Nội soi trực tràng: Quy trình, chỉ định và những điều cần biết

Nội soi trực tràng là kỹ thuật quan trọng giúp phát hiện sớm các bệnh lý hậu môn - trực tràng, từ viêm, polyp đến ung thư. Nhờ sự phát triển của công nghệ y học, thủ thuật này ngày càng trở nên an toàn và ít gây khó chịu cho người bệnh. Để có thêm nhiều thông tin về phương pháp nội soi trực tràng, hãy theo dõi hết bản tin sức khỏe hôm nay của Trung tâm Tiêm chủng Long Châu bạn nhé!

Tổng quan về phương pháp nội soi trực tràng

Nội soi trực tràng là thủ thuật sử dụng một ống nội soi mềm hoặc ống soi cứng có gắn camera ở đầu, đưa qua hậu môn để quan sát niêm mạc bên trong trực tràng và đôi khi cả phần dưới của đại tràng sigma. So với nội soi toàn bộ đại tràng, nội soi trực tràng là kỹ thuật ít xâm lấn hơn, chỉ tập trung vào đoạn cuối của ống tiêu hóa. Kỹ thuật này cho phép bác sĩ đánh giá các tổn thương như viêm, polyp, vết loét, u hoặc các bất thường cấu trúc khác, từ đó hỗ trợ chẩn đoán và theo dõi nhiều bệnh lý vùng hậu môn - trực tràng.

Ưu điểm của phương pháp nội soi trực tràng bao gồm:

• Không xâm lấn sâu: Ống nội soi chỉ đi vào một đoạn ngắn của ruột già, giảm thiểu sự khó chịu và nguy cơ biến chứng so với các thủ thuật xâm lấn khác.
• Thời gian thực hiện nhanh: Thông thường, quá trình nội soi trực tràng chỉ mất khoảng 10 - 20 phút, rất thuận tiện cho người bệnh.
• Có thể thực hiện tại phòng khám ngoại trú: Điều này giúp người bệnh tiết kiệm thời gian và chi phí nằm viện.
• Độ chính xác cao trong phát hiện bệnh lý tại hậu môn - trực tràng: Hình ảnh trực tiếp từ camera giúp bác sĩ dễ dàng nhận diện các tổn thương nhỏ nhất.

Với độ chính xác cao và khả năng quan sát trực tiếp niêm mạc trực tràng, nội soi trực tràng vẫn là một công cụ thiết yếu trong lâm sàng để đánh giá các rối loạn ở đoạn dưới ống tiêu hóa. Tuy nhiên, phương pháp này có thể gây cảm giác khó chịu nhẹ và cần được thực hiện bởi nhân viên y tế được đào tạo để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

Chỉ định nội soi trực tràng 

Nội soi trực tràng thường được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Đau vùng hậu môn hoặc bụng dưới dưới kéo dài, không rõ nguyên nhân: Đặc biệt khi cơn đau tập trung ở vùng bụng dưới bên trái hoặc vùng chậu.
• Chảy máu hậu môn, phân có máu: Đây là một dấu hiệu cảnh báo quan trọng, có thể do trĩ, nứt kẽ hậu môn, polyp hoặc thậm chí là ung thư trực tràng.
• Táo bón hoặc tiêu chảy mãn tính: Sự thay đổi bất thường trong thói quen đại tiện có thể là dấu hiệu của các bệnh lý ở trực tràng.
• Sụt cân không lý do kèm rối loạn tiêu hóa: Khi cân nặng giảm mà không rõ nguyên nhân kết hợp với các vấn đề tiêu hóa, cần tầm soát các bệnh lý ác tính.
• Các bệnh lý mạn tính như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn: Nội soi trực tràng giúp đánh giá mức độ viêm và hiệu quả điều trị.

Bên cạnh những trường hợp có triệu chứng, một số đối tượng nên cân nhắc tầm soát định kỳ bằng nội soi trực tràng, đó là:

• Người từ 45 tuổi trở lên: Nguy cơ mắc các bệnh lý đại trực tràng, bao gồm cả ung thư, tăng lên theo tuổi nên cần tầm soát định kỳ để phát hiện sớm các tổn thương tiền ung thư.
• Người có tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc từng có polyp: Yếu tố di truyền làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích không đáp ứng điều trị: Nội soi trực tràng có thể giúp loại trừ các nguyên nhân thực thể khác gây ra triệu chứng.

Quy trình thực hiện phương pháp nội soi trực tràng

Quy trình nội soi trực tràng thường diễn ra nhanh chóng và bao gồm các bước cơ bản sau:

Chuẩn bị trước nội soi

Việc chuẩn bị kỹ lưỡng trước khi nội soi trực tràng là yếu tố then chốt để đảm bảo chất lượng hình ảnh và an toàn cho người bệnh:

• Nhịn ăn và uống: Người bệnh thường được yêu cầu ngừng ăn ít nhất 6 - 8 giờ và ngừng uống nước khoảng 4 giờ trước thủ thuật, nhằm đảm bảo đường tiêu hóa sạch sẽ và giảm nguy cơ hít sặc. 
• Làm sạch trực tràng: Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc xổ hoặc thụt hậu môn để loại bỏ phân và chất cặn bã, giúp quan sát niêm mạc trực tràng rõ ràng hơn.
• Thông báo về thuốc đang sử dụng: Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang dùng, đặc biệt là thuốc chống đông máu, để điều chỉnh phù hợp và giảm nguy cơ chảy máu trong quá trình nội soi.
• Mặc quần áo rộng, dễ cởi khi cần: Trang phục thoải mái sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn trong quá trình thực hiện.

Thực hiện nội soi

Quá trình nội soi trực tràng được thực hiện nhẹ nhàng và thường không gây đau đớn:

• Tư thế bệnh nhân: Người bệnh nằm nghiêng bên trái, co hai chân về phía ngực để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đưa ống nội soi vào trực tràng.
• Tiến hành nội soi: Bác sĩ nhẹ nhàng đưa ống nội soi mềm, có bôi trơn vào hậu môn và tiến hành quan sát niêm mạc trực tràng thông qua hình ảnh truyền từ camera ở đầu ống nội soi.
• Thời gian thực hiện: Thủ thuật thường kéo dài khoảng 10 - 20 phút. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể lấy mẫu mô (sinh thiết) để xét nghiệm mô học, giúp chẩn đoán chính xác hơn.

Sau khi nội soi

Sau khi hoàn tất thủ thuật, người bệnh cần lưu ý:

• Nghỉ ngơi: Nếu đã sử dụng thuốc an thần, người bệnh nên nghỉ ngơi tại cơ sở y tế trong khoảng 15 - 30 phút để đảm bảo tỉnh táo trước khi ra về.
• Chế độ ăn uống: Bắt đầu với các thức ăn nhẹ, dễ tiêu hóa và uống đủ nước để bù lại lượng nước đã mất. Tránh thực phẩm nặng, cay hoặc nhiều dầu mỡ trong 24 - 48 giờ đầu sau thủ thuật.
• Theo dõi dấu hiệu bất thường: Nếu xuất hiện các triệu chứng như chảy máu hậu môn nhiều, đau bụng dữ dội hoặc sốt, cần liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và xử trí kịp thời.

Các câu hỏi thường gặp về nội soi trực tràng

Dưới đây là những câu hỏi thường gặp về phương pháp nội soi đại tràng và lời giải đáp:

Nội soi trực tràng có an toàn không?

Nội soi trực tràng là một thủ thuật an toàn, tuy nhiên vẫn có một số rủi ro rất hiếm gặp:

• Đau nhẹ hậu môn: Cảm giác này thường thoáng qua và không kéo dài.
• Chảy máu tại vị trí sinh thiết (nếu có): Lượng máu thường rất ít và tự cầm.
• Phản ứng thuốc an thần (nếu sử dụng): Các phản ứng dị ứng hoặc tác dụng phụ của thuốc an thần rất hiếm gặp và thường được kiểm soát tốt bởi đội ngũ y tế.

Tuy nhiên, như bất kỳ thủ thuật y khoa nào, vẫn có những rủi ro nhỏ (dưới 0.1%), đặc biệt khi thực hiện tại các cơ sở y tế uy tín với đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại.

Nội soi trực tràng có đau không?

Nội soi trực tràng có đau không? Một trong những lo ngại lớn nhất của người bệnh khi nhắc đến nội soi trực tràng là cảm giác đau. Tuy nhiên, thông thường, thủ thuật này thường không gây đau mà chỉ gây cảm giác hơi khó chịu hoặc muốn đi đại tiện.

Với thiết bị hiện đại, ống nội soi ngày càng nhỏ và mềm mại hơn, giúp giảm thiểu sự khó chịu. Hơn nữa, nhiều cơ sở y tế hiện nay còn hỗ trợ gây tê tại chỗ hoặc an thần nhẹ, giúp người bệnh cảm thấy thoải mái và thư giãn hơn trong suốt quá trình nội soi trực tràng.

Nội soi trực tràng có phải nhịn ăn không?

Nội soi trực tràng có phải nhịn ăn không? Câu trả lời là có. Như đã trình bày phía trên, bạn cần nhịn ăn 6 - 8 tiếng trước khi nội soi trực tràng để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc quan sát trực tràng khi nội soi.

Nội soi trực tràng là thủ thuật chẩn đoán hiệu quả, an toàn và dễ tiếp cận trong tầm soát bệnh lý hậu môn - trực tràng. Với sự hỗ trợ từ thiết bị hiện đại, quy trình đơn giản và ít gây khó chịu, người bệnh không nên trì hoãn thăm khám vì lo sợ. Việc hiểu đúng, chuẩn bị kỹ lưỡng sẽ giúp bạn có trải nghiệm nhẹ nhàng và an toàn nhất. Hãy nhớ, sức khỏe tiêu hóa là chìa khóa bảo vệ chất lượng sống lâu dài.