Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm: Dấu hiệu, nguyên nhân và hướng điều trị

Sức khỏe tinh thần đang dần được quan tâm trong xã hội hiện đại, đặc biệt khi các bệnh lý như lo âu, trầm cảm, rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, không ít người vẫn nhầm lẫn giữa các dạng rối loạn này hoặc không biết khi nào nên đi khám. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin toàn diện và dễ hiểu về rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm, giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về căn bệnh này.

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là gì? 

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là tình trạng mà người bệnh đồng thời có triệu chứng của cả rối loạn lo âu và trầm cảm nhưng không đủ tiêu chuẩn chẩn đoán riêng rẽ cho từng bệnh. 

Theo phân loại ICD-11, tình trạng này được mã hóa là 6A73. Đây là một rối loạn tâm thần phổ biến nhưng dễ bị bỏ sót do các triệu chứng không quá rõ ràng so với lo âu hoặc trầm cảm đơn thuần.

Nhiều bạn đọc cũng thắc mắc rối loạn lo âu F41 là bệnh gì. Đây là mã bệnh theo phân loại quốc tế ICD-10, được dùng để chỉ các rối loạn lo âu khác nhau như: Rối loạn lo âu lan tỏa, rối loạn hoảng sợ hay rối loạn lo âu hỗn hợp với trầm cảm. Việc hiểu rõ F41 giúp phân biệt các dạng lo âu, từ đó có hướng điều trị phù hợp thay vì nhầm lẫn với trầm cảm đơn thuần hoặc các rối loạn tâm thần khác.

Để hiểu rõ hơn về rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm, hãy theo dõi bảng so sánh dưới đây:

Dấu hiệu điển hình của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm

Nhận biết sớm các dấu hiệu của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là yếu tố then chốt để điều trị kịp thời. Dưới đây là các triệu chứng thường gặp và dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm, bạn đọc có thể tham khảo:

Triệu chứng lâm sàng thường gặp

Người mắc rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm thường trải qua các triệu chứng sau:

• Lo âu, căng thẳng kéo dài không rõ nguyên nhân, thường xuyên cảm thấy hồi hộp hoặc bất an.
• Cảm giác buồn bã, mất niềm tin vào bản thân, thiếu động lực trong công việc và cuộc sống.
• Khó ngủ (mất ngủ hoặc ngủ quá nhiều), thay đổi khẩu vị (ăn ít hoặc ăn quá nhiều).
• Mệt mỏi kéo dài, mất tập trung, thường xuyên có suy nghĩ tiêu cực hoặc cảm giác trống rỗng.

Dấu hiệu cảnh báo nặng

Một số dấu hiệu cho thấy tình trạng cần được can thiệp y tế ngay:

• Xuất hiện ý định hoặc hành vi tự tử, dù chỉ thoáng qua.
• Không thể duy trì công việc, học tập hoặc các mối quan hệ xã hội do lo âu và buồn bã kéo dài.
• Triệu chứng kéo dài nhiều tuần, không cải thiện dù đã thử nghỉ ngơi hoặc thư giãn.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ cao

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm xuất phát từ sự kết hợp của nhiều yếu tố sinh học và môi trường. Dưới đây là những nguyên nhân và yếu tố nguy cơ chính của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm:

Nguyên nhân sinh học

Các yếu tố sinh học góp phần quan trọng vào sự phát triển của rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm bao gồm:

• Mất cân bằng hóa học thần kinh: Sự rối loạn trong nồng độ serotonin, dopamine và norepinephrine có thể làm tăng triệu chứng lo âu và trầm cảm.
• Di truyền: Người có tiền sử gia đình mắc các rối loạn tâm thần (lo âu, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực) có nguy cơ cao hơn.

Yếu tố môi trường - xã hội

Môi trường sống và áp lực xã hội cũng là yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm. Chẳng hạn như:

• Căng thẳng, stress kéo dài từ công việc, tài chính, ly hôn, mất người thân hoặc các sự kiện sang chấn.
• Sống trong môi trường độc hại, bị cô lập xã hội hoặc trải qua bạo lực tâm lý/vật lý.

Đối tượng dễ mắc

Một số nhóm người có nguy cơ cao hơn:

• Người trẻ tuổi, đặc biệt là thanh thiếu niên và người trưởng thành trẻ.
• Phụ nữ sau sinh do thay đổi nội tiết tố và áp lực chăm sóc con cái.
• Người mắc bệnh mãn tính như đái tháo đường, ung thư hoặc có tiền sử lạm dụng chất kích thích (rượu, thuốc lá).

Điều trị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm như thế nào?

Điều trị rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm cần kết hợp nhiều phương pháp để đạt hiệu quả tối ưu. Dưới đây là các phương pháp phổ biến:

Tâm lý trị liệu

Liệu pháp tâm lý là lựa chọn quan trọng để cải thiện tình trạng:

• Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT) giúp người bệnh nhận diện và thay đổi các suy nghĩ tiêu cực từ đó kiểm soát cảm giác lo âu và buồn bã.
• Liệu pháp thư giãn và chánh niệm kết hợp thiền, yoga hoặc các bài tập thở sâu để giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng.
• Trị liệu nhóm: Giúp người bệnh chia sẻ và nhận được sự hỗ trợ từ những người có trải nghiệm tương tự.

Dùng thuốc

Trong một số trường hợp, thuốc được sử dụng để kiểm soát triệu chứng. Các loại thuốc như thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) hoặc thuốc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRIs) được chỉ định để cải thiện cả lo âu và trầm cảm. Người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa tâm thần, tránh tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều lượng.

Hỗ trợ từ gia đình và cộng đồng

Sự hỗ trợ từ môi trường xung quanh đóng vai trò quan trọng. Một môi trường sống tích cực, sự đồng hành từ gia đình và bạn bè giúp người bệnh cảm thấy an toàn và được thấu hiểu. Bên cạnh đó, duy trì lối sống khoa học như tập thể dục đều đặn, ăn uống cân bằng và hạn chế chất kích thích (rượu, cà phê) cũng góp phần hỗ trợ quá trình hồi phục.

Rối loạn hỗn hợp lo âu và trầm cảm là một tình trạng tâm thần phức tạp nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được chẩn đoán sớm và điều trị đúng cách. Việc nhận biết các dấu hiệu của bệnh là bước đầu tiên để can thiệp kịp thời. Bằng cách kết hợp tâm lý trị liệu, dùng thuốc (nếu cần) và xây dựng lối sống lành mạnh, người bệnh có thể cải thiện chất lượng sống và lấy lại sự cân bằng tâm lý. Sức khỏe tinh thần cũng quan trọng như sức khỏe thể chất - hãy chăm sóc nó ngay hôm nay!