Sốt xuất huyết có lây qua không khí hay không và đường truyền bệnh phổ biến?

Sốt xuất huyết là một trong những bệnh truyền nhiễm phổ biến và nguy hiểm nhất ở các nước nhiệt đới, trong đó có Việt Nam. Mỗi năm, hàng trăm nghìn ca mắc được ghi nhận, đặc biệt tăng mạnh vào mùa mưa, thời điểm muỗi sinh sản nhiều.

Sốt xuất huyết có lây qua không khí hay không?

Sốt xuất huyết không lây qua không khí như cảm cúm hay COVID-19. Bệnh chủ yếu lây truyền qua muỗi vằn Aedes aegypti khi chúng hút máu người nhiễm virus và sau đó truyền virus sang người khỏe mạnh. Ngoài ra, bệnh không thể lan truyền trực tiếp từ người sang người qua tiếp xúc thông thường như bắt tay, ôm hay dùng chung đồ dùng cá nhân.

Sốt xuất huyết là bệnh lưu hành chủ yếu tại các vùng khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi nhiệt độ và độ ẩm cao tạo điều kiện cho muỗi phát triển. Tại Việt Nam, tình hình sốt xuất huyết những năm gần đây diễn biến phức tạp. Riêng trong năm 2022, Hà Nội ghi nhận hơn 19.500 ca mắc, trong đó có 25 trường hợp tử vong. Số ca bệnh tăng nhanh nhất vào khoảng tháng 11 và đầu tháng 12,  thời điểm mưa nhiều, độ ẩm cao, là “mùa vàng” cho muỗi sinh sản và phát tán mầm bệnh. Trung bình mỗi tuần, thành phố ghi nhận khoảng 1.300 - 1.400 ca mắc mới.

Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM (HCDC), bệnh có thể xuất hiện quanh năm, nhưng cao điểm thường rơi vào mùa mưa, đặc biệt từ tháng 9 trở đi. Đây là giai đoạn người dân cần đặc biệt chú ý đến các biện pháp phòng ngừa như diệt lăng quăng, loại bỏ nước đọng và sử dụng các biện pháp chống muỗi.

Tóm lại, sốt xuất huyết không lây trực tiếp từ người sang người qua không khí, nước bọt hay tiếp xúc thông thường. Tuy nhiên, chỉ cần một người mắc bệnh trong khu vực có nhiều muỗi vằn, nguy cơ lây lan ra cộng đồng là rất cao. Vì vậy, việc chủ động phòng chống muỗi và bảo vệ môi trường sống sạch sẽ là biện pháp quan trọng nhất để ngăn chặn dịch bệnh bùng phát.

Sốt xuất huyết lây qua đường nào?

Con đường lây truyền duy nhất của bệnh này là thông qua muỗi vằn Aedes aegypti vật chủ trung gian mang virus Dengue. Khi một con muỗi vằn đốt người đang bị nhiễm virus, virus sẽ xâm nhập vào cơ thể muỗi và nhân lên trong khoảng 8 - 12 ngày. Sau giai đoạn ủ bệnh này, muỗi trở thành “vật trung gian truyền nhiễm” và có thể lây virus sang người lành khi đốt. Quá trình này khiến dịch sốt xuất huyết dễ bùng phát, đặc biệt tại những nơi có mật độ dân cư cao và môi trường thuận lợi cho muỗi sinh sản.

Muỗi Aedes aegypti ưa sống trong môi trường ẩm thấp, tối mát và thường trú ngụ ở những nơi rất gần con người như chăn, màn, quần áo treo, góc tủ hay dưới gầm giường. Chúng đẻ trứng ở các nơi có nước đọng, bao gồm lu, chậu, lọ hoa, lốp xe cũ, hốc cây, thậm chí là cả nắp chai nhựa đọng nước. Một điểm đặc biệt của loài muỗi này là trứng của chúng có thể tồn tại trong môi trường khô đến vài tháng và nở ngay khi gặp nước, khiến việc kiểm soát ổ lăng quăng trở nên khó khăn hơn.

Không chỉ lan truyền nhanh, muỗi vằn còn có khả năng bay cao tới 400 mét, giúp virus Dengue có thể phát tán trên phạm vi rộng. Trong suốt vòng đời trung bình 2 - 4 tuần, muỗi vằn mang mầm bệnh có thể liên tục truyền virus cho nhiều người khác nhau, làm tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh nghiêm trọng nếu không được kiểm soát.

Điều đáng lo ngại là sốt xuất huyết không lây trực tiếp qua đường hô hấp, nước bọt hay tiếp xúc thông thường, mà chỉ lây khi có muỗi làm trung gian. Vì vậy, biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất là diệt muỗi, diệt lăng quăng và loại bỏ các vật chứa nước đọng quanh nhà.

Phòng tránh lây nhiễm sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là căn bệnh nguy hiểm có thể gây ra nhiều biến chứng nặng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được phòng ngừa hiệu quả. Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Long Châu đã chính thức triển khai vắc xin phòng sốt xuất huyết Qdenga, mở ra bước tiến mới trong công tác phòng bệnh. Loại vắc xin này có thể sử dụng cho trẻ em từ 4 tuổi trở lên và người trưởng thành, mang lại hiệu quả bảo vệ hơn 80% trước nguy cơ mắc bệnh và trên 90% trước nguy cơ nhập viện hoặc gặp biến chứng nặng. Đây là công cụ quan trọng giúp giảm gánh nặng dịch bệnh trong cộng đồng, đặc biệt tại các khu vực có tỷ lệ mắc cao.

Bên cạnh chủ động tiêm vắc xin phòng bệnh, để kiểm soát sốt xuất huyết hiệu quả, người dân cần chủ động kết hợp nhiều biện pháp phòng ngừa song song, đặc biệt là kiểm soát và tiêu diệt bọ gậy (loăng quăng). Mỗi hộ gia đình nên đậy kín các bể, chum, vại chứa nước, thường xuyên chà rửa và thay nước định kỳ, không để nước đọng lâu ngày. Các vật dụng có khả năng chứa nước như lọ hoa, chậu cây cảnh, lốp xe cũ, chai nhựa, bể cá cần được kiểm tra thường xuyên và loại bỏ nước đọng. Đối với các bể nước lớn, khó thay rửa, có thể thả cá hoặc giáp xác ăn bọ gậy để hạn chế muỗi sinh sản.

Hy vọng qua nội dung bài viết bạn đã có thêm thông tin sốt xuất huyết có lây qua không khí hay không? Sốt xuất huyết không lây qua không khí, nước bọt hay tiếp xúc thông thường, mà chỉ lây qua vật trung gian truyền bệnh là muỗi vằn Aedes aegypti. Hiểu rõ cơ chế lây truyền giúp chúng ta chủ động hơn trong việc phòng bệnh bằng cách diệt muỗi, diệt loăng quăng, giữ gìn vệ sinh môi trường sống và chủ động tiêm vắc xin là vô cùng quan trọng.