Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP): Nhận biết và lưu ý quan trọng

Thủ thuật can thiệp ở đường mật và tụy đóng vai trò quan trọng trong chẩn đoán và điều trị nhiều bệnh lý tiêu hóa. Việc nắm rõ lợi ích, nguy cơ và những lưu ý cần thiết trước và sau khi thực hiện sẽ giúp người bệnh an tâm hơn, rút ngắn thời gian hồi phục và hạn chế biến chứng.

Nội soi mật tụy ngược dòng là gì? 

Nội soi mật tụy ngược dòng, hay ERCP (Endoscopic Retrograde Cholangiopancreatography), là kỹ thuật kết hợp nội soi và chụp X-quang để kiểm tra và điều trị các bệnh lý ở ống mật chủ, túi mật, và tuyến tụy.

Phương pháp này sử dụng một ống nội soi mềm, đưa qua miệng, xuống dạ dày và tá tràng để tiếp cận ống mật và ống tụy. ERCP thường được chỉ định khi người bệnh có dấu hiệu như đau bụng dữ dội, vàng da, hoặc nghi ngờ sỏi mật, hẹp ống mật, viêm tụy.

Khi nào cần thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng?

ERCP được chỉ định trong các trường hợp sau:

• Bệnh lý đường mật: Phát hiện và lấy sỏi ống mật, đánh giá hẹp ống mật (lành tính hoặc ác tính), rò mật sau phẫu thuật, rối loạn cơ vòng Oddi.
• Bệnh lý tuyến tụy: Điều trị viêm tụy cấp hoặc tái phát không rõ nguyên nhân, sỏi ống tụy, hẹp ống tụy, hoặc nang giả tụy.
• Bệnh lý bóng Vater: Đánh giá và điều trị u tuyến bóng Vater hoặc các bệnh lý ác tính.

Trước khi thực hiện ERCP, bác sĩ thường yêu cầu siêu âm bụng hoặc chụp MRI để thu thập thông tin sơ bộ, từ đó xác định mức độ cần thiết của thủ thuật.

Lợi ích và rủi ro của ERCP

Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) mang lại nhiều lợi ích nổi bật trong cả chẩn đoán và điều trị. Thủ thuật này giúp bác sĩ phát hiện chính xác các bệnh lý đường mật và tụy mà không cần phẫu thuật mở, đồng thời có thể can thiệp ngay như lấy sỏi, đặt stent giải tỏa tắc nghẽn hay mở rộng ống mật. So với mổ truyền thống, ERCP ít xâm lấn, hồi phục nhanh, ít để lại sẹo mổ ngoài da lớn như phẫu thuật mở, nhưng vẫn có tổn thương nội tạng/nội soi, vết nội soi nhỏ hơn nhiều, khả năng để lại sẹo da nhỏ, tùy cơ địa.

Tuy nhiên, ERCP vẫn tiềm ẩn một số rủi ro hiếm gặp. Biến chứng thường thấy nhất là viêm tụy cấp sau thủ thuật, ngoài ra còn có nguy cơ nhiễm trùng đường mật, chảy máu sau cắt cơ vòng Oddi, hoặc thủng đường tiêu hóa. Một số người có thể bị dị ứng thuốc cản quang hay phản ứng phụ với thuốc an thần. Mặc dù vậy, nếu được thực hiện tại bệnh viện uy tín với đội ngũ giàu kinh nghiệm, lợi ích của ERCP thường vượt trội hơn so với nguy cơ, mang lại hiệu quả an toàn và lâu dài cho người bệnh

Những trường hợp nào không được thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng ERCP

Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) không được áp dụng cho những người có bệnh tim phổi nặng, vừa trải qua nhồi máu cơ tim, rối loạn đông máu mức độ nặng, giảm tiểu cầu nghiêm trọng hoặc có tiền sử dị ứng với thuốc cản quang.

Ngoài ra, ở các trường hợp có bất thường về cấu trúc đường tiêu hóa trên như hẹp thực quản, túi thừa thực quản, thoát vị thực quản phức tạp, tắc nghẽn lối thoát dạ dày hay tắc ruột non, bác sĩ sẽ cần cân nhắc kỹ lưỡng và theo dõi chặt chẽ trước khi chỉ định ERCP để đảm bảo an toàn cho người bệnh.

Lưu ý trước và sau khi thực hiện ERCP

Để quá trình can thiệp diễn ra an toàn và hiệu quả, người bệnh cần tuân thủ những lưu ý cụ thể trước và sau khi thực hiện thủ thuật.

Trước khi tiến hành nội soi mật tụy ngược dòng 

Người bệnh cần thông báo cho bác sĩ về tiền sử dị ứng, đặc biệt là với thuốc cản quang hoặc i - ốt. Nếu đang sử dụng các thuốc chống đông máu như aspirin hay warfarin, bạn có thể được yêu cầu ngừng vài ngày để hạn chế nguy cơ chảy máu. Ngoài ra, cần tuân thủ hướng dẫn nhịn ăn trước thủ thuật để đảm bảo an toàn trong quá trình thực hiện. Người bệnh cũng nên nghỉ ngơi đầy đủ, hạn chế căng thẳng, đồng thời mang theo hồ sơ y tế, kết quả siêu âm hoặc MRI để bác sĩ đánh giá chính xác. 

Sau khi tiến hành nội soi mật tụy ngược dòng 

Sau thủ thuật, người bệnh nên theo dõi kỹ các dấu hiệu bất thường như đau bụng dữ dội, sốt, buồn nôn và cần báo ngay cho bác sĩ nếu xuất hiện. 

Người bệnh nên ăn uống nhẹ nhàng, tránh đồ chiên xào, cay nóng, uống đủ nước và theo dõi các dấu hiệu bất thường. Đi bộ nhẹ nhàng sau 1 - 2 ngày giúp tuần hoàn tốt mà không ảnh hưởng vết can thiệp. Việc tái khám định kỳ là rất quan trọng để đánh giá kết quả can thiệp và phát hiện sớm những biến chứng tiềm ẩn. 

Phòng ngừa các bệnh lý đường mật, tụy

Ngoài việc thực hiện các thủ thuật can thiệp khi cần thiết, phòng ngừa các bệnh lý đường mật và tụy cũng đóng vai trò quan trọng. Bạn nên duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, hạn chế đồ chiên xào và nhiều dầu mỡ, tăng cường rau xanh, trái cây và chất xơ. Uống đủ nước, tập thể dục đều đặn, tránh rượu bia và thuốc lá sẽ giúp hệ tiêu hóa và gan mật hoạt động ổn định. 

Tóm lại, nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) là thủ thuật vừa chẩn đoán vừa điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh lý đường mật và tụy. Việc hiểu rõ lợi ích, rủi ro, chống chỉ định và lưu ý chăm sóc trước, sau thủ thuật sẽ giúp người bệnh hồi phục nhanh, an toàn và hạn chế biến chứng.

Đồng thời, tiêm các loại vắc xin phòng viêm gan B, viêm tụy do virus và các mũi tiêm định kỳ tại Hệ thống Tiêm chủng Long Châu sẽ tăng cường khả năng phòng bệnh, bảo vệ sức khỏe đường mật, tụy và hạn chế nguy cơ tái phát bệnh.