Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính đúng cách giúp phòng ngừa biến chứng

Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) đúng cách giúp ổn định hô hấp, giảm biến chứng và nâng cao chất lượng cuộc sống. Hãy cùng tìm hiểu hướng dẫn chi tiết và các lưu ý quan trọng qua bài viết sau đây. 

Viêm phổi tắc nghẽn mạn tính là gì?

Viêm phổi tắc nghẽn mạn tính là một nhóm bệnh phổi mạn tính đặc trưng bởi sự hạn chế luồng khí thở ra không hồi phục hoàn toàn. Nguyên nhân chính thường liên quan đến hút thuốc lá lâu năm, tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm môi trường hoặc yếu tố nghề nghiệp.

Bệnh tiến triển âm thầm, gây khó thở, ho kéo dài, khạc đờm và mệt mỏi. Khi không được kiểm soát, COPD có thể dẫn tới suy hô hấp, tăng áp phổi, suy tim phải và nguy cơ tử vong cao.

Hướng dẫn chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính tại nhà

Việc chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính tại nhà cần kết hợp nhiều yếu tố: Theo dõi sức khỏe thường xuyên, tuân thủ thuốc, chế độ dinh dưỡng hợp lý, vận động phù hợp và hỗ trợ tinh thần.

Theo dõi dấu hiệu sinh tồn và tình trạng hô hấp

Người chăm sóc cần thường xuyên đo huyết áp, nhịp tim, nhịp thở và nhiệt độ cơ thể của bệnh nhân. Đặc biệt, theo dõi độ bão hòa oxy trong máu (SpO₂) bằng máy đo tại nhà là rất quan trọng.

• Nếu SpO₂ dưới 88%: Nếu SpO₂ liên tục dưới 88% khi nghỉ (hoặc giảm nhiều so với mức cơ bản của bệnh nhân), hãy đến cơ sở y tế ngay - đây có thể là chỉ định đánh giá để bắt đầu oxy dài hạn.
• Theo dõi tình trạng ho, lượng đờm, màu sắc đờm để phát hiện sớm đợt cấp.

Theo dõi sát sao giúp phát hiện sớm dấu hiệu bất thường, từ đó can thiệp kịp thời, tránh nguy cơ đợt cấp nguy hiểm.

Hướng dẫn dùng thuốc đúng cách

Việc sử dụng thuốc đúng chỉ định và kỹ thuật là yếu tố quyết định trong chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính.

• Sử dụng thuốc xịt hoặc thuốc dạng hít theo đúng chỉ định về liều lượng và thời điểm.
• Không tự ý bỏ thuốc khi thấy triệu chứng giảm.
• Liệu pháp oxy nên được áp dụng theo hướng dẫn của bác sĩ, không tự điều chỉnh lưu lượng oxy.

Tuân thủ phác đồ điều trị và hướng dẫn dùng thuốc giúp duy trì chức năng hô hấp và hạn chế đợt cấp.

Xây dựng chế độ dinh dưỡng phù hợp cho người bệnh COPD

Dinh dưỡng là một phần quan trọng trong chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính. Người bệnh cần:

• Tăng cường thực phẩm giàu protein (thịt nạc, cá, trứng, sữa) để hỗ trợ phục hồi mô và cơ hô hấp.
• Bổ sung rau xanh, trái cây giàu vitamin C, E để tăng cường sức đề kháng.
• Tránh thức ăn nhiều dầu mỡ, muối và đường tinh luyện.
• Hạn chế muối và thực phẩm chế biến sẵn. 

Dinh dưỡng hợp lý giúp tăng sức bền, cải thiện hệ miễn dịch và hỗ trợ kiểm soát triệu chứng COPD.

Hỗ trợ vận động nhẹ nhàng và phục hồi chức năng phổi

Người bệnh COPD nên duy trì các bài tập luyện giúp cải thiện dung tích phổi và tăng khả năng gắng sức như: 

• Thực hiện các bài tập thở bụng, thở mím môi.
• Đi bộ nhẹ nhàng hoặc tập dưỡng sinh, yoga phù hợp thể trạng.
• Tránh gắng sức khi thời tiết lạnh hoặc ô nhiễm.

Vận động hợp lý giúp cải thiện dung tích phổi, giảm khó thở và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Chăm sóc tinh thần và hỗ trợ tâm lý cho bệnh nhân

Trong quá trình điều trị bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bên cạnh các biện pháp y khoa, việc chăm sóc tinh thần và hỗ trợ tâm lý cũng đóng vai trò rất quan trọng:

• Động viên, khích lệ để người bệnh duy trì niềm tin vào điều trị.
• Tham gia các nhóm hỗ trợ bệnh nhân COPD.
• Tạo môi trường sống thoáng đãng, ít khói bụi để người bệnh cảm thấy dễ chịu.

Quan tâm đến sức khỏe tinh thần sẽ giúp người bệnh có thêm động lực, cải thiện chất lượng cuộc sống và nâng cao hiệu quả điều trị.

Mục tiêu trong chăm sóc bệnh nhân COPD

Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính không chỉ tập trung vào điều trị triệu chứng mà còn hướng đến các mục tiêu lâu dài.

Ổn định chức năng hô hấp

Mục tiêu hàng đầu là duy trì mức oxy máu ổn định và giảm triệu chứng khó thở, giúp người bệnh sinh hoạt bình thường nhất có thể.

Giảm nguy cơ tái phát và nhập viện

Ngăn chặn đợt cấp thông qua kiểm soát yếu tố nguy cơ và tuân thủ điều trị sẽ giúp giảm số lần nhập viện, tiết kiệm chi phí y tế.

Cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh

Duy trì các hoạt động hằng ngày, đảm bảo giấc ngủ tốt, tâm trạng tích cực là yếu tố quan trọng để người bệnh sống khỏe lâu dài. Xác định rõ mục tiêu giúp gia đình và nhân viên y tế có kế hoạch chăm sóc toàn diện và bền vững.

Phòng ngừa đợt cấp và xử lý khi COPD tiến triển nặng

Phòng ngừa và nhận biết các đợt cấp COPD đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa người bệnh, gia đình và đội ngũ y tế. Sự chủ động nhận biết, xử trí kịp thời và tuân thủ phác đồ điều trị không chỉ giúp duy trì chất lượng cuộc sống mà còn hạn chế nguy cơ nhập viện ngoài ý muốn.

Nhận biết sớm các dấu hiệu trở nặng

Một số triệu chứng cảnh báo thường xuất hiện trước khi tình trạng trở nên nguy hiểm: 

• Dấu hiệu cần nhập viện ngay: Khó thở trầm trọng, SpO₂ giảm mạnh, tím tái, lú lẫn, tăng nhịp tim, đau ngực dữ dội hoặc giảm ý thức
• Tăng lượng đờm hoặc thay đổi màu sắc đờm.
• Sốt, mệt mỏi, sụt cân nhanh.

Khi các triệu chứng bất thường này xuất hiện, người bệnh và người chăm sóc cần chủ động theo dõi sát và chuẩn bị các biện pháp xử trí phù hợp, đồng thời thông báo cho bác sĩ điều trị để được hướng dẫn cụ thể.

Cách sơ cứu ban đầu và khi nào cần đưa đến bệnh viện

Trong những tình huống COPD trở nặng, việc sơ cứu đúng cách ngay tại nhà có thể giúp giảm mức độ nguy hiểm và tăng cơ hội hồi phục cho người bệnh. Dưới đây là các bước xử trí cơ bản được khuyến nghị: 

• Cho bệnh nhân ngồi thẳng, thở oxy nếu có chỉ định.
• Giữ đường thở thông thoáng.
• Gọi cấp cứu khi bệnh nhân tím tái, khó thở nghiêm trọng hoặc lơ mơ.

Không nên chủ quan khi người bệnh có dấu hiệu suy hô hấp. Việc sơ cứu nhanh chóng và đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế kịp thời là yếu tố then chốt giúp bảo toàn tính mạng và giảm di chứng.

Vai trò của tái khám định kỳ và phác đồ điều trị lâu dài

COPD là bệnh mạn tính cần theo dõi liên tục. Việc tái khám định kỳ không chỉ giúp bác sĩ đánh giá hiệu quả điều trị mà còn kịp thời điều chỉnh phác đồ, từ đó kiểm soát tốt bệnh và phòng ngừa đợt cấp.

• Tái khám 3 - 6 tháng/lần hoặc theo chỉ định bác sĩ.
• Điều chỉnh thuốc và liệu pháp hỗ trợ kịp thời.
• Kiểm tra chức năng hô hấp định kỳ.

Tuân thủ lịch tái khám và phác đồ điều trị lâu dài là nền tảng để duy trì chức năng phổi ổn định, giảm thiểu nguy cơ đợt cấp và nâng cao chất lượng sống cho người bệnh COPD.

Chăm sóc bệnh nhân viêm phổi tắc nghẽn mạn tính đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, gia đình và người bệnh. Áp dụng đúng hướng dẫn chăm sóc tại nhà, tuân thủ điều trị và phòng ngừa đợt cấp sẽ giúp người bệnh duy trì cuộc sống khỏe mạnh và giảm nguy cơ biến chứng.

Song song với việc điều trị, hãy tăng cường hàng rào bảo vệ hô hấp bằng vắc xin viêm phổi, cúm mùa và các loại vắc xin phù hợp. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu luôn sẵn sàng cung cấp các loại vắc xin chính hãng, đảm bảo an toàn và chất lượng cho bạn và gia đình.