Sơ cứu động kinh: Cách xử trí đúng, an toàn và hiệu quả cho người bệnh

Theo các chuyên gia y tế, việc sơ cứu đúng khi gặp người bị động kinh đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp hạn chế nguy cơ chấn thương, ngạt thở hoặc các biến chứng nguy hiểm. Ngược lại, nếu xử trí sai, chẳng những không giúp ích mà còn có thể gây hại cho người bệnh. Chính vì vậy, việc nắm vững kiến thức sơ cứu động kinh là cần thiết cho mỗi cá nhân và gia đình, đặc biệt khi xung quanh có người thân mắc bệnh này.

Các dấu hiệu nhận biết cơn động kinh cần sơ cứu ngay

Động kinh khởi phát do sự phóng điện bất thường trong não bộ, khiến người bệnh xuất hiện nhiều biểu hiện đa dạng. Việc nhận biết chính xác các dấu hiệu này có ý nghĩa quan trọng để tiến hành sơ cứu kịp thời, hạn chế chấn thương và nguy cơ biến chứng. Những dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Co giật dữ dội: Toàn thân hoặc một phần cơ thể đột ngột co giật, bệnh nhân có thể té ngã và không kiểm soát được vận động.
• Vắng ý thức đột ngột: Người bệnh đang hoạt động bình thường bỗng ngừng lại, mắt nhìn trân trân, không phản ứng với lời gọi hoặc kích thích xung quanh.
• Co cứng tay chân: Các chi căng cứng, khó di chuyển, làm bệnh nhân mất thăng bằng, dễ va đập vào vật cứng.
• Lưng uốn cong, chân co gập: Thân người gập về phía trước, hai chân co gập trong vài giây rồi tái diễn theo chu kỳ co thắt liên tục.
• Mất nhận thức tạm thời: Gương mặt trở nên đờ đẫn, biểu hiện như lú lẫn, không nhớ được sự việc vừa xảy ra sau khi cơn kết thúc.
• Hành vi bất thường, lặp đi lặp lại: Người bệnh có thể xoay đầu, đi qua đi lại, xoa tay hoặc làm những động tác không có mục đích rõ ràng.

Nếu người bệnh có những dấu hiệu trên, đặc biệt là cơn co giật kéo dài trên 5 phút, tái phát liên tục hoặc đi kèm chấn thương, cần tiến hành sơ cứu ngay và đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.

Cách sơ cứu động kinh đúng cách và an toàn

Để bảo đảm an toàn cho người bệnh trong cơn co giật, việc nắm vững cách sơ cứu động kinh là vô cùng quan trọng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về những việc nên làm, không nên làm và cách xử trí trong các tình huống đặc biệt, cụ thể như sau:

Những việc cần làm khi sơ cứu động kinh

Trong cơn động kinh, điều quan trọng nhất là giúp bệnh nhân tránh chấn thương và duy trì đường thở thông thoáng. Một số bước hỗ trợ cần thực hiện bao gồm:

• Di chuyển các vật sắc nhọn, đồ vật nguy hiểm ra xa để bệnh nhân không bị chấn thương.
• Đặt gối mỏng hoặc vật mềm dưới đầu để giảm chấn động.
• Nới lỏng cổ áo, thắt lưng, cà vạt… giúp người bệnh dễ thở.
• Đặt bệnh nhân nằm nghiêng sang một bên, lau sạch dịch nôn hoặc nước bọt.
• Ghi lại thời gian cơn co giật và những biểu hiện bất thường. Nếu có thể, quay video để hỗ trợ bác sĩ trong chẩn đoán.
• Luôn ở bên cạnh và trấn an vì hầu hết cơn động kinh chỉ kéo dài vài phút rồi tự ngưng.

Những việc không nên làm khi sơ cứu động kinh

Nhiều hành động theo thói quen hoặc truyền miệng có thể gây hại nhiều hơn lợi. Vì vậy, cần tránh tuyệt đối những sai lầm sau:

• Không đưa bất kỳ vật gì vào miệng bệnh nhân.
• Không cố gắng đè giữ tay chân khi bệnh nhân đang co giật.
• Không ép bệnh nhân uống nước, thuốc hoặc nặn chanh vào miệng.
• Không di chuyển bệnh nhân trừ khi đang ở nơi nguy hiểm.
• Không áp dụng mẹo dân gian như bấm huyệt nhân trung hoặc ấn ngực để dừng cơn co giật.

Sơ cứu động kinh khi bệnh nhân ngồi trên xe lăn hoặc ô tô

Trong trường hợp đặc biệt, nếu người bệnh đang ngồi trên xe lăn hoặc ghế ô tô thì cần xử trí khác biệt để vừa đảm bảo an toàn, vừa hạn chế di chuyển gây nguy hiểm:

• Thắt dây an toàn, khóa phanh xe lăn để cố định vị trí.
• Đỡ đầu hoặc thân bệnh nhân bằng áo khoác hay gối mềm, nghiêng nhẹ sang một bên để thoát dịch.
• Sau cơn, nếu khó thở hoặc mệt mỏi, có thể chuyển bệnh nhân sang giường nghỉ.
• Nếu tình trạng khó thở kéo dài, gọi cấp cứu ngay. Nếu ngừng thở, tiến hành hô hấp nhân tạo.

Sơ cứu động kinh khi bệnh nhân ở dưới nước

Cơn co giật xảy ra khi đang ở dưới nước rất nguy hiểm, dễ dẫn đến sặc hoặc ngạt. Người hỗ trợ cần bình tĩnh thực hiện theo hướng dẫn sau:

• Đỡ đầu và cổ bệnh nhân nổi lên khỏi mặt nước.
• Khi cơn co giật kết thúc, đưa người bệnh ra khỏi nước an toàn.
• Nếu cơn kéo dài, cần nhanh chóng đưa bệnh nhân đến vùng nước nông và gọi cấp cứu.
• Kiểm tra hô hấp, nếu ngừng thở cần đặt bệnh nhân nằm ngửa và tiến hành hô hấp nhân tạo.

Những sai lầm thường gặp trong sơ cứu động kinh

Trong thực tế, nhiều người vẫn áp dụng các cách sơ cứu sai lầm khi gặp bệnh nhân động kinh. Điều này không chỉ không giúp ích mà còn có thể khiến tình trạng của người bệnh nghiêm trọng hơn. Một số sai lầm phổ biến bao gồm:

• Cho rằng động kinh là “trúng tà”: Thay vì đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế, nhiều người tin vào việc cúng bái, làm mất thời gian vàng để cấp cứu.
• Thực hiện hô hấp nhân tạo trong lúc co giật: Khi người bệnh đang co giật, việc ép thở không cần thiết và có thể gây thêm chấn thương. Chỉ nên tiến hành hô hấp nhân tạo nếu bệnh nhân ngừng thở sau cơn.
• Tụ tập đông người xung quanh: Việc vây quanh khiến không khí trở nên ngột ngạt, làm bệnh nhân khó thở và khó tiếp cận cấp cứu.
• Vắt chanh hoặc cho vật lạ vào miệng người bệnh: Hành động này có thể gây sặc, hít phải dịch chua hoặc gây tổn thương đường thở, rất nguy hiểm.

Để sơ cứu đúng, người hỗ trợ cần giữ bình tĩnh, đặt bệnh nhân nằm ở nơi thoáng khí, nghiêng đầu sang một bên và quan sát tình trạng cho đến khi cơn co giật kết thúc.

Khi nào cần gọi cấp cứu khi người bệnh lên cơn động kinh?

Thông thường, người bệnh động kinh có thể được sơ cứu và theo dõi tại chỗ cho đến khi cơn co giật tự ngưng. Tuy nhiên, trong một số tình huống đặc biệt, cần gọi cấp cứu hoặc đưa ngay người bệnh đến bệnh viện để được xử trí kịp thời. Các trường hợp đó bao gồm:

• Cơn co giật kéo dài trên 5 phút hoặc lâu hơn so với những lần trước.
• Xuất hiện cơn co giật thứ hai ngay sau cơn đầu tiên, không có thời gian hồi phục.
• Người bệnh không tỉnh lại hoặc không có phản ứng trong hơn 5 phút sau khi cơn động kinh đã dừng.
• Khó thở liên tục sau cơn co giật, có dấu hiệu thiếu oxy hoặc thở bất thường.
• Cơn động kinh xảy ra lần đầu tiên, chưa có tiền sử bệnh rõ ràng.
• Co giật khi đang ở dưới nước, tiềm ẩn nguy cơ sặc nước hoặc ngạt thở.
• Có chấn thương, ngã hoặc xuất huyết trong cơn co giật, cần xử trí y tế ngay.

Việc gọi cấp cứu kịp thời trong những trường hợp trên giúp bảo đảm an toàn tính mạng, ngăn ngừa biến chứng và hỗ trợ điều trị đúng phác đồ cho bệnh nhân động kinh.

Sơ cứu động kinh đúng cách đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ tính mạng và sức khỏe người bệnh. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu khởi phát, thực hiện đúng những bước sơ cứu an toàn, tránh các sai lầm thường gặp và kịp thời gọi cấp cứu trong tình huống nguy hiểm sẽ giúp giảm thiểu tối đa rủi ro. Tiêm chủng Long Châu hy vọng bài viết này sẽ giúp người đọc trang bị kiến thức cơ bản về sơ cứu động kinh. Đây không chỉ là việc làm cần thiết cho gia đình có người bệnh mà còn hữu ích cho cộng đồng, góp phần bảo vệ an toàn cho mọi người xung quanh.