Sốt xuất huyết Ebola là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa

Trong những năm gần đây, nhiều đợt bùng phát sốt xuất huyết Ebola tại châu Phi đã khiến cả thế giới lo ngại. Đây là căn bệnh nguy hiểm với triệu chứng sốt cao, xuất huyết nặng và nguy cơ tử vong nhanh. Bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, đường lây truyền và cách phòng ngừa để bảo vệ bản thân và gia đình.

Sốt xuất huyết Ebola là gì?

Sốt xuất huyết Ebola là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Ebola (thuộc nhóm filovirus) gây ra, với tỷ lệ tử vong có thể lên tới 90% trong các đợt dịch lớn. Bệnh được phát hiện lần đầu năm 1976 tại Congo và Sudan, sau đó nhiều lần bùng phát tại châu Phi.

• Nguồn gốc: Vi rút Ebola được cho là bắt nguồn từ động vật hoang dã, đặc biệt là dơi ăn quả, và lây sang người qua tiếp xúc trực tiếp.
• Cơ chế lây truyền: Bệnh lây qua tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch cơ thể (như mồ hôi, nước tiểu, phân, hoặc sữa mẹ) của người hoặc động vật nhiễm bệnh. Ngoài ra, việc tiếp xúc với thi thể người bệnh trong các nghi lễ mai táng cũng là nguồn lây nhiễm đáng kể.
• Đặc điểm chính: Người mắc sốt xuất huyết Ebola thường có các triệu chứng như sốt cao, mệt mỏi, nôn ói, tiêu chảy, và ở giai đoạn nặng sẽ xuất huyết trong và ngoài cơ thể, dẫn đến nguy cơ tử vong cao.

Con đường lây truyền sốt xuất huyết Ebola

Sốt xuất huyết Ebola lây truyền qua các con đường chính sau:

• Tiếp xúc trực tiếp: Chạm vào máu, mồ hôi, nước bọt, nước tiểu, phân, hoặc các dịch tiết khác từ người bệnh hoặc động vật nhiễm bệnh.
• Tiếp xúc với thi thể: Các nghi lễ mai táng truyền thống, đặc biệt ở một số vùng châu Phi, nơi người thân tiếp xúc trực tiếp với thi thể người bệnh, là nguồn lây nhiễm lớn.
• Lây qua động vật: Tiếp xúc với động vật hoang dã nhiễm bệnh, đặc biệt là dơi hoặc linh trưởng, là nguồn lây ban đầu từ tự nhiên sang người.
• Dụng cụ nhiễm bẩn: Sử dụng kim tiêm, dao cạo, hoặc các vật dụng y tế không được khử trùng đúng cách cũng có thể truyền vi rút.

Khác với sốt xuất huyết Dengue do muỗi truyền, sốt xuất huyết Ebola lây trực tiếp từ người sang người, khiến dịch bệnh dễ bùng phát trong cộng đồng, đặc biệt ở những nơi thiếu điều kiện vệ sinh và y tế.

Triệu chứng và diễn tiến của sốt xuất huyết Ebola

Người mắc sốt xuất huyết Ebola trải qua nhiều giai đoạn với các triệu chứng từ nhẹ đến nghiêm trọng, đòi hỏi sự chú ý đặc biệt để phát hiện và điều trị kịp thời.

Thời gian ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh của sốt xuất huyết Ebola kéo dài từ 2 - 21 ngày sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh. Trong giai đoạn này, người nhiễm có thể không biểu hiện triệu chứng.

Triệu chứng ban đầu

Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng của sốt xuất huyết Ebola thường giống với các bệnh sốt thông thường, bao gồm:

• Sốt cao đột ngột, thường trên 38,5°C.
• Đau đầu dữ dội, đau cơ và khớp.
• Mệt mỏi, suy nhược toàn thân.
• Đau họng, khó nuốt.

Triệu chứng tiến triển

Sau vài ngày, bệnh tiến triển với các triệu chứng nghiêm trọng hơn:

• Nôn ói liên tục, đôi khi kèm máu.
• Tiêu chảy nặng, có thể lẫn máu.
• Phát ban trên da, đặc biệt ở ngực, lưng và bụng.
• Suy nhược cơ thể nghiêm trọng, mất nước nhanh chóng.

Triệu chứng nặng

Ở giai đoạn muộn, sốt xuất huyết Ebola gây ra các biểu hiện xuất huyết đặc trưng, bao gồm:

• Chảy máu dưới da, xuất hiện các vết bầm tím.
• Chảy máu ở niêm mạc như mũi, miệng, hoặc mắt.
• Xuất huyết nội tạng, dẫn đến suy đa cơ quan (gan, thận, phổi).
• Sốc, hôn mê, và có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

Người mắc sốt xuất huyết Ebola cần được đưa đi cách ly và điều trị tại cơ sở y tế ngay lập tức để tránh lây lan ra cộng đồng và tăng cơ hội sống sót.

Cách phòng ngừa sốt xuất huyết Ebola

Phòng ngừa sốt xuất huyết Ebola đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa cá nhân, cộng đồng và các cơ quan y tế. Dưới đây là các biện pháp cụ thể để giảm nguy cơ mắc và lây lan bệnh:

Vệ sinh cá nhân

Vệ sinh cá nhân đúng cách là biện pháp cơ bản nhưng vô cùng quan trọng giúp giảm nguy cơ lây nhiễm sốt xuất huyết Ebola. Người dân cần duy trì những thói quen sau:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch hoặc sử dụng dung dịch sát khuẩn có cồn.
• Tránh chạm vào mắt, mũi, miệng khi tay chưa được rửa sạch.
• Sử dụng găng tay khi chăm sóc người bệnh hoặc xử lý các vật dụng nghi ngờ nhiễm vi rút.

Tránh tiếp xúc

Do Ebola lây truyền chủ yếu qua dịch cơ thể, việc hạn chế tiếp xúc trực tiếp là yếu tố then chốt để phòng bệnh:

• Không tiếp xúc trực tiếp với máu, dịch tiết, hoặc đồ dùng cá nhân của người nghi nhiễm Ebola.
• Tránh tham gia các nghi lễ mai táng có tiếp xúc trực tiếp với thi thể người bệnh.

Trong cộng đồng

Phòng chống Ebola không chỉ là trách nhiệm của cá nhân mà còn là của cả cộng đồng. Người dân cần phối hợp chặt chẽ với cơ quan y tế thông qua các hành động sau:

• Tuân thủ các hướng dẫn của cơ quan y tế trong trường hợp có dịch bùng phát.
• Hạn chế tụ tập nơi đông người ở vùng có nguy cơ cao.
• Báo cáo ngay các trường hợp nghi nhiễm cho cơ quan y tế địa phương.

Trong bệnh viện

Môi trường bệnh viện là nơi có nguy cơ lây nhiễm cao, do đó nhân viên y tế cần tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp bảo hộ và kiểm soát dịch:

• Nhân viên y tế cần mặc đồ bảo hộ đầy đủ, bao gồm găng tay, khẩu trang, kính bảo hộ, và áo choàng chống thấm.
• Thực hiện nghiêm ngặt các biện pháp kiểm soát nhiễm khuẩn, như khử trùng dụng cụ y tế và xử lý chất thải y tế đúng cách.

Tiêm vắc xin

Một số loại vắc xin Ebola, như rVSV-ZEBOV, đã được phát triển và sử dụng hiệu quả trong các đợt dịch. Nếu bạn sinh sống hoặc làm việc ở vùng có nguy cơ cao, hãy tìm hiểu về việc tiêm vắc xin theo hướng dẫn của tổ chức y tế.

Khi nào cần đến cơ sở y tế?

Không phải mọi trường hợp sốt đều là sốt xuất huyết Ebola, nhưng cần đặc biệt cảnh giác nếu bạn hoặc người thân có các yếu tố nguy cơ. Hãy đến cơ sở y tế ngay khi:

• Xuất hiện sốt cao, mệt mỏi, tiêu chảy kéo dài sau khi từng đi qua vùng dịch Ebola.
• Có tiền sử tiếp xúc với người bệnh hoặc thi thể trong vùng dịch.
• Phát hiện các triệu chứng xuất huyết bất thường, như chảy máu mũi, miệng, hoặc dưới da.

Sốt xuất huyết Ebola là một trong những căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm nhất thế giới, với tỉ lệ tử vong cao và khả năng lây lan nhanh chóng. Việc hiểu rõ nguyên nhân, nhận biết sớm triệu chứng, và áp dụng các biện pháp phòng ngừa là chìa khóa để bảo vệ bản thân và cộng đồng. Mỗi người cần nâng cao ý thức, tuân thủ hướng dẫn y tế, và tìm đến cơ sở y tế ngay khi có dấu hiệu nghi ngờ. Với sự chủ động và phối hợp, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ từ sốt xuất huyết Ebola và xây dựng một cộng đồng an toàn hơn.

Hãy đến Trung tâm Tiêm chủng Long Châu để được tư vấn và tiêm các loại vắc xin phòng bệnh nguy hiểm, trong đó có những vắc xin giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng. Với đội ngũ y bác sĩ tận tâm, quy trình an toàn và dịch vụ chu đáo, Long Châu cam kết mang đến sự an tâm và bảo vệ toàn diện cho bạn và người thân.