiêm, cha mẹ cần đưa bé đi khám sàng lọc kỹ lưỡng để đảm bảo an toàn tuyệt đối. Việc tiêm chủng không chỉ giúp tăng cường miễn dịch cho bé mà còn giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và biến chứng nặng khi tiếp xúc với mầm bệnh ngoài cộng đồng.

Hãy liên hệ với bác sĩ nhi khoa hoặc Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn chi tiết về lịch tiêm và chăm sóc sau tiêm phù hợp cho trẻ sinh non.