Tiêu chảy mãn tính là gì? Những thông tin cần biết

Tiêu chảy mãn tính có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của người bệnh. Nếu không được can thiệp kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Do đó, việc hiểu rõ các dấu hiệu và triệu chứng của tình trạng này là rất quan trọng để bạn có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả. Dưới đây là những thông tin cơ bản về tiêu chảy kéo dài mà bạn nên biết.

Tiêu chảy mãn tính là gì?

Tiêu chảy mãn tính là tình trạng đi ngoài phân lỏng kéo dài liên tục trong thời gian từ 4 tuần trở lên, với tần suất trung bình trên 3 lần mỗi ngày. Đây là một dạng rối loạn tiêu hóa ít gặp hơn tiêu chảy cấp tính, nhưng lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe tổng thể nếu không được chẩn đoán và điều trị đúng cách.

Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, bao gồm các bệnh lý mạn tính ở đường tiêu hóa như hội chứng ruột kích thích, bệnh viêm ruột (Crohn, viêm loét đại tràng), rối loạn hấp thu, hoặc do nhiễm trùng kéo dài, tác dụng phụ của thuốc và các yếu tố miễn dịch. Tiêu chảy mạn tính không chỉ gây mất nước, rối loạn điện giải mà còn có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, giảm cân không rõ nguyên nhân và ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Theo một số thống kê, tỷ lệ người trưởng thành mắc tiêu chảy mạn tính dao động khoảng từ 1-4%. Phát hiện sớm và xác định nguyên nhân chính xác là yếu tố then chốt để điều trị hiệu quả tình trạng này.

Nguyên nhân gây tiêu chảy mạn tính

Tiêu chảy mạn tính có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố khác nhau, như rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng kéo dài, bất dung nạp thực phẩm hoặc các bệnh lý nền nghiêm trọng. Dưới đây là một số nhóm nguyên nhân phổ biến:

Yếu tố ăn uống

Chế độ ăn uống là nguyên nhân thường gặp trong các trường hợp tiêu chảy mạn tính. Uống quá nhiều rượu, bia hoặc đồ uống chứa caffeine có thể kích thích nhu động ruột, gây phân lỏng và đi ngoài nhiều lần trong ngày. Ngoài ra, các loại đường và chất tạo ngọt nhân tạo như sorbitol, mannitol, fructose có trong kẹo, sữa và nước ngọt cũng có thể gây tiêu chảy ở một số người nhạy cảm.

Dị ứng và không dung nạp thực phẩm

Tiêu chảy mạn tính có thể xảy ra ở người mắc bệnh Celiac, tình trạng cơ thể phản ứng miễn dịch với gluten có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Ngoài ra, người không dung nạp lactose (đường sữa) cũng dễ bị tiêu chảy khi tiêu thụ sữa hoặc các sản phẩm từ sữa.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây rối loạn tiêu hóa khi sử dụng kéo dài, bao gồm: kháng sinh (amoxicillin, cefpodoxime…), thuốc chống trầm cảm, thuốc kháng acid chứa magie, thuốc nhuận tràng, thuốc ức chế bơm proton (omeprazole, lansoprazole) và các thuốc hóa trị liệu. Một số dược liệu có tác dụng nhuận tràng cũng có thể là nguyên nhân tiềm ẩn.

Nhiễm trùng đường ruột

Nhiễm khuẩn hoặc ký sinh trùng mạn tính như lỵ trực khuẩn, amíp,… có thể gây tiêu chảy kéo dài. Trong những trường hợp này, việc xét nghiệm phân là cần thiết để xác định chính xác tác nhân gây bệnh và có hướng điều trị phù hợp.

Bệnh viêm ruột mạn tính (IBD)

Hai dạng viêm ruột phổ biến là bệnh Crohn và viêm loét đại tràng có thể dẫn đến tiêu chảy mạn tính kèm theo các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, sụt cân, buồn nôn và đau bụng.

Nguyên nhân khác:

• Hội chứng ruột kích thích (IBS) thường gây tiêu chảy xen kẽ táo bón.
• Các rối loạn nội tiết như cường giáp, đái tháo đường.
• Biến chứng sau phẫu thuật ổ bụng hoặc tiêu hóa.
• Một số khối u tiết hormon như u carcinoid cũng có thể làm gia tăng bài tiết dịch tiêu hóa, dẫn đến tiêu chảy kéo dài.

Tiêu chảy mãn tính ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe?

Tiêu chảy mãn tính không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt hàng ngày mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.

Một trong những hậu quả thường gặp là mất nước. Việc đi ngoài nhiều lần với phân lỏng khiến cơ thể mất đi lượng lớn nước và chất điện giải. Nếu không bù nước đầy đủ, người bệnh có thể rơi vào tình trạng mất nước cấp, dẫn đến khô da, khát nước dữ dội, giảm bài tiết nước tiểu. Trong những trường hợp nghiêm trọng, mất nước có thể gây rối loạn tri giác, tụt huyết áp, thậm chí đe dọa tính mạng.

Bên cạnh đó, tiêu chảy kéo dài dẫn đến rối loạn điện giải, đặc biệt là hạ natri, kali hoặc magie máu. Điều này có thể gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, yếu cơ, chuột rút, tim đập bất thường và co giật. Rối loạn điện giải nếu kéo dài sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng tim mạch, thần kinh và cơ bắp.

Một hệ lụy khác là suy dinh dưỡng. Khi quá trình hấp thu dưỡng chất qua ruột bị rối loạn do tiêu chảy, cơ thể không nhận đủ vitamin và khoáng chất thiết yếu, dẫn đến sụt cân, suy nhược và suy giảm miễn dịch. Trẻ nhỏ mắc tiêu chảy mãn tính còn có nguy cơ chậm phát triển thể chất và tinh thần.

Cách điều trị chứng tiêu chảy

Việc điều trị tiêu chảy mạn tính cần được thực hiện theo nguyên tắc phối hợp, bao gồm:

• Điều trị triệu chứng: Sử dụng thuốc cầm tiêu chảy trong các trường hợp tiêu chảy nặng, nhưng phải tuân thủ chỉ định và giám sát y tế để tránh lạm dụng và các tác dụng phụ không mong muốn.
• Điều trị nguyên nhân: Xác định và xử lý nguyên nhân gây tiêu chảy mãn tính, tùy thuộc vào từng bệnh lý nền như nhiễm trùng, rối loạn tiêu hóa hay dị ứng thực phẩm để xây dựng phác đồ điều trị thích hợp.
• Bù nước và điện giải: Do tiêu chảy kéo dài dễ gây mất nước và rối loạn điện giải, việc bổ sung dịch truyền hoặc dung dịch bù điện giải là cần thiết nhằm ổn định tình trạng cơ thể và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
• Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Người bệnh cần duy trì chế độ ăn cân bằng, dễ tiêu hóa, giàu dưỡng chất để hỗ trợ phục hồi thể trạng và tránh suy dinh dưỡng.
• Theo dõi và tái khám: Thực hiện theo dõi liên tục các triệu chứng, tái khám định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phác đồ khi cần thiết.

Tiêu chảy mãn tính không chỉ gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với sức khỏe nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Nếu bạn gặp phải tình trạng tiêu chảy kéo dài, đừng chủ quan mà hãy đến cơ sở y tế để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu từ bác sĩ.