Nôn và tiêu chảy ở người lớn cảnh báo bệnh gì? Những thông tin cần biết

Nhiều người chủ quan khi xuất hiện triệu chứng nôn và tiêu chảy, cho rằng đây chỉ là biểu hiện của ngộ độc thực phẩm hoặc rối loạn tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, theo các chuyên gia y tế, nếu không được xử trí đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến mất nước, rối loạn điện giải và làm nặng thêm các bệnh nền sẵn có. Vậy nôn và tiêu chảy ở người lớn cảnh báo bệnh gì? Cần theo dõi, xử trí và thăm khám ra sao? Cùng Tiêm chủng Long Châu tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Nôn và tiêu chảy ở người lớn cảnh báo bệnh gì?

Nôn và tiêu chảy ở người lớn là những biểu hiện thường gặp liên quan đến rối loạn chức năng tiêu hóa. Trong nhiều trường hợp, tình trạng này có thể tự khỏi sau vài ngày và không gây hậu quả nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu đi kèm các triệu chứng như sốt cao, mất nước, đau bụng dữ dội hoặc kéo dài không cải thiện, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý tiềm ẩn cần được chú ý và can thiệp kịp thời. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến:

Viêm ruột cấp

Đây là một trong những nguyên nhân thường gặp nhất gây nôn và tiêu chảy ở người lớn. Tác nhân gây bệnh thường là virus (như norovirus, rotavirus) hoặc vi khuẩn (E. coli, Salmonella, Campylobacter). Bệnh có thể lây lan qua thực phẩm, nước uống hoặc tiếp xúc với người bệnh. Triệu chứng thường đi kèm gồm sốt nhẹ, đau bụng, chuột rút và mệt mỏi. Nếu không điều trị đúng cách, người bệnh có thể gặp biến chứng mất nước và rối loạn điện giải.

Ngộ độc thực phẩm

Khi ăn phải thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh hoặc độc tố vi khuẩn, người bệnh có thể xuất hiện triệu chứng nôn và tiêu chảy cấp tính. Ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra sau vài giờ đến vài ngày sau khi ăn, với biểu hiện nôn ói, tiêu chảy, sốt và đôi khi đau đầu. Đây là tình trạng cần được xử lý sớm, đặc biệt ở người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch.

Bệnh lý ruột mạn tính

Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn và hội chứng ruột kích thích (IBS) là các bệnh lý tiêu hóa mạn tính có thể gây rối loạn nhu động ruột, từ đó dẫn đến nôn và tiêu chảy kéo dài. Người bệnh có thể kèm theo đau bụng, chướng bụng, tiêu chảy xen kẽ táo bón, sút cân và mệt mỏi.

Không dung nạp thực phẩm

Một số người không dung nạp lactose (có trong sữa) hoặc fructose (có trong trái cây, siro ngô) có thể gặp tình trạng nôn, tiêu chảy và đầy hơi sau ăn. Đây là hiện tượng liên quan đến thiếu enzym tiêu hóa và có thể kiểm soát bằng chế độ ăn uống phù hợp.

Rối loạn chức năng tiêu hóa do căng thẳng

Tình trạng căng thẳng kéo dài có thể ảnh hưởng đến trục thần kinh ruột - não, làm thay đổi nhu động ruột, dẫn đến tiêu chảy hoặc nôn mửa mà không do nhiễm trùng hay tổn thương thực thể. Đây là nguyên nhân thường bị bỏ qua trong lâm sàng, nhưng gây ảnh hưởng đáng kể lên các rối loạn chức năng tiêu hóa.

Khi nào cần đi thăm khám bác sĩ?

Trong đa số trường hợp, nôn và tiêu chảy ở người lớn là phản ứng tạm thời của cơ thể trước tình trạng nhiễm khuẩn nhẹ, không dung nạp thức ăn hoặc căng thẳng và có thể tự khỏi sau vài ngày nếu được nghỉ ngơi và bù nước đầy đủ. Tuy nhiên, khi các triệu chứng kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng, người bệnh không nên chủ quan mà cần đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Các dấu hiệu cảnh báo cần lưu ý bao gồm:

• Sốt cao kéo dài không thuyên giảm.
• Tiêu chảy ra máu hoặc phân có màu bất thường.
• Nôn mửa liên tục, không kiểm soát.
• Biểu hiện mất nước nghiêm trọng: môi khô, tiểu ít, chóng mặt, lừ đừ.
• Đau bụng dữ dội hoặc đau lan rộng.
• Nhịp tim nhanh, khó thở.
• Mệt mỏi toàn thân, cảm giác suy kiệt.
• Hoa mắt, choáng váng, giảm ý thức.

Những dấu hiệu này có thể là biểu hiện của các bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng như viêm đại tràng cấp, xuất huyết tiêu hóa, rối loạn điện giải hoặc nhiễm trùng. Nếu điều trị chậm trễ có thể dẫn đến biến chứng nặng như mất nước cấp, suy thận, hoặc nhiễm trùng huyết.

Cách điều trị tình trạng nôn và tiêu chảy ở người lớn

Việc điều trị nôn và tiêu chảy ở người lớn phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể gây ra triệu chứng. Trong trường hợp không nghiêm trọng, người bệnh có thể điều trị tại nhà bằng một số biện pháp hỗ trợ nhằm cải thiện triệu chứng và ngăn ngừa mất nước:

• Bù nước và điện giải: Uống nước lọc, dung dịch oresol, nước trái cây loãng hoặc nước cháo để phòng tránh mất nước và mất cân bằng điện giải.
• Chế độ ăn uống phù hợp: Ưu tiên thức ăn mềm, dễ tiêu như cháo, cơm nhão, bánh mì nướng, chuối; tránh thực phẩm cay, chiên rán, nhiều dầu mỡ hoặc chứa chất kích thích.
• Nghỉ ngơi đầy đủ: Giữ cho cơ thể được nghỉ ngơi để hệ tiêu hóa có thời gian hồi phục.
• Chườm ấm vùng bụng: Giúp giảm co thắt dạ dày và cảm giác đau bụng.
• Một số biện pháp hỗ trợ như trà gừng, trà hoa cúc, hoặc ăn lá ổi non có thể giúp giảm triệu chứng tiêu hóa nhẹ, nhưng không nên thay thế biện pháp điều trị y khoa. Nếu triệu chứng nặng hoặc kéo dài, cần thăm khám.

Nếu các triệu chứng không cải thiện sau 2-3 ngày hoặc có dấu hiệu bất thường, người bệnh nên đến cơ sở y tế để được đánh giá và điều trị đúng cách.

Nôn và tiêu chảy ở người lớn không chỉ đơn thuần là rối loạn tiêu hóa thông thường mà còn có thể là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn cần được theo dõi kỹ lưỡng. Việc nhận diện đúng nguyên nhân, chăm sóc đúng cách và chủ động thăm khám khi có dấu hiệu nghiêm trọng sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở những người có bệnh nền hoặc hệ miễn dịch suy giảm. Đừng chủ quan với các biểu hiện tiêu hóa bất thường, sức khỏe đường ruột chính là nền tảng quan trọng cho sức khỏe toàn thân.