Tăng nhu động ruột là gì? Nguyên nhân của tăng nhu động ruột

Trong nhịp sống hiện đại, căng thẳng, thói quen ăn uống và lối sống thiếu lành mạnh khiến tình trạng tăng nhu động ruột ngày càng phổ biến. Nhiều người thường bỏ qua, coi đó là hiện tượng đau bụng thông thường nhưng thực tế đây có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm những bệnh tiêu hóa tiềm ẩn.

Tăng nhu động ruột là gì? 

Nhu động ruột là quá trình co bóp tự nhiên của các cơ trong đường ruột, giúp đẩy thức ăn và chất thải qua hệ tiêu hóa một cách nhịp nhàng. Trong trạng thái bình thường, quá trình này diễn ra một cách điều độ, đảm bảo thức ăn được tiêu hóa hoàn toàn và các chất dinh dưỡng được hấp thu tối đa trước khi chất thải được đào thải ra ngoài. Tuy nhiên, khi nhu động ruột diễn ra quá nhanh, vượt ngoài mức bình thường, hiện tượng này được gọi là tăng nhu động ruột. 

Tăng nhu động ruột là tình trạng khiến thức ăn di chuyển qua ruột quá nhanh, làm giảm khả năng hấp thu dưỡng chất và gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Người bị tăng nhu động ruột thường nhận thấy các biểu hiện đặc trưng như:

• Tiếng sôi bụng rõ rệt: Tiếng ồn ào từ bụng không chỉ là âm thanh đơn thuần mà còn là dấu hiệu của sự co bóp mạnh mẽ và bất thường của ruột, khi các chất lỏng và khí di chuyển qua đường ruột với tốc độ nhanh chóng. Âm thanh này có thể xuất hiện liên tục, gây ra sự khó chịu và mất tự tin trong các hoạt động hàng ngày.
• Tiêu chảy, đau quặn bụng: Tiêu chảy là biểu hiện thường gặp của tăng nhu động ruột nhưng không phải lúc nào cũng xảy ra. Tình trạng này xảy ra khi phân trở nên lỏng hoặc thậm chí là nước do thức ăn không có đủ thời gian để hấp thu nước. Đau quặn bụng là cảm giác co thắt dữ dội, xuất hiện từng cơn do ruột co bóp đột ngột.
• Cảm giác đầy hơi: Do quá trình tiêu hóa bị rút ngắn, các loại khí chưa kịp đào thải sẽ tích tụ lại trong ruột, gây ra cảm giác đầy hơi, chướng bụng và khó chịu.
• Buồn nôn hoặc khó chịu trong bụng: Thức ăn chưa được tiêu hóa hoàn toàn đã bị đẩy xuống ruột già, tạo cảm giác buồn nôn và khó chịu dai dẳng.

Tình trạng này không chỉ gây bất tiện trong sinh hoạt mà còn có thể dẫn đến những hệ quả nghiêm trọng hơn nếu kéo dài, chẳng hạn như mất nước, rối loạn điện giải hoặc suy nhược cơ thể. Việc nhận biết và xử lý kịp thời là rất quan trọng để tránh những biến chứng không mong muốn, đặc biệt là ở những đối tượng nhạy cảm như trẻ em và người già

Nguyên nhân của tăng nhu động ruột 

Tăng nhu động ruột có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả yếu tố sinh lý và bệnh lý.

Yếu tố sinh lý

Trong các trường hợp sinh lý, một số yếu tố phổ biến gây tăng nhu động ruột bao gồm:

• Thói quen ăn uống: Ăn quá nhiều thực phẩm giàu chất xơ đột ngột, các món cay nóng, hoặc uống cà phê, rượu bia, nước ngọt có gas. Lượng chất xơ lớn có thể kích thích ruột co bóp để đẩy thức ăn nhanh hơn, trong khi caffeine và rượu bia là các chất kích thích trực tiếp lên niêm mạc đường tiêu hóa.
• Căng thẳng tâm lý: Hệ thống thần kinh ruột, hay còn gọi là não thứ hai có mối liên kết chặt chẽ với hệ thần kinh trung ương. Khi căng thẳng kéo dài, cơ thể tiết ra các hormone gây stress như cortisol, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của ENS, làm tăng nhu động ruột. Lo âu hoặc rối loạn giấc ngủ cũng góp phần làm rối loạn hoạt động co bóp của ruột, đặc biệt ở những người nhạy cảm về thần kinh.
• Thay đổi nội tiết: Phụ nữ trong kỳ kinh nguyệt có thể trải qua tình trạng này do sự thay đổi của hormone prostaglandin, một chất có thể kích thích các cơ trơn trong tử cung và ruột co thắt, gây ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa.

Yếu tố bệnh lý

Tăng nhu động ruột có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng hơn.

• Hội chứng ruột kích thích: Một rối loạn chức năng ruột mạn tính, khiến ruột co bóp không đều và gây tiêu chảy xen kẽ táo bón.
• Viêm dạ dày, ruột: Gây ra bởi vi khuẩn, virus hoặc ký sinh trùng, dẫn đến tình trạng viêm niêm mạc và tăng nhu động ruột.
• Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn: Các bệnh viêm ruột mạn tính này gây tổn thương và viêm nhiễm niêm mạc, làm rối loạn chức năng co bóp của ruột.
• Bệnh Celiac: Một bệnh tự miễn dịch do không dung nạp gluten, gây tổn thương ruột non và dẫn đến tiêu chảy.
• Xuất huyết tiêu hóa: Chảy máu trong đường tiêu hóa thường gây ra tiêu chảy phân đen hoặc tiêu chảy ra máu. Đây là tình trạng nghiêm trọng, cần được cấp cứu và không nên chỉ coi là nguyên nhân thông thường của tăng nhu động ruột.

Cách xử lý và phòng ngừa tăng nhu động ruột 

Trong những trường hợp tăng nhu động ruột do nguyên nhân sinh lý, việc xử lý tại nhà có thể mang lại hiệu quả đáng kể.

• Bù nước: Uống đủ nước là ưu tiên hàng đầu để bù lại lượng chất lỏng mất đi do tiêu chảy. Quan trọng hơn, cần sử dụng dung dịch oresol để bổ sung điện giải giúp cơ thể không bị suy nhược và duy trì các chức năng cơ bản.
• Chế độ ăn uống: Tránh các thực phẩm kích thích như đồ ăn cay, nhiều dầu mỡ, rượu bia hoặc cà phê. Thay vào đó, ưu tiên các món dễ tiêu hóa như cháo, súp hoặc khoai lang luộc. Một số thực phẩm nên bổ sung vào thực đơn bao gồm chuối, cơm, táo và bánh mì nướng giúp làm dịu đường ruột và bổ sung chất điện giải tự nhiên.
• Men vi sinh: Bổ sung sữa chua hoặc các sản phẩm chứa men vi sinh giúp cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột, từ đó hỗ trợ giảm triệu chứng sôi bụng và tiêu chảy, giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định hơn.
• Quản lý căng thẳng: Tập thể dục nhẹ nhàng, chẳng hạn như đi bộ hoặc yoga, kết hợp với ngủ đủ giấc sẽ giúp giảm căng thẳng, một trong những yếu tố góp phần làm tăng nhu động ruột. Các bài tập hít thở sâu, thiền định cũng là cách hiệu quả để kiểm soát hệ thần kinh và làm dịu hệ tiêu hóa.

Nếu tình trạng kéo dài hoặc xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như đi ngoài ra máu, đau bụng dữ dội hoặc sốt, người bệnh cần đến cơ sở y tế ngay lập tức để được chẩn đoán chính xác. Bác sĩ có thể chỉ định thuốc cầm tiêu chảy, thuốc chống co thắt hoặc trong một số trường hợp hiếm, thuốc điều hòa nhu động ruột. Các xét nghiệm chuyên sâu như nội soi hoặc xét nghiệm phân cũng có thể được thực hiện để xác định nguyên nhân chính xác.

Để phòng ngừa tăng nhu động ruột trong dài hạn, việc duy trì lối sống lành mạnh là yếu tố then chốt. Một chế độ ăn uống cân bằng, với lượng chất xơ vừa phải và uống đủ lít nước mỗi ngày, sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định. Khám sức khỏe định kỳ cũng là cách hiệu quả để phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.

Trên đây là lời giải đáp cho thắc mắc tăng nhu động ruột là gì mà bạn có thể tham khảo. Bạn nên lưu ý nếu tình trạng kéo dài hoặc có biểu hiện bất thường, cần đến cơ sở y tế để được chẩn đoán chính xác. Chủ động chăm sóc hệ tiêu hóa sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe bền vững và chất lượng cuộc sống tốt hơn.