Tác dụng phụ của insulin mà bạn cần biết để sử dụng an toàn

Insulin được sử dụng rộng rãi trong y khoa để kiểm soát đường huyết khi cơ thể không sản xuất đủ insulin hoặc không sử dụng insulin hiệu quả. Việc tiêm insulin giúp giảm nguy cơ biến chứng do đường huyết cao lâu dài. Tuy nhiên sử dụng insulin cũng không hoàn toàn an toàn nếu người bệnh không chú ý tới các phản ứng phụ của insulin có thể xảy ra. Hiểu rõ các phản ứng thường gặp hoặc hiếm gặp giúp người bệnh và nhân viên y tế phòng tránh và xử lý kịp thời

Tác dụng phụ của insulin

Dưới đây là các tác dụng phụ phổ biến của insulin mà bạn cần lưu ý:

Hạ đường huyết (hypoglycemia)

Insulin nếu dùng vượt mức cần thiết hoặc không cân bằng với lượng thức ăn hoạt động thể chất có thể làm đường huyết giảm quá thấp gây ra hạ đường huyết. Triệu chứng thường gặp gồm run tay, toát mồ hôi, đói nhanh, mệt mỏi, choáng váng, phát một số biểu hiện nhầm lẫn. Nếu không được xử lý kịp thời có thể nguy hiểm tới tính mạng.

Ngứa hoặc đỏ ở nơi tiêm

Phản ứng tại nơi tiêm có thể xuất hiện như ngứa, sưng nhẹ, đỏ tấy. Đó là phản ứng da thường gặp do tính chất của insulin hoặc chất phụ gia trong thuốc và do kỹ thuật tiêm.

Đau khi tiêm

Cảm giác đau có thể xảy ra tùy thuộc vào kim tiêm chiều dài đường tiêm số lần tiêm. Một số người sẽ cảm giác châm chích hoặc đau bàn tay tạm thời sau mỗi lần tiêm.

Chảy máu hoặc bầm tím tại nơi tiêm

Sau khi tiêm có thể xảy ra chảy máu thoáng qua hoặc bầm da nếu kim tiêm nhỏ hoặc vật dụng tiêm không đúng cách hoặc có va chạm sau khi tiêm.

Các khối u mỡ dưới da (lipohypertrophy)

Việc tiêm lặp lại ở cùng một vùng da có thể khiến mỡ dưới da phát triển thành các khối dày gây mất đều đặn hấp thu insulin. Các khối này có thể làm insulin hấp thu chậm hoặc không đều.

Thay đổi trong tầm nhìn

Khi đường huyết dao động mạnh hoặc khi bắt đầu điều trị bằng insulin và mức đường huyết cải thiện nhanh chóng, thị lực có thể tạm thời thay đổi do tác động tới mắt và thủy tinh thể.

Những tác dụng phụ hiếm gặp của insulin

Ngoài các tác dụng phổ biến trên còn có một số tác dụng phụ hiếm gặp nhưng cần được biết để theo dõi:

• Phản ứng dị ứng toàn thân hoặc tại chỗ nghiêm trọng như phát ban lớn sưng phù hoặc khó thở.
• Sản xuất kháng thể chống insulin trong một số trường hợp khiến insulin ngoại sinh hiệu quả thấp hơn.
• Rối loạn điện giải ví dụ hạ kali máu khi dùng insulin liều cao đặc biệt trong điều kiện cấp cứu hoặc điều trị biến chứng.
• Tăng cân quá mức do insulin thúc đẩy lưu giữ đường và chuyển hóa thành mỡ nếu lượng thức ăn dư thừa so với nhu cầu.

Vai trò của insulin

Hiểu rõ vai trò của insulin giúp chúng ta biết vì sao nó quan trọng và tại sao có thể gây ra một số tác dụng phụ khi sử dụng lâu dài.

• Giúp tế bào hấp thu đường từ máu: Insulin hoạt động như “chìa khóa” mở cửa cho glucose (đường) đi vào tế bào, giúp giảm lượng đường trong máu.
• Lưu trữ năng lượng cho cơ thể: Insulin giúp dự trữ đường dưới dạng glycogen, đồng thời hỗ trợ tổng hợp chất béo và protein, cần thiết cho phục hồi và phát triển tế bào.
• Điều hòa chuyển hóa trong cơ thể: Insulin giúp kiểm soát việc tạo đường mới tại gan và cân bằng mỡ máu, từ đó hỗ trợ quá trình chuyển hóa lành mạnh.
• Không thể thiếu trong điều trị tiểu đường: Người mắc tiểu đường tuýp 1 cần dùng insulin vì cơ thể không tự sản xuất được. Trong tiểu đường tuýp 2, insulin được dùng khi cơ thể không còn đáp ứng tốt với insulin tự nhiên.

Insulin là hormone thiết yếu giúp kiểm soát đường huyết và duy trì hoạt động chuyển hóa ổn định cho cơ thể. Hiểu đúng vai trò của insulin sẽ giúp người bệnh yên tâm sử dụng và phối hợp điều trị hiệu quả hơn.

Những lưu ý khi sử dụng insulin

Để giảm thiểu tác dụng phụ và tăng hiệu quả điều trị người dùng cần lưu ý các điều sau:

• Luôn theo chỉ định của bác sĩ không tự tăng liều hoặc giảm liều mà không được hướng dẫn.
• Theo dõi đường huyết thường xuyên đặc biệt lúc trước và sau khi ăn để biết mức độ cần insulin phù hợp.
• Xoay vùng tiêm tránh tiêm lặp lại cùng một khu vực để giảm nguy cơ khối mỡ dưới da hoặc lipohypertrophy.
• Sử dụng kim tiêm sạch, bảo quản insulin đúng nhiệt độ tránh làm mất tác dụng hoặc gây kích ứng da.
• Điều chỉnh chế độ ăn cân bằng bao gồm đủ carbohydrate protein và chất xơ để phối hợp tốt với insulin tránh hạ đường huyết.
• Duy trì vận động thể chất phù hợp giúp cơ thể nhạy insulin hơn giảm nguy cơ tăng cân do sử dụng insulin.
• Nắm rõ dấu hiệu cảnh báo hạ đường huyết và có sẵn thực phẩm hoặc đường đơn giản dễ tiêu để xử lý nhanh.
• Thăm khám định kỳ với bác sĩ chuyên khoa để điều chỉnh liều insulin nếu tình trạng sức khỏe thay đổi hoặc có bệnh kèm theo.

Insulin là một trong những liệu pháp quan trọng giúp kiểm soát đường huyết giảm thiểu biến chứng lâu dài của đái tháo đường tuy nhiên việc sử dụng insulin không tránh khỏi tác dụng phụ của insulin có thể từ nhẹ tới nặng tùy từng người.

Biết trước các tác dụng phổ biến như hạ đường huyết, ngứa nơi tiêm, đau, chảy máu hoặc bầm tím, có khối mỡ dưới da, thay đổi thị lực và các tác dụng hiếm gặp giúp người bệnh và người chăm sóc có thể phòng ngừa và xử trí kịp thời. Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ của bạn để lựa chọn loại insulin phù hợp và liều lượng tối ưu cho mỗi giai đoạn điều trị.