Hiểu đúng về suy gan cấp: Từ nguyên nhân đến hướng điều trị

Suy gan cấp là tình trạng chức năng gan suy giảm đột ngột và nghiêm trọng. Do tiến triển nhanh, bệnh có thể gây ra hàng loạt biến chứng nghiêm trọng như:

• Rối loạn đông máu;
• Phù não;
• Suy đa tạng.

Suy gan cấp là một tình trạng cấp cứu y tế, cần được chẩn đoán và điều trị kịp thời để tăng cơ hội sống sót cho bệnh nhân.

Những dấu hiệu và triệu chứng của suy gan cấp

Các triệu chứng của suy gan cấp tính có thể bao gồm:

• Vàng da và mắt;
• Đau bụng bên phải;
• Bụng trướng to (cổ trướng);
• Buồn nôn và nôn;
• Cảm giác mệt mỏi, khó chịu;
• Mất phương hướng, lú lẫn;
• Buồn ngủ;
• Hơi thở có mùi hôi đặc trưng;
• Rung tay chân.

Biến chứng có thể gặp của suy gan cấp

Suy gan cấp có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm sau:

• Phù não: Tình trạng tích tụ quá nhiều dịch trong não, gây tăng áp lực nội sọ. Dẫn đến các triệu chứng như mất phương hướng, lú lẫn nghiêm trọng, và co giật.
• Rối loạn đông máu và chảy máu: Gan suy giảm khả năng sản xuất các yếu tố đông máu, gây khó khăn trong việc cầm máu. Chảy máu đường tiêu hóa là một biến chứng thường gặp và khó kiểm soát.
• Nhiễm trùng: Hệ miễn dịch suy yếu, tăng nguy cơ nhiễm trùng, đặc biệt là nhiễm trùng máu, đường hô hấp và đường tiết niệu.
• Suy thận: Thường xảy ra sau suy gan, đặc biệt là khi bệnh nhân dùng quá liều Acetaminophen, gây tổn thương cả gan và thận.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Suy gan cấp tính có thể tiến triển rất nhanh và đe dọa tính mạng. Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào sau đây, hãy đến cơ sở y tế ngay lập tức:

• Vàng da hoặc mắt;
• Đau bụng dữ dội;
• Rối loạn tri giác;
• Các dấu hiệu bất thường về sức khỏe khác.

Suy gan cấp tính là một tình trạng nghiêm trọng, trong đó gan bị suy giảm chức năng nhanh chóng. Có nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến suy gan cấp tính, bao gồm:

Nhiễm virus:

• Viêm gan virus A, B, C, D và E: Đây là những nguyên nhân phổ biến, đặc biệt là viêm gan B ở Việt Nam.
• Các virus khác: Cytomegalovirus, herpes simplex, Epstein-Barr.

Ngộ độc:

• Thuốc: Đặc biệt là acetaminophen (paracetamol) khi dùng quá liều, cũng như một số loại thuốc khác như thuốc chống lao (isoniazid, rifampicin), thuốc chống viêm không steroid, và một số loại thuốc thảo dược.
• Nấm độc: Đặc biệt là nấm Amanita phalloides.
• Các chất độc khác: Như hóa chất công nghiệp, thuốc trừ sâu.

Bệnh lý tự miễn: Viêm gan tự miễn.

Bệnh lý mạch máu:

• Hội chứng Budd-Chiari (tắc nghẽn tĩnh mạch gan);
• Tắc mạch lớn ở gan.

Các nguyên nhân khác:

• Hội chứng gan nhiễm mỡ cấp tính ở phụ nữ mang thai;
• Bệnh Wilson (rối loạn chuyển hóa đồng);
• Hội chứng Reye;
• Sốc: Nhiễm trùng huyết hoặc sốc giảm lưu lượng máu đến gan;
• Đột quỵ cấp;
• Ung thư gan.

Những ai có nguy cơ mắc suy gan cấp?

Những người mắc các bệnh gan mạn tính như viêm gan B, viêm gan C, xơ gan hoặc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) có nguy cơ cao hơn bị suy gan cấp nếu gan của họ bị tổn thương thêm do các yếu tố khác.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc suy gan cấp

Các yếu tố nguy cơ:

• Sử dụng thuốc không đúng cách hoặc quá liều.
• Tiếp xúc với các chất độc hại.
• Mắc các bệnh lý gan mạn tính.
• Hệ miễn dịch suy yếu.
• Một số bệnh di truyền.

Phương pháp xét nghiệm và chẩn đoán suy gan cấp

Suy gan cấp là tình trạng gan đột ngột mất chức năng, đòi hỏi chẩn đoán nhanh và chính xác. Các phương pháp bao gồm:

Khám và khai thác bệnh sử:

• Bác sĩ hỏi về dấu hiệu như vàng da, lơ mơ, buồn nôn, cùng tiền sử dùng thuốc, độc chất, hoặc bệnh gan cũ.
• Khám tìm triệu chứng bệnh não gan (run tay, ý thức kém), vàng da, hoặc gan bất thường.

Xét nghiệm máu:

• Men gan (AST, ALT): Tăng mạnh do tế bào gan bị phá hủy.
• Bilirubin: Cao bất thường, thường trên 250 mmol/L trong trường hợp nặng.
• INR/PT: Kéo dài (INR ≥1.5) cho thấy gan suy giảm khả năng tổng hợp.
• Ammonia: Tăng liên quan đến rối loạn thần kinh.
• Đường huyết, điện giải: Thường giảm glucose hoặc mất cân bằng natri.
• Kiểm tra virus: Xác định viêm gan A, B, C qua kháng thể hoặc DNA virus.

Hình ảnh học:

• Siêu âm: Xem kích thước gan, loại trừ bệnh mạn, tìm tắc nghẽn mạch máu.
• CT/MRI: Phát hiện tổn thương gan, phù não, hoặc nguyên nhân như u, hội chứng Budd-Chiari.

Sinh thiết gan (nếu cần):

Lấy mẫu gan qua tĩnh mạch để đánh giá hoại tử khi nguyên nhân chưa rõ.

Xác nhận chẩn đoán:

Dựa trên triệu chứng (vàng da, bệnh não) và kết quả xét nghiệm (INR cao, men gan tăng) để phân biệt suy gan cấp với mạn tính.

Phương pháp điều trị suy gan cấp hiệu quả

Suy gan cấp là tình trạng nguy kịch cần điều trị khẩn cấp tại đơn vị hồi sức tích cực (ICU). Các cách can thiệp y khoa hiệu quả trong điều trị bệnh bao gồm:

Xử lý nguyên nhân cụ thể:

• Ngộ độc paracetamol: Dùng N-acetylcysteine (NAC) trong 8-72 giờ đầu để giải độc.
• Viêm gan virus: Thuốc kháng virus (như Entecavir cho viêm gan B) nếu phát hiện sớm.
• Nấm độc: Dùng Penicillin G hoặc Silibinin (nếu có).

Hỗ trợ chức năng gan:

• Truyền dịch và dinh dưỡng: Duy trì đường huyết (truyền glucose), cân bằng điện giải.
• Kiểm soát ammonia: Dùng Lactulose hoặc Rifaximin để giảm bệnh não gan.
• Hạ áp lực nội sọ: Mannitol hoặc Hypertonic saline nếu có phù não.

Điều trị biến chứng:

• Rối loạn đông máu: Truyền huyết tương tươi đông lạnh (FFP) hoặc vitamin K.
• Nhiễm trùng: Kháng sinh phổ rộng (như Ceftriaxone) để phòng nhiễm khuẩn huyết.
• Suy thận: Lọc máu (hemodialysis) nếu cần.

Những thói quen sinh hoạt có thể giúp bạn hạn chế diễn tiến của suy gan cấp

Chế độ sinh hoạt:

• Tránh độc chất: Không uống rượu bia, tránh tự ý dùng thuốc (đặc biệt paracetamol liều cao), và hạn chế tiếp xúc hóa chất độc hại (thuốc trừ sâu, sơn).
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Hạn chế vận động mạnh, nằm nghỉ để giảm gánh nặng cho gan và cơ thể, hỗ trợ phục hồi.
• Duy trì vệ sinh: Rửa tay, ăn chín uống sôi để ngăn nhiễm trùng (viêm gan virus, vi khuẩn), vốn có thể làm tình trạng nặng thêm.
• Theo dõi sức khỏe: Chú ý dấu hiệu vàng da, lú lẫn, hoặc đau bụng; báo ngay cho bác sĩ nếu triệu chứng xấu đi.

Chế độ dinh dưỡng:

• Bổ sung năng lượng dễ tiêu: Ưu tiên carbohydrate đơn giản như cháo gạo, khoai lang, hoặc bánh mì để duy trì đường huyết, tránh hạ glucose do gan suy yếu.
• Hạn chế chất béo và protein nặng: Tránh đồ chiên rán, mỡ động vật; giảm protein động vật (thịt đỏ) để hạn chế tích tụ ammonia gây bệnh não gan. Nếu cần protein, chọn nguồn nhẹ như cá trắng, đậu phụ.
• Tăng cường vitamin và khoáng chất: Ăn rau củ luộc (cà rốt, bí) và trái cây ít axit (chuối, táo chín) để cung cấp vitamin B, C, và kali, hỗ trợ chức năng gan.
• Uống đủ nước: Uống nước lọc hoặc nước trái cây loãng (không đường) để tránh mất nước, nhưng hạn chế nếu có phù hoặc bác sĩ khuyên giảm.
• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 4-5 bữa nhỏ/ngày, tránh ăn quá no cùng lúc để giảm áp lực tiêu hóa lên gan.

Phương pháp phòng ngừa suy gan cấp hiệu quả

Đặc hiệu

Vắc xin là một biện pháp phòng ngừa quan trọng đối với một số nguyên nhân gây suy gan cấp tính, đặc biệt là các bệnh viêm gan do virus. Dưới đây là các loại vắc xin có thể giúp phòng ngừa suy gan cấp:

• Vắc xin viêm gan B: Đây là loại vắc xin quan trọng nhất để phòng ngừa suy gan cấp do virus viêm gan B. Viêm gan B là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy gan cấp tính. Vắc xin viêm gan B được khuyến cáo cho tất cả trẻ sơ sinh và người lớn có nguy cơ cao.
• Vắc xin viêm gan A: Vắc xin này giúp phòng ngừa nhiễm virus viêm gan A, một nguyên nhân khác có thể gây suy gan cấp tính. Vắc xin viêm gan A được khuyến cáo cho trẻ em và người lớn có nguy cơ cao, chẳng hạn như những người đi du lịch đến các khu vực có dịch bệnh.

Việc tiêm phòng vắc xin là một phần quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe gan và ngăn ngừa suy gan cấp tính. Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về lịch tiêm phòng phù hợp.

Không đặc hiệu

Phương pháp phòng ngừa suy gan cấp hiệu quả:

• Tránh lạm dụng thuốc và độc chất;
• Hạn chế rượu bia;
• Ăn chín, uống sôi, tránh thực phẩm nhiễm khuẩn hoặc nấm mốc (Aflatoxin) để giảm nguy cơ nhiễm trùng hoặc ngộ độc gan;
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Để biết thêm thông tin chi tiết về vắc xin và các biện pháp bảo vệ sức khỏe, bạn có thể tham khảo thêm tại Trung tâm Tiêm chủng Long Châu hoặc liên hệ hotline 1800 6928.