Nguyên nhân nào gây ra tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy?

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy. Đồng thời, bài viết cũng sẽ cung cấp triệu chứng nguy hiểm và cách chăm sóc điều trị khi gặp phải tình trạng này. Hãy cùng Trung tâm Tiêm chủng Long Châu khám phá ngay nhé!

Tổng quan về tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy

Mỗi người có thói quen đi tiêu khác nhau. Có người đi tiêu một đến hai lần mỗi ngày, trong khi người khác chỉ đi vài lần mỗi tuần. Dù tần suất khác nhau, hệ tiêu hóa khỏe mạnh thường tạo ra phân mềm, dễ dàng thải ra ngoài, không gây đau và không cần rặn mạnh. Trong nhiều trường hợp, tiêu chảy hoặc táo bón xảy ra riêng lẻ chỉ là phản ứng tạm thời của cơ thể do thay đổi ăn uống, sinh hoạt hoặc căng thẳng.

Tuy nhiên, khi tình trạng táo bón và tiêu chảy xảy ra xen kẽ và kéo dài, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo hệ tiêu hóa đang gặp vấn đề. Hiện tượng nhu động ruột hoạt động bất thường có thể khiến quá trình tiêu hóa bị rối loạn, gây ra phân lúc cứng lúc lỏng, khó kiểm soát thói quen đi tiêu.

Táo bón xen kẽ tiêu chảy là triệu chứng không phổ biến nhưng vẫn có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau. Nếu tình trạng táo bón xen lẫn tiêu chảy diễn ra thường xuyên, kéo dài nhiều ngày hoặc đi kèm với các triệu chứng bất thường như đau bụng, đầy hơi, buồn nôn hoặc sút cân, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Nguyên nhân nào gây ra tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy?

Do dinh dưỡng không phù hợp

Chế độ ăn uống có ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ tiêu hóa, đặc biệt là nhu động ruột. Ở những người có cơ địa nhạy cảm, việc ăn kiêng không đúng cách hoặc tiêu thụ một số loại thực phẩm dễ gây kích ứng có thể dẫn đến tình trạng táo bón, tiêu chảy hoặc vừa táo bón vừa tiêu chảy. Theo thông tin từ Viện Quốc gia về Bệnh tiểu đường, Tiêu hóa và Thận Hoa Kỳ (NIDDK), các phản ứng không dung nạp hoặc dị ứng thực phẩm không chỉ gây khó chịu ngay lập tức mà còn có thể làm xuất hiện các triệu chứng kéo dài, bao gồm tiêu chảy mạn tính.

Nhiều loại thực phẩm tưởng chừng vô hại lại có thể gây phản ứng bất lợi với hệ tiêu hóa của một số người. Chẳng hạn, sữa động vật, ngũ cốc chứa gluten, đậu nành, trứng hoặc các loại hải sản là những thành phần phổ biến dễ gây kích thích. Thậm chí, một số chất tạo ngọt có trong kẹo không đường, thực phẩm chế biến sẵn hoặc thuốc cũng có thể làm rối loạn chức năng ruột. Khi cơ thể không thể tiêu hóa hoặc hấp thụ tốt các thành phần này, nhu động ruột có thể trở nên bất thường, dẫn đến thay đổi trong thói quen đi tiêu.

Nếu triệu chứng rối loạn tiêu hóa như vừa táo bón vừa tiêu chảy xuất hiện thường xuyên sau bữa ăn, dù không nghiêm trọng, người bệnh vẫn nên chú ý theo dõi và ghi lại các loại thực phẩm đã sử dụng từ đó điều chỉnh chế độ ăn hợp lý hơn góp phần cải thiện sức khỏe tiêu hóa lâu dài.

Vừa táo bón vừa tiêu chảy do nguyên nhân bệnh lý

Tình trạng táo bón xen kẽ tiêu chảy có thể liên quan đến nhiều nguyên nhân tiềm ẩn trong hệ tiêu hóa từ các rối loạn chức năng nhẹ đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn.

Một trong những nguyên nhân phổ biến là nhiễm trùng tiêu hóa cấp tính do virus như norovirus, gây viêm niêm mạc dạ dày – ruột. Tình trạng viêm khiến ruột không thể hấp thu nước hiệu quả, gây tiêu chảy. Nếu kéo dài, viêm có thể làm rối loạn chức năng co bóp của ruột dẫn đến táo bón và làm các triệu chứng luân phiên xuất hiện.

Ngoài ra, bệnh viêm ruột mạn tính (IBD) như Crohn hoặc viêm loét đại tràng cũng thường gây thay đổi thói quen đi tiêu. Các tổn thương trong ruột làm rối loạn nhu động, khiến người bệnh trải qua cả táo bón lẫn tiêu chảy xen kẽ.

Hội chứng ruột kích thích (IBS) cũng là một nguyên nhân gây ra tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy. Dù không gây viêm hay tổn thương rõ ràng, nhưng rối loạn vận động ruột và ảnh hưởng từ yếu tố tâm lý như stress cùng chế độ ăn uống không phù hợp có thể khiến người bệnh liên tục thay đổi giữa tiêu chảy và táo bón.

Một nguyên nhân nghiêm trọng hơn không thể bỏ qua là ung thư đại – trực tràng. Giai đoạn đầu của bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng, tuy nhiên người bệnh có thể nhận thấy tình trạng thay đổi bất thường trong thói quen đi tiêu. Táo bón kéo dài xen kẽ tiêu chảy không rõ nguyên nhân, kèm theo cảm giác đi ngoài không hết phân hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài, có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm của khối u tại đại tràng.

Tiêu chảy đột ngột kèm phân đen và táo bón kéo dài cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư dạ dày. Táo bón thường xuất hiện ở giai đoạn muộn do giảm vận động và suy yếu cơ bụng bệnh nhân. Nếu đi kèm các triệu chứng như đau bụng tăng dần, đầy bụng, chán ăn, nôn ói, khó nuốt hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân, bạn nên đi khám ngay.

Tình trạng rối loạn khi đi tiêu kéo dài không nên xem nhẹ. Việc thăm khám và tầm soát kịp thời sẽ giúp xác định nguyên nhân chính xác, từ đó có hướng điều trị phù hợp, đặc biệt với những trường hợp nghi ngờ bệnh lý viêm ruột hoặc ung thư đường tiêu hóa.

Nguyên nhân do thay đổi sinh lý khi mang thai

Trong thai kỳ, nhiều phụ nữ gặp tình trạng táo bón xen kẽ tiêu chảy do các yếu tố thay đổi trong cơ thể và thói quen sinh hoạt. Sự thay đổi chế độ ăn uống, nhạy cảm hoặc dị ứng với một số thực phẩm có thể gây rối loạn tiêu hóa. Việc bổ sung vitamin và khoáng chất cần thiết cho thai kỳ cũng ảnh hưởng đến nhu động ruột, gây ra hiện tượng táo bón hoặc tiêu chảy. Thay đổi hormone trong cơ thể khi mang thai làm chậm quá trình tiêu hóa và ảnh hưởng đến hoạt động của ruột. Ngoài ra, sự phát triển của thai nhi tạo áp lực lên ruột, gây chèn ép và làm phân di chuyển khó khăn hơn dẫn đến táo bón.

Chẩn đoán và điều trị tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy

Phương pháp chẩn đoán xác định bệnh

Để chẩn đoán chính xác tình trạng táo bón xen kẽ tiêu chảy, bác sĩ sẽ kết hợp khám lâm sàng và các xét nghiệm cận lâm sàng. Trong quá trình khám, bệnh nhân cần cung cấp thông tin chi tiết về tần suất đi tiêu, tính chất phân, tiền sử dùng thuốc, cân nặng và bệnh lý gia đình để giúp xác định nguyên nhân. Dựa trên đó, các xét nghiệm máu, phân và nội soi đại tràng được thực hiện nhằm loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng như viêm ruột hoặc ung thư đại – trực tràng. Ngoài ra, các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm, X-quang, MRI hay CT scan hỗ trợ đánh giá cấu trúc và chức năng hệ tiêu hóa, giúp bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp, nâng cao hiệu quả chữa trị và phòng ngừa biến chứng.

Điều trị tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy

Khi triệu chứng còn nhẹ, việc thay đổi thói quen ăn uống là bước đầu tiên. Người bệnh nên hạn chế những thực phẩm dễ gây kích ứng hoặc không phù hợp với cơ thể, đồng thời tăng cường bổ sung nước và chất xơ để giúp phân mềm hơn, giảm tình trạng táo bón.

Bên cạnh đó, việc tìm hiểu nguyên nhân gốc rễ của triệu chứng này là rất cần thiết nhằm đưa ra phương án điều trị phù hợp, giúp ngăn ngừa các biến chứng và bảo vệ chức năng tiêu hóa lâu dài.

Hy vọng qua bài viết này bạn đã hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách xử lý khi gặp tình trạng vừa táo bón vừa tiêu chảy. Việc nhận biết sớm và điều chỉnh thói quen sinh hoạt, ăn uống hợp lý sẽ giúp cải thiện sức khỏe đường tiêu hóa hiệu quả. Nếu triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời, bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện.

Tham khảo thêm các bài viết liên quan tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để cập nhật kiến thức sức khỏe hữu ích và phòng ngừa các vấn đề tiêu hóa hiệu quả hơn bạn nhé!