Những cách điều trị rối loạn lo âu​ hiệu quả

Trong cuộc sống hiện đại, áp lực công việc, học tập và các mối quan hệ xã hội khiến nhiều người rơi vào trạng thái lo âu kéo dài. Ban đầu, lo âu chỉ thoáng qua và có thể tự biến mất, nhưng nếu tình trạng này lặp lại liên tục, nó sẽ trở thành rối loạn lo âu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến tinh thần cũng như thể chất. 

Điều trị rối loạn lo âu bằng thuốc

Trong các phác đồ điều trị rối loạn lo âu, thuốc đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng, đặc biệt ở những trường hợp lo âu vừa đến nặng hoặc khi liệu pháp tâm lý chưa mang lại hiệu quả đầy đủ. Một số nhóm thuốc thường được bác sĩ chỉ định bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm (Antidepressants): Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất, bao gồm các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) như Paroxetine, Sertraline, hoặc ức chế tái hấp thu serotonin-norepinephrine (SNRIs) như Venlafaxine. Các thuốc này giúp điều chỉnh hoạt động của các chất dẫn truyền thần kinh trong não (serotonin, norepinephrine), từ đó giảm cảm giác lo âu và cải thiện tâm trạng. Tuy nhiên, chúng thường cần từ 2 - 4 tuần để phát huy tác dụng rõ rệt.
• Buspirone: Đây là một loại thuốc đặc hiệu cho điều trị lo âu, thường được kê đơn sử dụng lâu dài. Buspirone có ưu điểm là ít gây buồn ngủ và không gây lệ thuộc thuốc. Hiệu quả thường xuất hiện sau vài tuần sử dụng. Một số tác dụng phụ có thể gặp bao gồm chóng mặt, nhức đầu, căng thẳng, mất ngủ hoặc buồn nôn, tuy nhiên các phản ứng này thường nhẹ và thoáng qua.
• Benzodiazepines: Nhóm thuốc an thần kinh mạnh, ví dụ như diazepam, alprazolam, lorazepam, chlordiazepoxide. Benzodiazepines có tác dụng nhanh trong việc giảm triệu chứng lo âu cấp tính nhưng tiềm ẩn nguy cơ lệ thuộc và dung nạp thuốc nếu dùng kéo dài. Do đó, chúng chỉ được khuyến cáo sử dụng ngắn hạn, thường trong giai đoạn khởi đầu điều trị hoặc khi bệnh nhân có cơn lo âu nghiêm trọng.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), dùng thuốc là một cách hiệu quả trong những cách chữa rối loạn lo âu trầm cảm​, tuy nhiên cần được cá nhân hóa, cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ, và luôn phải có sự theo dõi chặt chẽ của bác sĩ chuyên khoa tâm thần nhằm hạn chế tác dụng phụ và ngăn ngừa tình trạng lạm dụng thuốc.

Chữa rối loạn lo âu không dùng thuốc

Nhiều người thắc mắc là bị rối loạn lo âu nên làm gì​? Trong nhiều trường hợp, việc sử dụng thuốc có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn, khiến người bệnh e ngại hoặc không duy trì được điều trị lâu dài. Chính vì vậy, các phương pháp điều trị rối loạn lo âu không dùng thuốc ngày càng được ưu tiên. Điểm mạnh của những phương pháp này là mang lại hiệu quả bền vững, an toàn và không ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất. Khi được áp dụng đúng cách, đa số người bệnh ghi nhận tình trạng lo âu, bồn chồn, mất kiểm soát cảm xúc, dễ cáu gắt… được cải thiện rõ rệt. Dưới đây là một số biện pháp thường được khuyến nghị.

Liệu pháp nhận thức - hành vi (CBT)

Đây là phương pháp trị liệu tâm lý được chứng minh có hiệu quả cao trong kiểm soát rối loạn lo âu. CBT giúp người bệnh nhận diện và thay đổi những mô thức suy nghĩ tiêu cực vốn gây ra lo âu, từ đó điều chỉnh cảm xúc và hành vi theo hướng lành mạnh hơn.

Ưu điểm: Hiệu quả tương đương thuốc, đồng thời mang lại tác động tích cực lâu dài nhờ giúp người bệnh hình thành kỹ năng tự quản lý lo âu.

Hạn chế: Hiệu quả phụ thuộc nhiều vào sự kiên trì, động lực cá nhân cũng như trình độ và kinh nghiệm của nhà trị liệu.

Thông qua quá trình này, bệnh nhân học cách hiểu rõ mối liên hệ giữa suy nghĩ - cảm xúc - hành vi, từ đó rèn luyện khả năng kiểm soát phản ứng trước những tình huống gây căng thẳng trong đời sống.

Xây dựng lối sống lành mạnh

Điều chỉnh lối sống có vai trò quan trọng trong kiểm soát rối loạn lo âu, vừa hỗ trợ tinh thần ổn định hơn, vừa cải thiện sức khỏe tổng thể:

Tập Yoga: Các bài tập Yoga giúp điều hòa nhịp thở, cải thiện sự tập trung và mang lại trạng thái thư giãn sâu, nhờ đó giảm căng thẳng và lo âu.

Vận động thể chất: Hoạt động thể dục thể thao đều đặn (đi bộ, đạp xe, bơi lội,…) giúp giải phóng endorphin - chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác tích cực, đồng thời tăng sức đề kháng và khả năng thích ứng với stress.

Dinh dưỡng cân đối: Tăng cường rau xanh, hoa quả tươi, ngũ cốc nguyên hạt và các chất béo lành mạnh (dầu ôliu, dầu hạt cải, dầu hướng dương). Ngược lại, nên hạn chế đường, chất béo bão hòa, thực phẩm chế biến sẵn.

Tránh chất kích thích: Cần hạn chế tối đa rượu bia, thuốc lá, cà phê và các đồ uống chứa caffein, vì chúng có thể làm nặng thêm triệu chứng lo âu.

Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ chất lượng giúp hệ thần kinh được hồi phục, ổn định hoạt động não bộ, từ đó làm giảm tình trạng lo âu, căng thẳng và cải thiện khả năng tập trung ban ngày.

Nhìn chung, kết hợp liệu pháp tâm lý cùng điều chỉnh lối sống khoa học được xem là hướng tiếp cận toàn diện, an toàn và hiệu quả, giúp người bệnh kiểm soát rối loạn lo âu lâu dài mà không phụ thuộc hoàn toàn vào thuốc.

Rối loạn lo âu có nguy hiểm không?

Rối loạn lo âu không chỉ dừng lại ở những biểu hiện như lo lắng quá mức, bồn chồn, khó giữ bình tĩnh, giảm khả năng tập trung, run tay chân, đổ mồ hôi nhiều, thở gấp, cảm giác sợ hãi thường trực, mất tự tin, cơ thể mệt mỏi, thay đổi cân nặng bất thường và rối loạn giấc ngủ. Nếu tình trạng này không được nhận diện và can thiệp sớm, bệnh có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, cả về thể chất lẫn tinh thần.

Một số nguy cơ thường gặp bao gồm:

• Biến chứng tim mạch và thần kinh: Căng thẳng kéo dài có thể làm tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim và gia tăng nguy cơ đột quỵ. Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm, đe dọa tính mạng.
• Ảnh hưởng đến bệnh lý mạn tính: Rối loạn lo âu khiến việc kiểm soát các bệnh mạn tính như đái tháo đường, cường giáp hay suy giáp trở nên khó khăn hơn. Stress kéo dài có thể làm đường huyết dao động thất thường, rối loạn nội tiết, từ đó khiến quá trình điều trị phức tạp và tốn kém hơn.
• Tác động đến tâm lý - xã hội: Người bệnh thường có xu hướng né tránh giao tiếp, tự cô lập bản thân do mặc cảm hoặc tự ti. Sự xa cách này dễ dẫn đến hiểu lầm, rạn nứt trong các mối quan hệ gia đình, bạn bè và công việc.
• Gia tăng nguy cơ trầm cảm và tự sát: Khi lo âu kéo dài mà không được hỗ trợ, người bệnh có thể mất dần hứng thú với cuộc sống, rơi vào trạng thái chán nản sâu sắc. Một số trường hợp thậm chí xuất hiện ý nghĩ hoặc hành vi tự hủy hoại bản thân.
• Nguy cơ lạm dụng chất: Một số bệnh nhân tìm đến rượu, thuốc lá hoặc ma túy để tạm thời giảm bớt căng thẳng, nhưng điều này chỉ làm tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, đồng thời tăng nguy cơ nghiện ngập và các vấn đề sức khỏe kèm theo.

Rối loạn lo âu là một tình trạng tâm thần phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Tùy mức độ bệnh, người bệnh có thể áp dụng phương pháp điều trị rối loạn lo âu không dùng thuốc, dùng thuốc hoặc kết hợp cả hai để đạt hiệu quả tối ưu. Quan trọng nhất là cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, duy trì lối sống lành mạnh và xây dựng tinh thần tích cực. 

Tiêm phòng đầy đủ giúp bảo vệ cơ thể khỏi nhiều bệnh truyền nhiễm, giảm nguy cơ phải đối mặt với những lo lắng kéo dài về sức khỏe - yếu tố thường làm rối loạn lo âu trở nên trầm trọng hơn. Trung tâm Tiêm chủng Long Châu cung cấp vắc xin chính hãng, bảo quản đạt chuẩn GSP, cùng đội ngũ y tế giàu kinh nghiệm đảm bảo quy trình tiêm an toàn. Hãy chủ động liên hệ tổng đài miễn phí 1800 6928 để được tư vấn và đặt lịch tiêm phù hợp.