Siêu âm tim thai có cần thiết không và khi nào mẹ bầu cần thực hiện?

Trong số các xét nghiệm và phương pháp chẩn đoán hình ảnh, siêu âm tim thai là một trong những kỹ thuật có vai trò đặc biệt, giúp phát hiện sớm các bất thường về cấu trúc tim bẩm sinh của bé ngay từ trong bụng mẹ. Vậy siêu âm tim thai là gì? Khi nào nên thực hiện và có gây ảnh hưởng gì không? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây của Tiêm chủng Long Châu để các mẹ bầu thêm an tâm trong suốt hành trình mang thai.

Siêu âm tim thai là gì? Có nên thực hiện không?

Siêu âm tim thai là kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh chuyên sâu, được sử dụng để đánh giá cấu trúc, chức năng và hoạt động của tim thai nhi trong giai đoạn tiền sản. Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh động của trái tim đang phát triển, từ đó giúp bác sĩ quan sát được sự lưu thông máu, các buồng tim, van tim cũng như nhịp tim của bé ngay từ trong bụng mẹ.

Khác với siêu âm thai thông thường - vốn chủ yếu nhằm theo dõi sự phát triển tổng quát của thai nhi, siêu âm tim thai tập trung vào việc khảo sát chi tiết từng thành phần cấu trúc tim. Kỹ thuật này thường được thực hiện trong khoảng tuần 18 đến 24 của thai kỳ - thời điểm tim thai đã phát triển tương đối hoàn chỉnh và cho phép đánh giá rõ ràng hơn các bất thường nếu có.

Vậy có nên thực hiện siêu âm tim thai không? Câu trả lời là có, đặc biệt trong các trường hợp thai phụ hoặc thai nhi có nguy cơ cao về dị tật tim bẩm sinh. Theo thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam, mỗi năm có khoảng 12.000 trẻ sinh ra mắc bệnh tim bẩm sinh, trong đó khoảng 25% thuộc nhóm dị tật nặng, cần can thiệp y tế sớm. Nếu không được phát hiện kịp thời trước sinh, trẻ có thể bỏ lỡ “thời điểm vàng” để được điều trị hiệu quả ngay sau khi chào đời.

Do đó, nếu được bác sĩ chuyên khoa sản - nhi chỉ định, thai phụ nên thực hiện siêu âm tim thai để bảo đảm một thai kỳ an toàn và giúp bé có cơ hội được theo dõi và điều trị kịp thời nếu có bất thường về tim mạch.

Ai cần làm siêu âm tim thai?

Không phải tất cả phụ nữ mang thai đều bắt buộc phải thực hiện siêu âm tim thai, tuy nhiên đây là xét nghiệm đặc biệt cần thiết đối với các thai phụ thuộc nhóm có nguy cơ cao hoặc khi có dấu hiệu bất thường được phát hiện trong quá trình khám thai định kỳ.

Dưới đây là những đối tượng được bác sĩ khuyến nghị nên thực hiện siêu âm tim thai:

• Thai phụ có tiền sử bệnh lý: Những người mắc đái tháo đường (đặc biệt là đái tháo đường type 1), lupus ban đỏ hệ thống, hoặc phenylketonuria có nguy cơ cao ảnh hưởng đến sự phát triển tim thai.
• Tiền sử gia đình hoặc thai kỳ trước: Nếu gia đình có người mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc thai phụ từng sinh con bị dị tật tim, nguy cơ tái phát sẽ cao hơn.
• Nhiễm trùng trong thai kỳ: Các bệnh như Rubella hoặc cytomegalovirus có thể gây dị tật tim bẩm sinh, đặc biệt nếu nhiễm trong tam cá nguyệt đầu. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), tiêm phòng Rubella trước khi mang thai là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.
• Sử dụng thuốc hoặc chất kích thích: Tiếp xúc với các loại thuốc như thuốc chống co giật, trị mụn (isotretinoin), hoặc sử dụng rượu bia, ma túy trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ bất thường tim thai.
• Bất thường trong siêu âm định kỳ: Nếu siêu âm thai phát hiện nhịp tim không đều, mờ gáy tăng, hoặc các dấu hiệu nghi ngờ dị tật thai, bác sĩ sẽ chỉ định siêu âm tim thai để đánh giá chuyên sâu.
• Thai phụ lớn tuổi hoặc thụ tinh nhân tạo: Phụ nữ mang thai trên 35 tuổi hoặc sử dụng phương pháp hỗ trợ sinh sản có nguy cơ cao hơn về các bất thường di truyền, bao gồm tim bẩm sinh.

Trong các trường hợp kể trên, siêu âm tim thai sẽ giúp phát hiện sớm nguy cơ dị tật tim bẩm sinh, từ đó đưa ra quyết định theo dõi, điều trị hoặc can thiệp phù hợp sau sinh. Việc sàng lọc chủ động sẽ tăng cơ hội sống khỏe mạnh cho trẻ ngay từ trong bụng mẹ.

Thời điểm và tần suất thực hiện siêu âm tim thai

Việc lựa chọn thời điểm phù hợp để siêu âm tim thai đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo kết quả chẩn đoán chính xác. Theo các chuyên gia sản khoa, thời gian lý tưởng nhất để thực hiện siêu âm tim thai là từ tuần 18 đến tuần 24 của thai kỳ. Trong giai đoạn này, tim thai đã phát triển đầy đủ các cấu trúc chính, cho phép bác sĩ quan sát rõ ràng các buồng tim, van tim, và dòng máu lưu thông. Siêu âm sớm hơn (tuần 13 - 14) có thể được chỉ định trong trường hợp nguy cơ cao, nhưng kết quả thường kém chính xác do tim thai còn nhỏ. Ngược lại, siêu âm sau tuần 30 có thể bị hạn chế bởi hệ thống xương thai nhi phát triển, che khuất hình ảnh tim.

Trong đa số trường hợp, một lần siêu âm tim thai ở tuần 18 - 24 là đủ. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm lặp lại nếu:

• Thai nhi không nằm ở tư thế thuận lợi để khảo sát đầy đủ.
• Hình ảnh chưa rõ nét, nghi ngờ bất thường cần theo dõi thêm.
• Phát hiện tổn thương mới hoặc dấu hiệu bệnh lý trong các lần khám tiếp theo.

Tần suất thực hiện phụ thuộc vào chỉ định chuyên môn và tình trạng cụ thể của từng thai phụ. Tuyệt đối không tự ý yêu cầu siêu âm lặp lại nếu không có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa.

Lợi ích của siêu âm tim thai trong chăm sóc thai kỳ

Phát hiện sớm các dị tật tim bẩm sinh

Lợi ích lớn nhất của siêu âm tim thai là khả năng phát hiện các dị tật tim bẩm sinh từ khi bé còn trong bụng mẹ. Các bất thường như: Thông liên thất, tứ chứng Fallot, hẹp eo động mạch chủ, kênh nhĩ thất… hoàn toàn có thể được nhận diện nhờ khảo sát cấu trúc tim chi tiết thông qua kỹ thuật siêu âm chuyên sâu.

Hỗ trợ lập kế hoạch can thiệp và xử trí sau sinh

Khi có kết quả siêu âm tim thai bất thường, bác sĩ có thể phối hợp với các chuyên khoa khác để lập kế hoạch chăm sóc đặc biệt ngay sau sinh. Trong nhiều trường hợp, trẻ mắc tim bẩm sinh cần phẫu thuật hoặc điều trị cấp cứu trong những giờ đầu đời và việc được chẩn đoán trước sẽ là yếu tố then chốt giúp can thiệp đúng thời điểm.

Đảm bảo an toàn cho mẹ và bé trong quá trình mang thai

Việc siêu âm tim thai giúp giảm thiểu các tình huống bất ngờ trong thai kỳ hoặc khi sinh nở, nhất là trong trường hợp sản phụ có bệnh nền, sử dụng thuốc trong thai kỳ, hoặc có yếu tố nguy cơ cao về di truyền. Chẩn đoán sớm giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ theo dõi phù hợp, đưa ra chỉ định sinh thường hoặc sinh mổ hợp lý, đảm bảo tối ưu sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Giúp mẹ bầu an tâm và chủ động chăm sóc thai kỳ

Không chỉ mang giá trị về mặt y học, siêu âm tim thai còn giúp mẹ bầu giảm bớt lo lắng và có thêm niềm tin vào quá trình mang thai. Khi nhận được kết quả bình thường, sản phụ sẽ cảm thấy an tâm hơn; nếu phát hiện bất thường, việc có thông tin sớm sẽ tạo điều kiện để chuẩn bị tâm lý, tài chính và kế hoạch chăm sóc sức khỏe chu đáo hơn cho con yêu.

Siêu âm tim thai là một bước kiểm tra chuyên sâu nhưng cực kỳ quan trọng trong thai kỳ, đặc biệt đối với những mẹ bầu thuộc nhóm có nguy cơ cao. Nhờ khả năng phát hiện sớm các dị tật tim bẩm sinh và hỗ trợ bác sĩ lập kế hoạch theo dõi phù hợp, phương pháp này mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong việc bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và bé. Để đảm bảo hiệu quả chẩn đoán, thai phụ nên thực hiện siêu âm tim thai tại các cơ sở y tế uy tín, có trang thiết bị hiện đại và đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao.