Tê bì chân tay là thiếu chất gì? Mức độ nguy hiểm và cách cải thiện

Nhiều người chủ quan cho rằng tê bì chân tay chỉ là dấu hiệu mệt mỏi hoặc vận động sai tư thế. Tuy nhiên, theo các chuyên gia dinh dưỡng, tình trạng tê bì kéo dài có thể liên quan đến thiếu hụt dinh dưỡng hoặc bệnh lý thần kinh tiềm ẩn. 

Tê bì chân tay là thiếu chất gì?

Câu hỏi này thường được đặt ra khi triệu chứng tê bì chân tay kéo dài và câu trả lời nằm ở sự thiếu hụt các vi chất thiết yếu cho hệ thần kinh. Những dưỡng chất này đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ lớp vỏ myelin của dây thần kinh, chuyển hóa năng lượng và duy trì sự cân bằng điện giải. Khi cơ thể thiếu chúng, tín hiệu thần kinh bị gián đoạn, dẫn đến cảm giác tê râm ran, châm chích hoặc mất cảm giác ở đầu ngón tay chân. 

Vậy tình trạng như trên là thiếu chất gì?

Thiếu vitamin B1 (Thiamin)

Vitamin B1 hay thiamin là dưỡng chất quan trọng cho hệ thần kinh, giúp chuyển hóa carbohydrate thành năng lượng và hỗ trợ dẫn truyền xung động thần kinh từ não đến chi. Khi thiếu vitamin B1, dây thần kinh bị đói năng lượng, gây tê râm ran tay chân, mệt mỏi toàn thân và yếu cơ, đặc biệt ở người uống rượu nhiều hoặc ăn gạo xay xát kỹ - những yếu tố làm giảm hấp thu thiamin.

Thiếu vitamin B6 

Vitamin B6 tham gia tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, giúp ổn định tâm trạng và cảm giác chi. Thiếu hụt B6 gây tê ngứa bàn tay bàn chân, kèm theo đau đầu, trầm cảm nhẹ hoặc chuột rút - tình trạng thường gặp ở phụ nữ dùng thuốc tránh thai lâu năm, người dùng thuốc chống lao hoặc người cao tuổi do hấp thu kém.

Thiếu vitamin B12 

Vitamin B12 là "lá chắn" cho lớp vỏ myelin bảo vệ dây thần kinh, ngăn ngừa thoái hóa và mất dẫn truyền. Thiếu B12 dẫn đến bệnh lý thần kinh ngoại biên nghiêm trọng với triệu chứng tê bì tay chân, yếu cơ, suy giảm trí nhớ và thậm chí thiếu máu ác tính. Tình trạng này đặc biệt phổ biến ở người ăn chay trường, người cao tuổi (hấp thu giảm 30% sau 60 tuổi) hoặc mắc viêm dạ dày mãn tính.

Thiếu canxi và magie

Canxi và magie giúp đảm bảo cho sự co giãn cơ và dẫn truyền thần kinh ổn định đồng thời giúp duy trì nồng độ điện giải cân bằng. Thiếu hai khoáng chất này gây co giật nhẹ, tê buốt đầu ngón tay chân, đặc biệt về đêm, thường gặp ở phụ nữ mãn kinh hoặc người ăn kiêng thiếu rau củ.

Thiếu axit folic (vitamin B9)

Axit folic hay folate tham gia tổng hợp tế bào thần kinh và hồng cầu, đảm bảo oxy đến đầy đủ cho dây thần kinh. Thiếu folate gây thiếu máu hồng cầu to, làm giảm cung cấp oxy cho thần kinh, dẫn đến tê bì thiếu máu thiếu sắt, giảm cung cấp oxy cho mô thần kinh, gây tê châm chích tay chân và mệt mỏi. Tình trạng này phổ biến ở phụ nữ mang thai, người nghiện rượu hoặc chế độ ăn thiếu rau lá.

Thiếu kali (K)

Kali giúp cân bằng điện giải, duy trì hoạt động cơ bắp và thần kinh mượt mà, ngăn ngừa co thắt mạch máu. Việc thiếu hụt kali dẫn đến mệt mỏi, yếu cơ, co giật nhẹ và tê tay chân, thường do dùng thuốc lợi tiểu hoặc ăn mặn quá mức.

Tê bì chân tay có nguy hiểm không?

Tê bì chân tay là một hiện tượng khá phổ biến, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Mức độ nguy hiểm của nó tùy thuộc vào nguyên nhân và thời gian kéo dài của tình trạng này.

Trong nhiều trường hợp, tê bì chân tay chỉ là hiện tượng sinh lý bình thường và không đáng lo ngại, xảy ra khi:

• Bạn ngồi hoặc nằm sai tư thế quá lâu, đè nén lên dây thần kinh hoặc làm máu khó lưu thông.
• Hiện tượng này biến mất sau vài phút khi bạn thay đổi tư thế và vận động nhẹ nhàng.
• Do thiếu hụt tạm thời một số vitamin và khoáng chất (nhóm B, Canxi, Kali).

Tuy nhiên, tình trạng tê bì chân tay cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo vấn đề sức khỏe nghiệm trọng, cần được theo dõi và can thiệp kịp thời. Nếu tê bì chân tay có các đặc điểm sau đây, bạn cần đến gặp bác sĩ để thăm khám:

• Tình trạng tê bì kéo dài liên tục trên 6 tuần và không tự khỏi.
• Tê bì kèm theo các triệu chứng khác như:
  • Đau nhức ở cổ, vai gáy lan xuống tay hoặc lưng lan xuống chân.
  • Yếu cơ, teo cơ, hoặc liệt chi (mất khả năng vận động).
  • Thay đổi về màu sắc hay hình dạng của chân/tay.
  • Rối loạn cảm giác nặng (mất hết cảm giác).
  • Khó kiểm soát bàng quang và ruột (rối loạn tiểu tiện không tự chủ).
  • Chóng mặt, đau đầu dữ dội, khó tập trung, hay quên, khó thở, thậm chí co giật.
  • Tê bì do bệnh nền như tiểu đường, tim mạch (do xơ vữa động mạch, tắc mạch máu).

Nếu không điều trị sớm khi nguyên nhân là bệnh lý, tê bì chân tay có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề như:

• Teo cơ, liệt chi, mất khả năng vận động.
• Tổn thương thần kinh ngoại biên vĩnh viễn.
• Nguy hiểm đến tính mạng nếu do khối u ác tính chèn ép hệ thống dây thần kinh hoặc các bệnh lý toàn thân nghiêm trọng.

Làm sao để cải thiện tình trạng tê bì chân tay do thiếu chất?

Cải thiện tê bì chân tay do thiếu chất không khó nếu kiên trì kết hợp dinh dưỡng, lối sống và theo dõi y tế. Tập trung vào nguyên nhân gốc rễ sẽ mang lại kết quả lâu dài, giảm triệu chứng lên đến 70% sau 3 tháng. Các biện pháp giúp cải thiện tình trạng tê bì chân tay có thể kể đến như:

• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ và cân đối: Xây dựng chế độ ăn giàu vi chất, ưu tiên vitamin nhóm B từ ngũ cốc nguyên cám và thịt nạc, canxi-magie từ rau củ xanh, kali từ trái cây. Ăn 5 phần rau quả/ngày, kết hợp protein chất lượng cao để tăng hấp thu. Theo dõi calo để tránh thiếu hụt do kiêng khem cực đoan.
• Sử dụng thực phẩm bổ sung khi cần thiết (theo chỉ định bác sĩ): Nếu chế độ ăn chưa đủ, dùng viên bổ thần kinh chứa B1, B6, B12 và alpha-lipoic acid (ALA) để hỗ trợ tái tạo dây thần kinh, hiệu quả cao ở người ăn chay hoặc lớn tuổi. Kiểm tra máu định kỳ để bổ sung chính xác, tránh lạm dụng gây dư thừa.
• Tập luyện và điều chỉnh lối sống: Tập thể dục nhẹ 30 phút/ngày như đi bộ hoặc yoga cải thiện lưu thông máu, giảm tê bì. Hạn chế rượu, cà phê, thuốc lá vì chúng cản trở hấp thu vitamin B. Giữ tư thế đúng, tránh vắt chéo chân lâu để giảm chèn ép thần kinh.

Tê bì chân tay không chỉ là dấu hiệu mệt mỏi thông thường mà còn có thể phản ánh thiếu hụt dinh dưỡng quan trọng như vitamin nhóm B, canxi, magie hoặc folate. Việc bổ sung đúng cách qua chế độ ăn khoa học, luyện tập đều đặn và khám sức khỏe định kỳ là chìa khóa giúp hệ thần kinh khỏe mạnh, giảm cảm giác tê bì và ngăn ngừa biến chứng. Hãy lắng nghe cơ thể ngay hôm nay và hành động để lấy lại sự linh hoạt, thoải mái trong cuộc sống hàng ngày. Tê bì chân tay là thiếu chất gì không còn là bí ẩn nếu bạn chủ động chăm sóc bản thân!