Quá kích buồng trứng là gì? Dấu hiệu, cách xử lý và phòng ngừa hiệu quả

Quá kích buồng trứng không chỉ gây khó chịu với các triệu chứng như đau bụng, chướng bụng mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vậy quá kích buồng trứng là gì? Làm thế nào để nhận biết, xử lý và phòng ngừa hiệu quả? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết, giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng này.

Quá kích buồng trứng là gì?

Quá kích buồng trứng là một biến chứng liên quan đến việc sử dụng thuốc kích thích nang noãn trong các phương pháp hỗ trợ sinh sản như IVF hoặc bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI). Quá kích buồng trứng xảy ra khi buồng trứng phản ứng quá mức với các hormone kích thích (như FSH hoặc hCG) dẫn đến buồng trứng sưng to, tích tụ dịch trong ổ bụng hoặc các khoang cơ thể khác. Tình trạng này có thể gây đau, chướng bụng và các biến chứng nghiêm trọng nếu không được kiểm soát.

Các triệu chứng của quá kích buồng trứng được phân loại theo mức độ nghiêm trọng, cụ thể như sau:

• Mức độ nhẹ: Căng tức bụng dưới, cảm giác đầy hơi, buồn nôn, mệt mỏi nhẹ.
• Mức độ trung bình: Tăng cân bất thường (2 - 3 kg trong vài ngày), đầy bụng rõ rệt, đau nhẹ vùng chậu, tiêu chảy hoặc táo bón.
• Mức độ nặng - nguy kịch: Khó thở do tràn dịch màng phổi, tiểu ít, tụt huyết áp, đau bụng dữ dội hoặc thậm chí hình thành cục máu đông.

Một số nhóm phụ nữ có nguy cơ cao mắc quá kích buồng trứng, bao gồm:

• Phụ nữ dưới 35 tuổi, khi buồng trứng còn hoạt động mạnh.
• Người mắc hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) với số lượng nang noãn lớn.
• Những người có chỉ số AMH cao hoặc nhiều nang noãn thứ cấp trên siêu âm.
• Người đã từng bị quá kích buồng trứng trong các chu kỳ kích trứng trước đó.

Phải làm sao khi bị quá kích buồng trứng?

Khi phát hiện các dấu hiệu nghi ngờ quá kích buồng trứng, việc xử lý cần được thực hiện theo mức độ nghiêm trọng và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Dưới đây là các hướng dẫn cụ thể:

Xử lý mức độ nhẹ và trung bình

Ở mức độ nhẹ đến trung bình, bệnh nhân có thể được theo dõi ngoại trú với các biện pháp sau:

• Nghỉ ngơi, hạn chế vận động mạnh để giảm áp lực lên buồng trứng.
• Uống đủ nước (2 - 3 lít mỗi ngày) để duy trì cân bằng điện giải và ngăn ngừa mất nước.
• Theo dõi cân nặng hàng ngày và lượng nước tiểu để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.
• Tái khám và siêu âm định kỳ theo lịch của bác sĩ để đánh giá tình trạng buồng trứng và dịch ổ bụng.

Xử lý mức độ nặng hoặc nguy kịch

Đối với các trường hợp nặng, cần can thiệp y tế khẩn cấp:

• Nhập viện ngay để được theo dõi sát sao và điều trị chuyên sâu.
• Truyền dịch tĩnh mạch để ổn định huyết áp và cân bằng điện giải.
• Sử dụng thuốc chống đông máu để ngăn ngừa nguy cơ hình thành cục máu đông.
• Theo dõi chức năng gan, thận và các chỉ số huyết học để đánh giá mức độ tổn thương nội tạng.
• Trong trường hợp nghiêm trọng, bệnh nhân có thể cần điều trị tại đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU).

Cảnh báo: Chị em tuyệt đối không tự ý điều trị tại nhà nếu xuất hiện các dấu hiệu nặng như tiểu ít, đau bụng dữ dội, khó thở hoặc tràn dịch. Liên hệ ngay bác sĩ sản phụ khoa hoặc đến cơ sở y tế uy tín để được xử lý kịp thời.

Quá kích buồng trứng bao lâu thì hết?

Thời gian hồi phục sau quá kích buồng trứng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng và tình trạng mang thai của bệnh nhân. Dưới đây là thông tin chi tiết:

Thời gian hồi phục tùy theo mức độ

Thời gian để các triệu chứng biến mất thường khác nhau ở mỗi trường hợp:

• OHSS nhẹ - trung bình: Triệu chứng thường tự cải thiện trong vòng 7 - 10 ngày nếu bệnh nhân không mang thai sau chu kỳ kích trứng.
• OHSS nặng: Có thể kéo dài từ 2 - 3 tuần, đặc biệt nếu có biến chứng như tràn dịch màng phổi hoặc màng bụng.
• Trường hợp nặng và mang thai: Triệu chứng có thể kéo dài đến hết tam cá nguyệt đầu (khoảng 12 tuần) do nồng độ hormone hCG tăng cao khi mang thai, làm nặng thêm tình trạng quá kích.

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian hồi phục

Một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình hồi phục bao gồm:

• Tình trạng mang thai: Nếu bệnh nhân mang thai, nồng độ hCG tăng có thể làm kéo dài triệu chứng.
• Mức độ tổn thương buồng trứng và dịch ổ bụng: Dịch tích tụ nhiều sẽ làm chậm quá trình hồi phục.
• Phác đồ điều trị hỗ trợ: Việc sử dụng thuốc và can thiệp y tế kịp thời có thể rút ngắn thời gian hồi phục.

Phòng ngừa quá kích buồng trứng hiệu quả 

Phòng ngừa quá kích buồng trứng là yếu tố then chốt để đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị hiếm muộn. Bác sĩ chuyên khoa sản phụ khoa sẽ áp dụng các chiến lược sau để giảm nguy cơ quá kích buồng trứng:

• Cá thể hóa phác đồ kích trứng: Điều chỉnh liều lượng thuốc kích trứng dựa trên chỉ số AMH và số lượng nang noãn (AFC) qua siêu âm.
• Sử dụng GnRH agonist thay hCG: GnRH agonist giúp kích rụng trứng mà không làm tăng nguy cơ OHSS như hCG truyền thống.
• Dùng thuốc hỗ trợ phòng ngừa: Các thuốc như Cabergoline hoặc truyền Albumin tĩnh mạch có thể giảm nguy cơ tích tụ dịch.
• Đông lạnh toàn bộ phôi (freeze-all): Hoãn chuyển phôi tươi nếu phát hiện nguy cơ OHSS cao, chờ buồng trứng ổn định trước khi chuyển phôi đông lạnh.
• Theo dõi sát các chỉ số nội tiết: Kiểm tra nồng độ estradiol và siêu âm thường xuyên trong quá trình kích trứng để phát hiện sớm dấu hiệu bất thường.

Việc phòng ngừa quá kích buồng trứng cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa sản phụ khoa, dựa trên tình trạng sức khỏe và tiền sử y khoa của từng bệnh nhân. Hãy trao đổi kỹ với bác sĩ để lựa chọn phác đồ phù hợp nhất.

Quá kích buồng trứng là một biến chứng tiềm ẩn trong quá trình điều trị hiếm muộn nhưng có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Thời gian hồi phục phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ và tình trạng mang thai, thường kéo dài từ 7 ngày đến vài tuần. Quan trọng nhất, việc phòng ngừa quá kích buồng trứng thông qua phác đồ cá thể hóa và theo dõi sát sao sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ, đảm bảo an toàn cho phụ nữ trong hành trình tìm kiếm niềm vui làm mẹ. Nếu bạn đang thực hiện các phương pháp hỗ trợ sinh sản và nhận thấy các dấu hiệu bất thường, hãy liên hệ ngay với bác sĩ chuyên khoa tại các cơ sở y tế uy tín để được tư vấn và can thiệp kịp thời.