Tăng xông là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Tăng xông là một trong những bệnh lý mạn tính phổ biến, ảnh hưởng đến hàng triệu người trưởng thành. Bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng nhưng lại là nguyên nhân dẫn đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về tim, não và thận. Hiểu rõ về tăng xông giúp bạn chủ động phòng ngừa và kiểm soát tốt hơn.

Tăng xông là gì?

Tăng xông là cách gọi quen thuộc trong dân gian để chỉ tình trạng tăng huyết áp, khi áp lực máu tác động lên thành mạch cao hơn mức bình thường. Tim phải bơm máu mạnh hơn để duy trì lưu thông, dẫn đến áp lực lên mạch máu tăng cao, khiến thành mạch dần mất đi độ đàn hồi.

Huyết áp bình thường thường được xem là dưới 120/80 mmHg. Nếu chỉ số huyết áp đo nhiều lần ở nơi phù hợp là từ 130/80 mmHg trở lên, người đó có dấu hiệu tăng huyết áp, cần được đánh giá và theo dõi.

Điều đáng lo ngại là tăng xông thường không biểu hiện triệu chứng rõ ràng. Nhiều người vẫn sinh hoạt bình thường cho đến khi phát hiện bệnh trong một lần khám sức khỏe tình cờ, hoặc khi đã xuất hiện biến chứng tim mạch.

Đo huyết áp định kỳ, ít nhất 1 - 2 lần mỗi tháng, đặc biệt với người tiền sử bệnh tim mạch trong gia đình.

Nguyên nhân gây tăng xông thường gặp

Tăng xông không phải do một nguyên nhân duy nhất mà thường là kết hợp của nhiều yếu tố. Một số nguyên nhân thuộc về thể chất, trong khi những yếu tố khác đến từ lối sống và thói quen sinh hoạt hàng ngày.

Nguyên nhân không thể thay đổi

Có những yếu tố tự nhiên khiến nguy cơ tăng xông tăng theo thời gian, bao gồm:

• Tuổi tác: Huyết áp có xu hướng tăng dần khi tuổi cao do mạch máu mất dần độ đàn hồi.
• Di truyền: Người có cha mẹ hoặc người thân bị tăng huyết áp dễ mắc bệnh hơn.
• Giới tính: Nam giới thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn ở độ tuổi trung niên, trong khi nữ giới dễ mắc hơn sau mãn kinh.

Nguyên nhân có thể thay đổi

Bên cạnh yếu tố bẩm sinh, nhiều nguyên nhân đến từ thói quen sống không lành mạnh có thể được cải thiện:

• Ăn nhiều muối: Việc tiêu thụ muối quá mức (trên 5g mỗi ngày) làm tăng thể tích máu, gây áp lực lớn lên thành mạch.
• Ít vận động: Lười tập thể dục khiến tim yếu dần, máu lưu thông kém, làm huyết áp tăng.
• Thừa cân, béo phì: Lượng mỡ dư thừa chèn ép mạch máu, khiến tim phải hoạt động mạnh hơn.
• Căng thẳng kéo dài: Stress khiến hormone adrenaline tăng cao, làm mạch co lại và huyết áp tăng tạm thời.
• Sử dụng chất kích thích: Rượu, cà phê và thuốc lá là những yếu tố khiến mạch máu co hẹp, tim đập nhanh và huyết áp tăng.

Thay đổi thói quen sống hàng ngày, giảm muối, hạn chế đồ uống có cồn và tăng cường rau xanh là những bước quan trọng giúp phòng ngừa tăng xông hiệu quả.

Dấu hiệu nhận biết tăng xông và khi nào cần đi khám

Phần lớn người bị tăng xông không cảm thấy bất thường trong giai đoạn đầu. Tuy nhiên, vẫn có một số dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Những triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Hoa mắt, chóng mặt, ù tai.
• Cảm giác hồi hộp, đỏ mặt, tim đập nhanh.
• Mệt mỏi, khó ngủ, dễ cáu gắt hoặc mất tập trung.

Khi huyết áp tăng quá cao (≥180/120 mmHg), người bệnh có thể gặp:

• Đau ngực, khó thở, mờ mắt.
• Buồn nôn, co giật hoặc mất ý thức.

Đây là tình trạng cấp cứu và cần đến bệnh viện ngay để tránh biến chứng nặng.

Lưu ý: Không nên tự ý dùng thuốc hạ huyết áp khi chưa có chỉ định y tế, vì có thể khiến huyết áp giảm đột ngột, ảnh hưởng đến tuần hoàn não.

Nếu bạn thường xuyên gặp các triệu chứng trên, hãy chủ động đo huyết áp và khám định kỳ để được tư vấn cụ thể.

Biến chứng nguy hiểm của tăng xông nếu không kiểm soát

Tăng xông không được kiểm soát có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho cơ quan nội tạng, đặc biệt là tim, não, thận và mắt.

Một số biến chứng thường gặp gồm:

• Tim mạch: Khi tim phải bơm máu mạnh trong thời gian dài, cơ tim dày lên, dễ dẫn đến suy tim hoặc nhồi máu cơ tim.
• Não: Huyết áp cao có thể làm vỡ mạch máu não, gây đột quỵ hoặc giảm trí nhớ.
• Thận: Mạch máu nhỏ trong thận bị tổn thương, làm giảm khả năng lọc máu, dẫn đến suy thận mạn.
• Mắt: Tăng áp lực trong các mao mạch mắt có thể gây xuất huyết võng mạc, mờ mắt hoặc mất thị lực tạm thời.

Một chế độ ăn lành mạnh, kiểm soát huyết áp đều đặn sẽ giúp giảm nguy cơ mắc các biến chứng trên.

Duy trì chỉ số huyết áp ổn định giúp giảm đáng kể nguy cơ đột quỵ, bệnh tim và tổn thương nội tạng.

Cách phòng ngừa và kiểm soát tăng xông hiệu quả tại nhà

Tăng xông hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu người bệnh kiên trì thay đổi lối sống. Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng giúp duy trì huyết áp ổn định:

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh

Một thực đơn khoa học đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát huyết áp.

• Giảm lượng muối trong bữa ăn, không quá 5g mỗi ngày.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, cá và ngũ cốc nguyên hạt.
• Hạn chế thức ăn nhanh, đồ chiên rán và thực phẩm chế biến sẵn.
• Uống đủ nước, tránh rượu bia, cà phê và thuốc lá.

Duy trì vận động thể chất đều đặn

Tập luyện thường xuyên giúp cải thiện sức bền tim mạch và giảm áp lực trong mạch máu.

• Đi bộ nhanh, đạp xe hoặc bơi lội ít nhất 30 phút mỗi ngày.
• Kết hợp các bài tập nhẹ như yoga, thiền hoặc hít thở sâu để giảm stress.

Kiểm soát cân nặng và giấc ngủ

Giữ cơ thể ở trạng thái khỏe mạnh giúp tim và mạch máu hoạt động ổn định hơn.

• Duy trì chỉ số BMI từ 18,5 - 22,9.
• Ngủ đủ 7 - 8 tiếng mỗi đêm, hạn chế thức khuya.
• Cân đối thời gian làm việc và nghỉ ngơi để giảm áp lực tinh thần.

Theo dõi huyết áp thường xuyên

Đo huyết áp định kỳ giúp bạn phát hiện sớm những thay đổi bất thường.

• Đo vào cùng một thời điểm mỗi ngày, ghi lại kết quả để so sánh.
• Nếu chỉ số tăng bất thường, nên đi khám để được tư vấn điều chỉnh kịp thời.

Lối sống lành mạnh chính là “liều thuốc tự nhiên” giúp kiểm soát tăng xông bền vững và bảo vệ sức khỏe tim mạch lâu dài.

Tăng xông là bệnh lý phổ biến nhưng không phải không thể kiểm soát. Khi được phát hiện sớm và thay đổi lối sống đúng hướng, người bệnh có thể duy trì huyết áp ổn định, giảm nguy cơ biến chứng tim, não, thận và mắt.