Chảy máu hậu môn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Chảy máu hậu môn là dấu hiệu thường gặp, có thể do các vấn đề đơn giản như trĩ hoặc nghiêm trọng hơn như ung thư đại trực tràng. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và điều trị kịp thời là yếu tố then chốt để ngăn ngừa biến chứng. Vậy chảy máu hậu môn là gì? Nguyên nhân gây ra tình trạng này bao gồm những nguyên nhân nào? Tất cả sẽ được Trung tâm Tiêm chủng Long Châu bật mí trong bài viết sức khỏe dưới đây.

Tổng quan về tình trạng chảy máu hậu môn

Chảy máu hậu môn là một triệu chứng lâm sàng, không phải là một bệnh lý riêng biệt. Nó mô tả hiện tượng máu xuất hiện từ vùng hậu môn và trực tràng, thường được nhận thấy thông qua việc máu lẫn trong phân, dính trên giấy vệ sinh sau khi đi đại tiện hoặc nhỏ giọt vào bồn cầu. Sự xuất hiện của máu có thể gây lo lắng cho người bệnh, và điều quan trọng là tình trạng này cần được đánh giá nghiêm túc bởi các chuyên gia y tế để xác định nguyên nhân tiềm ẩn.

Màu sắc của máu có thể cung cấp những gợi ý ban đầu về vị trí chảy máu. Chẳng hạn như:

• Máu đỏ tươi thường cho thấy chảy máu từ đoạn dưới của ống tiêu hóa (trực tràng, hậu môn). Tuy nhiên, chảy máu nhanh từ đoạn trên cũng có thể xuất hiện dưới dạng máu đỏ tươi nếu thời gian vận chuyển qua ruột ngắn.
• Máu đen (melena) thường gợi ý chảy máu từ đoạn trên của ống tiêu hóa (dạ dày, tá tràng), do máu bị biến đổi bởi enzym tiêu hóa và vi khuẩn trong ruột.

Lượng máu cũng rất khác nhau, từ một vài vệt nhỏ dính trên giấy vệ sinh mà người bệnh có thể không để ý đến lượng máu đáng kể chảy ra sau mỗi lần đi tiêu hay thậm chí gây ra tình trạng thiếu máu nếu kéo dài. Việc quan sát và mô tả chi tiết lượng máu (ít, vừa, nhiều, nhỏ giọt, thành tia), thời điểm xuất hiện máu (trước, trong hay sau khi đi tiêu) và các đặc điểm đi kèm (có lẫn chất nhầy, đau bụng, thay đổi thói quen đại tiện hay không) là những thông tin quan trọng giúp bác sĩ định hướng chẩn đoán.

Tóm lại, chảy máu hậu môn là một triệu chứng cần được chú ý và không nên chủ quan bỏ qua. Dù nguyên nhân có thể là lành tính nhưng đó cũng có thể là dấu hiệu sớm của các bệnh lý nghiêm trọng. Việc thăm khám và tìm ra nguyên nhân chính xác là bước đầu tiên và quan trọng nhất để có phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả, bảo vệ sức khỏe.

Nguyên nhân gây chảy máu hậu môn

Hậu môn chảy máu có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các vấn đề lành tính thường gặp đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Vậy chảy máu hậu môn là bệnh gì?

• Bệnh trĩ: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây chảy máu hậu môn. Các tĩnh mạch ở hậu môn và trực tràng dưới bị giãn nở quá mức, tạo thành các búi trĩ. Khi đi đại tiện, đặc biệt là khi táo bón hoặc rặn mạnh, các búi trĩ này có thể bị tổn thương và gây chảy máu. Máu thường có màu đỏ tươi và xuất hiện sau khi đi tiêu, có thể dính trên giấy vệ sinh hoặc nhỏ giọt vào bồn cầu.
• Nứt kẽ hậu môn: Vết rách nhỏ ở niêm mạc ống hậu môn thường xảy ra do táo bón, phân cứng hoặc rặn mạnh khi đi tiêu. Nứt kẽ hậu môn gây đau rát dữ dội khi đại tiện và có thể kèm theo chảy máu. Lượng máu thường ít và có màu đỏ tươi.
• Viêm loét đại tràng: Đây là một bệnh lý viêm mạn tính ở đại tràng và trực tràng, gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng và chảy máu hậu môn. Máu có thể lẫn trong phân và có màu đỏ sẫm hơn.
• Polyp đại tràng: Polyp là các khối u nhỏ, thường là lành tính, phát triển trên niêm mạc đại tràng. Một số polyp có thể gây chảy máu, đặc biệt là các polyp lớn hoặc polyp bị viêm loét.
• Ung thư đại trực tràng: Mặc dù ít gặp hơn nhưng chảy máu hậu môn khi đi vệ sinh là một trong những triệu chứng sớm và quan trọng của ung thư đại trực tràng. Máu có thể có màu đỏ tươi hoặc đỏ sẫm, lẫn trong phân hoặc xuất hiện riêng biệt. Các triệu chứng khác có thể bao gồm thay đổi thói quen đại tiện, đau bụng, sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Ung thư ống hậu môn: Chảy máu ở hậu môn là một trong những triệu chứng tiềm ẩn của ung thư ống hậu môn. Mặc dù ít phổ biến hơn ung thư đại trực tràng, ung thư ống hậu môn vẫn là một bệnh lý nghiêm trọng cần được phát hiện sớm.

Chẩn đoán chảy máu hậu môn

Việc xác định nguyên nhân gây chảy máu hậu môn là bước đầu tiên và quan trọng để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Các bước chẩn đoán thường bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, triệu chứng cụ thể và tiến hành thăm khám trực tiếp vùng hậu môn và trực tràng bằng tay để phát hiện các bất thường như trĩ, nứt kẽ hậu môn hoặc khối u.
• Nội soi đại tràng: Phương pháp quan trọng để quan sát trực tiếp niêm mạc toàn bộ đại tràng và trực tràng, giúp phát hiện polyp, viêm loét, khối u hoặc các tổn thương khác gây chảy máu. Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể sinh thiết (lấy mẫu mô) để xét nghiệm tế bào học.
• Xét nghiệm máu: Có thể được chỉ định để đánh giá tình trạng thiếu máu do chảy máu kéo dài và kiểm tra chức năng đông máu.

Tùy thuộc vào kết quả khám lâm sàng và các xét nghiệm ban đầu, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như soi hậu môn trực tràng ống mềm (sigmoidoscopy) để kiểm tra đoạn cuối của đại tràng hoặc chụp CT ổ bụng để đánh giá các tổn thương sâu hơn.

Điều trị chảy máu hậu môn

Phương pháp điều trị chảy máu hậu môn sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này:

• Dùng thuốc: Trong trường hợp chảy máu do trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau, thuốc chống viêm tại chỗ (kem bôi, thuốc mỡ), thuốc nhuận tràng để làm mềm phân và giảm táo bón. Đối với viêm loét đại tràng, các thuốc chống viêm đặc hiệu hoặc ức chế miễn dịch có thể được sử dụng. Nếu nguyên nhân là nhiễm trùng, kháng sinh sẽ được chỉ định.
• Thủ thuật can thiệp: Đối với bệnh trĩ, các thủ thuật can thiệp ít xâm lấn như thắt búi trĩ bằng vòng cao su, tiêm xơ búi trĩ, đốt laser hoặc đốt điện có thể được thực hiện để loại bỏ hoặc làm co nhỏ búi trĩ, ngăn ngừa chảy máu. Trong trường hợp nứt kẽ hậu môn mạn tính, phẫu thuật cắt cơ thắt trong có thể giúp giảm áp lực và thúc đẩy quá trình lành vết thương.
• Thay đổi lối sống: Áp dụng một lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa và hỗ trợ điều trị chảy máu hậu môn, đặc biệt là các trường hợp liên quan đến táo bón và bệnh trĩ. Điều này bao gồm việc ăn nhiều chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt; uống đủ 2 - 2.5 lít nước mỗi ngày để giữ cho phân mềm đồng thời tập thể dục thường xuyên để tăng cường nhu động ruột. Đặc việc, bạn nên tránh rặn mạnh khi đi tiêu và không ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh.

Trong trường hợp chảy máu hậu môn do polyp đại tràng hoặc ung thư đại trực tràng, phương pháp điều trị chính thường là phẫu thuật cắt bỏ polyp hoặc đoạn đại tràng bị ung thư. Hóa trị và xạ trị có thể được chỉ định tùy thuộc vào giai đoạn và loại ung thư.

Chảy máu hậu môn là triệu chứng không nên xem nhẹ vì nó có thể liên quan đến nhiều bệnh lý khác nhau, từ lành tính đến ác tính. Việc thăm khám và điều trị kịp thời bởi các bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa hoặc hậu môn trực tràng sẽ giúp xác định chính xác nguyên nhân và có phương pháp can thiệp phù hợp, từ đó cải thiện sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Nếu bạn gặp phải tình trạng chảy này, đừng ngần ngại đến cơ sở y tế để được tư vấn và điều trị hiệu quả.