Tiểu không tự chủ ở nữ giới là gì? Cách điều trị hiệu quả

Tiểu không tự chủ là tình trạng không kiểm soát được việc đi tiểu, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt ở nữ giới. Bệnh lý này có thể kiểm soát tốt nếu được phát hiện và điều trị đúng cách. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, cách nhận biết, điều trị và phòng tránh tình trạng tiểu không tự chủ ở nữ giới một cách toàn diện qua bài viết sau đây.

Tiểu không tự chủ ở nữ giới là gì?

Tiểu không tự chủ ở nữ giới là tình trạng rò rỉ nước tiểu mà không báo trước khi có nhu cầu đi tiểu, xuất phát từ rối loạn kiểm soát bàng quang và cơ thắt niệu đạo. Tình trạng này thường gây phiền toái, làm giảm chất lượng cuộc sống và khiến người bệnh ngại giao tiếp xã hội.

Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ dẫn đến tiểu không tự chủ. Trước hết, cơ sàn chậu suy yếu là nguyên nhân rất phổ biến, thường gặp sau sinh nở, lão hóa hoặc luyện tập thể dục quá sức. Khi các cơ nâng đỡ bàng quang và niệu đạo mất đi sự vững chắc, việc kiểm soát nước tiểu trở nên khó khăn. Ngoài ra, những tổn thương trực tiếp ở cơ thắt niệu đạo hoặc mô hỗ trợ bàng quang sau phẫu thuật vùng chậu, hoặc do chấn thương thần kinh, cũng khiến người bệnh mất khả năng ngăn dòng tiểu.

Một nguyên nhân khác đến từ tình trạng thừa cân, béo phì hoặc táo bón mãn tính. Khi áp lực trong ổ bụng tăng cao, bàng quang sẽ bị đè nén, từ đó dễ dẫn đến són tiểu. Các bệnh lý thần kinh hay mãn tính, chẳng hạn như đái tháo đường hoặc thoái hóa thần kinh cột sống, có thể cản trở việc truyền tín hiệu từ não đến bàng quang, gây rối loạn chức năng kiểm soát tiểu tiện.

Cuối cùng, một số yếu tố liên quan đến thói quen sinh hoạt và sử dụng chất kích thích cũng ảnh hưởng không nhỏ. Caffeine, rượu hoặc thuốc lợi tiểu có tác dụng kích thích bàng quang, khiến tình trạng són tiểu xảy ra thường xuyên hơn. Như vậy, tiểu không tự chủ ở nữ giới thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân phối hợp, và việc nhận diện đúng yếu tố nguy cơ sẽ giúp việc điều trị hiệu quả hơn.

Triệu chứng thường gặp khi bị tiểu không tự chủ

Tiểu không tự chủ ở nữ giới không chỉ đơn giản là tình trạng són tiểu, mà còn đi kèm nhiều biểu hiện đa dạng, ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt và tâm lý người bệnh. Một trong những triệu chứng phổ biến nhất là cảm giác buồn tiểu đột ngột và dữ dội, khiến bệnh nhân không kịp vào nhà vệ sinh. Đây được gọi là tiểu gấp, thường gặp ở người có bàng quang kích thích hoặc rối loạn thần kinh điều khiển tiểu tiện.

Ngoài ra, nhiều phụ nữ gặp tình trạng tiểu són khi cười, ho, hắt hơi mạnh, hoặc trong quá trình vận động như chạy nhảy, nâng vật nặng. Điều này cho thấy cơ sàn chậu hoặc cơ thắt niệu đạo đã suy yếu, không đủ khả năng giữ chặt dòng nước tiểu trước những tác động từ bên ngoài.

Một dấu hiệu khác là đi tiểu quá nhiều lần trong ngày, thậm chí vào ban đêm người bệnh phải thức dậy từ hai lần trở lên để đi vệ sinh. Tần suất tiểu tiện tăng cao không chỉ gây mệt mỏi, mất ngủ mà còn làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống.

Đáng chú ý, một số trường hợp có thể bị tiểu són khi chỉ nghe tiếng nước chảy hoặc khi thay đổi tư thế đột ngột như đứng lên, ngồi xuống. Điều này phản ánh sự mất kiểm soát nghiêm trọng của hệ thần kinh - cơ bàng quang.

Tóm lại, các triệu chứng của tiểu không tự chủ ở nữ giới rất đa dạng và có thể diễn tiến từ nhẹ đến nặng. Việc phát hiện sớm và mô tả đầy đủ biểu hiện cho bác sĩ sẽ giúp xác định loại tiểu không tự chủ mà người bệnh đang gặp phải, từ đó đưa ra phương pháp điều trị phù hợp và hiệu quả hơn.

Tiểu không tự chủ ở nữ giới có nguy hiểm không?

Nếu không được can thiệp sớm, tiểu không tự chủ ở nữ giới có thể dẫn đến nhiều hậu quả dài hạn. Tình trạng ẩm ướt liên tục tại vùng kín dễ gây nhiễm khuẩn da và viêm nhiễm, đồng thời làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát nếu không điều trị triệt để. Việc mất khả năng kiểm soát tiểu tiện cũng ảnh hưởng mạnh đến tâm lý, khiến người bệnh dễ mất ngủ, cáu gắt, thậm chí rơi vào trầm cảm. 

Khi nhận thấy tiểu không kiểm soát làm suy giảm chất lượng cuộc sống, xuất hiện giảm trương lực cơ dẫn đến té ngã do vội vã đi vệ sinh, hoặc nghi ngờ có rối loạn bàng quang hay thần kinh, người bệnh nên chủ động đến khám bác sĩ tiết niệu hoặc phụ khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Chẩn đoán tiểu không tự chủ ở nữ giới

Để chẩn đoán tiểu không tự chủ ở nữ giới, bác sĩ thường bắt đầu bằng việc khai thác kỹ tiền sử và theo dõi các đặc điểm tiểu tiện:

• Tần suất tiểu, số lần són, các yếu tố kích hoạt.
• Nhật ký tiểu tiện từ 2 - 3 ngày.
• Tình trạng tiểu nhiều hay đêm.

Các xét nghiệm sẽ được yêu cầu thực hiện thêm tuỳ vào tình trạng của mỗi bệnh nhân để bác sĩ có thêm bằng chứng đưa ra chẩn đoán và phương hướng điều trị:

• Xét nghiệm nước tiểu để loại trừ nhiễm trùng.
• Siêu âm, đo sức căng bàng quang, nội soi bàng quang để loại trừ ung thư hoặc tổn thương.
• Niệu động học, giúp đánh giá cơ trơn bàng quang và khả năng lưu giữ nước tiểu. 

Cách điều trị tiểu không tự chủ ở nữ giới

Trước khi liệt kê các phương án, cần nhấn mạnh rằng điều trị cần cá nhân hóa, dựa vào nguyên nhân và mức độ bệnh:

Điều trị tại nhà:

• Tập Kegel: Tăng cường cơ sàn chậu bằng cách co rồi thả lỏng, 2 lần/ngày, mỗi lần 30 nhịp.
• Điều chỉnh thói quen đi tiểu: Cố gắng nhịn thêm 10 phút khi có cảm giác buồn tiểu và tăng dần thời gian.
• Điều chỉnh thói quen ăn uống: Hạn chế caffeine, rượu bia, chất tạo ngọt nhân tạo; thêm chất xơ để giảm táo bón.
• Kiểm soát cân nặng và ngừng hút thuốc: Giảm áp lực lên bàng quang và tăng hiệu quả cơ sàn chậu.

Điều trị y tế:

• Kem estrogen âm đạo: Tăng độ đàn hồi vùng sàn chậu.
• Đặt vòng Pessary: Hỗ trợ cơ sàn chậu và giảm són tiểu nếu có sa tử cung.
• Tiêm botulinum toxin: Dùng khi co thắt bàng quang quá mức.
• Phẫu thuật: Khi mất kiểm soát nặng, bác sĩ có thể chỉ định sửa cơ sàn chậu hoặc nâng niệu đạo.

Có thể chủ động phòng ngừa tình trạng tiểu không tự chủ ở nữ giới bằng cách duy trì những thói quen tốt cho sức khỏe tiết niệu và cơ sàn chậu. Trước hết, hãy xây dựng chế độ sinh hoạt lành mạnh, ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ để hỗ trợ tiêu hóa và tránh táo bón - yếu tố có thể làm tăng áp lực lên bàng quang. Bên cạnh đó, việc rèn luyện cơ sàn chậu thường xuyên, đặc biệt sau khi sinh, sẽ giúp tăng khả năng kiểm soát tiểu tiện và hạn chế tình trạng són tiểu.  Duy trì cân nặng hợp lý và phòng tránh bụng chướng do táo bón hoặc thừa cân cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giảm áp lực lên bàng quang, góp phần bảo vệ chức năng tiểu tiện lâu dài.

Tiểu không tự chủ ở nữ giới là tình trạng phổ biến nhưng có thể kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện và điều trị đúng cách. Sự kết hợp giữa tập luyện cơ sàn chậu, điều chỉnh sinh hoạt và can thiệp y tế khi cần thiết sẽ giúp giảm đáng kể triệu chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được hỗ trợ kịp thời và hiệu quả.