Thực đơn hàng ngày cho người cắt túi mật: Ăn gì để tiêu hoá khỏe hơn?

Sau khi cắt túi mật, chức năng tiêu hoá chất béo bị ảnh hưởng, dễ gây rối loạn tiêu hoá nếu ăn uống không phù hợp. Một thực đơn dinh dưỡng cân đối, ít chất béo và giàu chất xơ giúp cơ thể thích nghi tốt, giảm khó chịu đường tiêu hoá và hỗ trợ hồi phục hiệu quả.

Nguyên tắc dinh dưỡng cho người cắt túi mật

Sau khi cắt túi mật, cơ thể cần một khoảng thời gian để thích nghi với việc dịch mật được tiết trực tiếp từ gan vào ruột non, thay vì được dự trữ và điều tiết qua túi mật như trước. Sự thay đổi này có thể khiến bệnh nhân gặp phải một số rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, đầy hơi, chướng bụng hoặc khó tiêu, đặc biệt là khi ăn những thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc khó tiêu hóa.

Chính vì vậy, việc xây dựng một chế độ ăn uống hợp lý, cân bằng và dễ tiêu là vô cùng quan trọng để hỗ trợ hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả, giảm thiểu triệu chứng và giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng. Trước khi đi vào thực đơn cụ thể, người bệnh cần nắm rõ một số nguyên tắc quan trọng:

• Chia nhỏ bữa ăn: Thay vì ăn 3 bữa chính như bình thường, nên chia thành 5 - 6 bữa nhỏ trong ngày để giảm áp lực lên hệ tiêu hóa.
• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa: Cháo, súp, rau củ mềm, thịt nạc, cá hấp là lựa chọn phù hợp.
• Tránh thực phẩm nhiều dầu mỡ: Các món chiên, xào, thức ăn nhanh hoặc thịt mỡ nên được loại bỏ khỏi thực đơn.
• Giảm chất béo động vật và cholesterol: Hạn chế lòng đỏ trứng, nội tạng, da gà, các loại đồ hộp.
• Tăng cường chất xơ một cách từ từ: Chất xơ giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh nhưng nếu bổ sung quá nhanh có thể gây đầy hơi.
• Uống đủ nước: Nên uống từ 1.5 đến 2 lít nước mỗi ngày, ưu tiên nước ấm hoặc nước gạo rang.

Thực đơn hàng ngày cho người cắt túi mật

Dưới đây là thực đơn mẫu trong một ngày dành cho người vừa cắt túi mật, có thể được áp dụng trong những tuần đầu tiên sau phẫu thuật.

Bữa sáng (6 giờ 30 - 7 giờ 30)

Mục tiêu: Cung cấp năng lượng nhẹ nhàng, khởi động hệ tiêu hóa.

Cháo yến mạch nấu với nước rau củ: Có thể thêm một ít thịt gà xé nhỏ hoặc cá hồi tán nhuyễn.

1/2 quả bơ hoặc 1 quả chuối chín: Giàu kali và chất xơ mềm, tốt cho nhu động ruột.

1 ly nước ấm hoặc trà gừng nhạt: Giúp làm dịu dạ dày.

Bữa phụ sáng (9 giờ 30 - 10 giờ 00)

Mục tiêu: Giữ ổn định đường huyết và tránh để bụng đói.

Sữa hạt không đường (hạnh nhân, óc chó, đậu nành): Dễ tiêu, cung cấp protein thực vật.

2 - 3 bánh quy lạt hoặc 1 lát bánh mì đen nướng nhẹ.

Bữa trưa (11 giờ 30 - 12 giờ 30)

Mục tiêu: Bổ sung đạm nạc và rau xanh, không dùng mỡ động vật.

Cơm trắng mềm hoặc cơm gạo lứt nấu nhão.

Cá hấp (cá basa, cá hồi hoặc cá quả) ướp nhẹ gừng và rau thơm.

Canh rau mồng tơi nấu với tôm bóc vỏ hoặc canh bí đỏ nấu nhạt.

Rau củ luộc (đậu que, cà rốt, súp lơ xanh): Giúp bổ sung vitamin và chất xơ.

Bữa phụ chiều (15 giờ - 16 giờ)

Mục tiêu: Hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp dinh dưỡng nhẹ nhàng.

1 hộp sữa chua không đường hoặc sữa chua thực vật.

Sinh tố đu đủ hoặc táo xanh pha loãng, không đường.

Bữa tối (18 giờ - 19 giờ)

Mục tiêu: Bữa ăn nhẹ nhàng, dễ tiêu, không làm nặng bụng về đêm.

Cháo đậu xanh nấu nhuyễn với thịt nạc băm.

Rau củ hấp (bí đỏ, cà rốt hoặc khoai lang trắng).

Trà thảo mộc hoặc nước gạo rang ấm để giúp thư giãn hệ tiêu hóa.

Bữa phụ tối (trước khi ngủ nếu thấy đói)

Mục tiêu: Tránh để bụng rỗng gây hạ đường huyết hoặc mất ngủ.

1 ly sữa tách béo hoặc sữa hạt ấm.

1 lát bánh mì nguyên cám (nếu cần).

Những thực phẩm cần tránh sau khi cắt túi mật

Sau khi túi mật bị cắt bỏ, cơ thể không còn khả năng điều tiết dịch mật theo nhu cầu, đặc biệt trong việc tiêu hóa chất béo. Điều này khiến hệ tiêu hóa trở nên nhạy cảm và dễ bị rối loạn nếu ăn uống không phù hợp. Việc tránh các nhóm thực phẩm dưới đây là cần thiết để hỗ trợ quá trình hồi phục, giảm thiểu nguy cơ đầy hơi, tiêu chảy, và các triệu chứng khó chịu khác.

• Thực phẩm chiên, xào và nhiều dầu mỡ: Các món ăn được chế biến bằng phương pháp chiên rán như khoai tây chiên, gà rán, nem rán, cá chiên hoặc các loại thực phẩm fast food đều chứa hàm lượng chất béo cao. Khi ăn những thực phẩm này, dịch mật cần được tiết ra nhiều để tiêu hóa chất béo. Tuy nhiên, ở người đã cắt túi mật, dịch mật không còn được điều tiết phù hợp, khiến mỡ khó tiêu hóa, dễ gây tiêu chảy, đầy bụng và đau quặn bụng.
• Thực phẩm giàu cholesterol và mỡ động vật: Lòng đỏ trứng, nội tạng động vật (gan, tim, dạ dày…), da gà, thịt mỡ và bơ động vật là những thực phẩm có hàm lượng cholesterol cao. Sau phẫu thuật cắt túi mật, gan sẽ phải hoạt động nhiều hơn để xử lý cholesterol, trong khi khả năng điều tiết dịch mật giảm sút. Việc tiêu thụ những thực phẩm này có thể làm tăng gánh nặng chuyển hóa cho gan, đồng thời gây đầy hơi và rối loạn mỡ máu.
• Đồ ngọt có nhiều đường tinh luyện: Bánh kẹo, nước ngọt có ga, kem lạnh, chè ngọt là những thực phẩm giàu đường đơn. Khi tiêu thụ với lượng lớn, chúng có thể gây tăng đường huyết đột ngột, kích thích hoạt động ruột, làm trầm trọng thêm các triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy hoặc đau bụng. Đồng thời, đường tinh luyện còn góp phần làm tăng tích tụ mỡ ở gan.
• Sữa nguyên kem và các sản phẩm từ sữa nhiều béo: Sữa tươi nguyên kem, kem béo, bơ sữa và phô mai béo là các thực phẩm chứa hàm lượng chất béo bão hòa cao. Những chất béo này rất khó tiêu hóa đối với người đã mất túi mật. Ngoài ra, nhiều người sau mổ cũng gặp tình trạng không dung nạp lactose tạm thời, dễ dẫn đến đầy bụng, tiêu chảy hoặc khó chịu sau khi uống sữa.
• Đồ uống có cồn, cà phê và nước có gas: Các loại đồ uống như rượu, bia, cà phê đặc, nước ngọt có gas đều có khả năng gây kích thích niêm mạc đường tiêu hóa. Rượu bia còn làm suy giảm chức năng gan, trong khi gan chính là nơi đảm nhiệm vai trò sản xuất dịch mật. Nước có gas và cà phê cũng làm tăng nhu động ruột, dễ gây tiêu chảy hoặc cảm giác chướng bụng.
• Gia vị cay nồng, thực phẩm lên men và quá mặn: Các loại gia vị như ớt, tiêu, mù tạt cùng với các thực phẩm lên men như dưa muối, cà muối, kim chi và nước mắm đặc đều có tính kích thích cao đối với hệ tiêu hóa. Chúng có thể gây tăng tiết acid dịch vị, làm tổn thương niêm mạc ruột và tạo cảm giác nóng rát, khó chịu. Ngoài ra, lượng muối cao trong thực phẩm muối chua còn có thể gây giữ nước và ảnh hưởng đến huyết áp.

Chế độ ăn uống khoa học sau phẫu thuật cắt túi mật giữ vai trò thiết yếu trong việc giảm triệu chứng khó chịu và hỗ trợ phục hồi chức năng tiêu hóa. Việc lựa chọn thực phẩm phù hợp, hạn chế chất béo, tăng chất xơ và tránh các tác nhân gây kích ứng là điều cần thiết. Một thực đơn hàng ngày cho người cắt túi mật được thiết kế hợp lý sẽ giúp cơ thể thích nghi tốt hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống lâu dài.