Sơ cứu người bị ngất xỉu đúng cách cần lưu ý những gì?

Ngất xỉu là tình trạng mất ý thức tạm thời do giảm lưu lượng máu đến não, thường diễn ra đột ngột trong thời gian ngắn. Tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng nếu không được sơ cứu đúng cách, nạn nhân có thể gặp biến chứng như chấn thương đầu, suy hô hấp. Hãy cùng tìm hiểu cách sơ cứu người bị ngất xỉu qua bài viết dưới đây nhé.

Sơ cứu người bị ngất xỉu như thế nào cho đúng?

Trước khi nạn nhân bị ngất thường có các dấu hiệu cảnh báo như: Chóng mặt, choáng váng, vã mồ hôi lạnh, mờ mắt, ù tai hoặc nóng bừng toàn thân. Vài trường hợp thấy buồn nôn, chuột rút, muốn đi vệ sinh hoặc bước đi loạng choạng.

Những dấu hiệu trên thường chỉ kéo dài trong vài giây đến vài phút trước khi mất ý thức. Việc nhận biết sớm có thể giúp bạn kịp thời thực hiện các bước sơ cứu người ngất xỉu đột ngột, từ đó hạn chế biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là hướng dẫn sơ sứu người ngất xỉu đột ngột đúng cách:

• Đảm bảo an toàn: Đỡ người ngất xuống sàn hoặc ghế, tránh để đầu va chạm vào vật cứng, di chuyển khỏi khu vực nguy hiểm nếu cần.
• Đặt nằm ngửa: Cho nạn nhân nằm thẳng trên mặt đất, kê chân cao hơn đầu khoảng 30cm nếu không có dấu hiệu chấn thương.
• Kiểm tra phản ứng: Gọi lớn tên, lay nhẹ vai để đánh giá ý thức. Nếu không phản ứng phải kiểm tra hô hấp ngay.
• Kiểm tra nhịp thở: Quan sát lồng ngực, đặt tay gần mũi - miệng, nếu ngưng thở hoặc thở bất thường, tiến hành hô hấp nhân tạo và ép tim ngoài lồng ngực, đồng thời gọi cấp cứu 115.
• Nới lỏng quần áo: Tháo cúc áo ở cổ, thắt lưng, đồ bó sát giúp nạn nhân dễ thở hơn.
• Đặt đầu nghiêng sang một bên: Nếu có dấu hiệu nôn hoặc chảy nước miệng, nghiêng đầu để tránh sặc hoặc tụt lưỡi gây tắc đường thở.
• Theo dõi và trấn an: Ở bên cạnh nạn nhân, theo dõi mạch, nhịp thở. Khi tỉnh lại, nên để họ nằm nghỉ thêm ít nhất 10 - 15 phút trước khi di chuyển.
• Gọi cấp cứu nếu cần: Nếu nạn nhân không tỉnh lại trong 1 - 2 phút, có dấu hiệu khó thở, đau ngực, co giật, chảy máu đầu thì gọi cấp cứu 115 ngay lập tức.

Nguyên nhân nào dẫn đến ngất xỉu?

Ngất xỉu xảy ra khi lưu lượng máu lên não tạm thời bị gián đoạn, dẫn đến mất ý thức ngắn hạn. Các nguyên nhân thường gặp gây ngất xỉu gồm:

• Hạ huyết áp tư thế: Đứng dậy quá nhanh sau khi ngồi hoặc nằm lâu khiến máu chưa kịp dồn lên não.
• Căng thẳng thần kinh: Sợ hãi, xúc động mạnh hoặc đau đớn có thể kích hoạt hệ thần kinh phế vị, gây tụt huyết áp đột ngột.
• Thiếu oxy: Nơi đông người hoặc không khí ngột ngạt dễ dẫn đến thiếu oxy.
• Hạ đường huyết: Thường gặp ở người bỏ bữa, đái tháo đường hoặc sau vận động mạnh mà không bổ sung năng lượng.
• Mất nước, sốt cao, say nắng: Làm giảm thể tích tuần hoàn, không đủ lượng máu lên não.
• Gắng sức quá mức: Ví dụ như tập thể thao khi thời tiết nóng, dễ khiến mạch máu giãn nở quá mức dẫn đến ngất.

Một số nguyên nhân bệnh lý cần cảnh giác

Bên cạnh những nguyên nhân thông thường còn các tình trạng bệnh lý dẫn đến ngất xỉu như:

• Bệnh tim mạch: Rối loạn nhịp tim, hẹp van tim, suy tim… Ngất xỉu do bệnh tim thường xảy ra đột ngột và nguy hiểm.
• Bất thường mạch máu não: Ví dụ thiểu năng tuần hoàn não, viêm mạch máu, đau nửa đầu hoặc đột quỵ.
• Tình trạng mãn tính hoặc nội khoa: Đái tháo đường, động kinh, hạ canxi máu.
• Yếu tố tâm lý: Rối loạn lo âu, cơn ho dữ dội hoặc phản ứng quá mức của hệ thần kinh tự chủ.

Dù do nguyên nhân nào, nếu ngất xỉu xảy ra lặp lại kèm theo triệu chứng bất thường như đau ngực, khó thở hoặc co giật, người bệnh cần được thăm khám bởi bác sĩ chuyên khoa càng sớm càng tốt.

Những lưu ý quan trọng khi sơ cứu người bị ngất xỉu

Sơ cứu người ngất xỉu đột ngột đúng cách giúp họ nhanh chóng hồi phục và tránh biến chứng. Khi gặp tình huống này bạn cần lưu ý:

• Không cho ăn uống khi chưa tỉnh hoàn toàn: Tránh làm nạn nhân sặc hoặc suy hô hấp. Nếu nghi hạ đường huyết, chỉ cho uống nước đường khi còn tỉnh và nuốt được.
• Tránh hành động theo phản xạ sai cách: Như vỗ mặt mạnh, tạt nước, cố dựng nạn nhân dậy hoặc tụ tập quá đông khiến tình trạng nặng hơn.
• Không áp dụng mẹo dân gian chưa kiểm chứng: Có thể gây hại, nhiễm trùng hoặc cản trở cấp cứu đúng cách như châm kim, đổ dầu, dán cao nóng.
• Chuyển sang cấp cứu khi dấu hiệu nghiêm trọng: Gọi 115 nếu nạn nhân ngất quá 2 phút, ngừng thở hoặc không có mạch, tiến hành hồi sức tim phổi (CPR) nếu có chuyên môn.

Cách xử trí khi cảm thấy bản thân sắp ngất

Khi nhận thấy các dấu hiệu sắp ngất như chóng mặt, hoa mắt, vã mồ hôi, tim đập nhanh hoặc chân tay bủn rủn, bạn cần:

• Ngưng ngay việc đang làm, tìm nơi an toàn để ngồi hoặc nằm ngửa xuống, đặc biệt nếu đang lái xe.
• Nâng chân cao hơn đầu khoảng 30cm hoặc ngồi và cúi đầu giữa hai đầu gối.
• Giữ bình tĩnh, hít thở sâu để ổn định lại nhịp tim.
• Ra dấu hoặc gọi người hỗ trợ, đề phòng khi bạn ngất thật sự.
• Uống nước đường nếu từng bị hạ đường huyết, nhưng chỉ khi còn tỉnh táo và nuốt được.
• Tiếp tục nghỉ ngơi tại chỗ ít nhất 15 phút kể cả khi đã thấy khỏe hơn.
• Nhờ người đưa tới cơ sở y tế gần nhất nếu triệu chứng không giảm hoặc đây là lần đầu tiên bị ngất.

Ngất xỉu thường diễn ra nhanh và có vẻ không nghiêm trọng, nhưng nếu xử trí sai cách có thể gây hậu quả khó lường. Sơ cứu người bị ngất xỉu đúng cách là một kỹ năng cần thiết mà mỗi người nên trang bị. Kỹ năng này không chỉ giúp bạn bảo vệ bản thân mà còn góp phần hỗ trợ an toàn cho người khác trong các tình huống khẩn cấp.

Bên cạnh đó, cần duy trì việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và chủ động phòng bệnh từ sớm bằng cách tiêm vắc xin đầy đủ, đặc biệt ở người có bệnh lý nền hoặc sức đề kháng kém. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trong việc chăm sóc sức khỏe dự phòng một cách an toàn và toàn diện.